Verslag vergadering Commissie voor Algemeen Beleid, Financiën, Begroting en Justitie
Verslag
Mevrouw Blancquaert heeft het woord.
Voorzitter, collega’s, minister, het gebruik van elektronisch toezicht is al enkele jaren aan een opmars bezig. Ondanks het veelvuldig gebruik van elektronisch toezicht is er momenteel onder andere nog niet veel bekend over de doelgroep van elektronisch toezicht en de succesratio. Om tegemoet te komen aan deze lacune werd ervoor gekozen om een wetenschappelijk onderzoek op te starten.
Minister, u gaf aan het gebruik van enkelbanden als iets positiefs te zien, maar daarnaast maakt u ook de kanttekening dat elektronisch toezicht niet voor iedereen geschikt is. Indien de verkeerde daders onder elektronisch toezicht komen te staan, dan kan dit volgens u ervoor zorgen dat de slachtoffers in gevaar komen, wat te allen tijde te vermijden is. U pleitte er dan ook voor om strengere criteria te hanteren voor het elektronisch toezicht.
Minister, welke criteria moeten worden verstrengd volgens u? Welke veroordeelden mogen volgens u niet in aanmerking komen?
Welke initiatieven neemt u om hierover in overleg te gaan met uw federale collega-minister?
Momenteel wordt er een wetenschappelijk onderzoek over elektronisch toezicht uitgevoerd door de Universiteit van Tilburg. U gaf in het verleden reeds aan dat dit onderzoek normaliter na de zomer opgeleverd zou worden. Welke resultaten zijn er momenteel al bekend? Indien deze er nog niet zijn, wanneer zullen deze wel bekend zijn?
Welke optimalisaties hebt u nog doorgevoerd aan de werkingsprocessen?
Minister Demir heeft het woord.
Collega’s, een recordaantal gedetineerden zit vandaag zijn straf thuis uit met een enkelband: van 3048 in 2016 naar 4374 in 2021. Dat heeft enerzijds te maken met corona. Mensen mochten de gevangenissen niet in, waardoor er een opstoot kwam. Het was toen alle hens aan dek om voldoende enkelbanden te hebben want we werden plots met die federale beslissing geconfronteerd. De collega’s in Wallonië vroegen of wij nog enkelbanden hadden want zij zaten zonder. We hebben toen de Waalse collega's helaas niet kunnen helpen omdat we de enkelbanden zelf nodig hadden.
Het heeft dus enerzijds te maken met corona waarbij rechters de maatregel van voorlopige hechtenis via een enkelband hebben ontdekt, en anderzijds met de overbevolking in de gevangenis. Maar waarmee het weinig te maken heeft, is de toepassing van de juiste straf. Ik vind dat men altijd moet kijken naar het toepassen van de juiste straf, en dus niet een enkelband moet gebruiken omdat er te weinig plaats is in de gevangenis.
Alternatieve straffen kunnen een gepaste straf zijn voor bepaalde misdrijven – ik ben er absoluut niet tegen –, maar zijn niet automatisch de gepaste straf. Daar knelt het schoentje. Wat ik dus problematisch vind, is dat men in bepaalde gevallen, waar er wel degelijk een gevaar is voor het slachtoffer, toch voor een enkelband kiest. Daarom zijn we nog altijd vragende partij om geen veroordeelden van intrafamiliaal geweld met een enkelband onder hetzelfde dak als het slachtoffer te plaatsen. Ook een incestpleger of tienerpooiers, daders van kindermishandeling en daders van bepaalde drugsdelicten mogen geen enkelband krijgen. Voor hetzelfde zit die thuis met een enkelband te dealen. Soms zijn feiten wel heel erg.
Ons voorstel is dus om voor die categorieën geen enkelband toe te staan. Ook iemand die bijvoorbeeld zijn enkelband heeft doorgeknipt, kan niet opnieuw een enkelband krijgen. Ik vind dat hij zelfs zijn enkelband moet betalen. Hem opnieuw een enkelband geven, kan niet voor mij. Ik zou al deze zaken uitsluiten. Dit heb ik reeds allemaal meermaals aan mijn federale collega meegedeeld via de interministeriële conferentie (IMC), via bilaterale contacten, en in het kader van de voorbereidingen van de Wet Externe Rechtpositie. Het is helaas wat het is.
We vragen logische dingen. Elk klein kind beseft dat je dergelijke daders beter geen enkelband geeft en al zeker niet bij het slachtoffer thuis plaatst. Het onderzoek waar u naar verwijst, gaat verder dan dat en wil echt nagaan welk profiel daders er een enkelband krijgt, welk profiel daders zijn enkelband doorknipt enzovoort. Het doel was inderdaad om voor de zomer nog resultaten te mogen ontvangen, maar er is wat vertraging. Ik hoop dat we het zo snel mogelijk ontvangen. Wat we nu al vragen, draait om gezond verstand. We zullen afwachten wat er nog verder uit het onderzoek komt.
Dan is er uw vraag naar de optimalisatie van de verwerkingsprocessen die ik heb doorgevoerd.
In een gezamenlijke overheidsopdracht met de Franstalige en Duitstalige collega’s voorzien we de aankoop van nieuw materiaal en enkelbanden. De nieuwe overheidsopdracht staat in het teken van innovatie. Het moet echt wel ‘state of the art’ zijn, zodat we daar goed kunnen monitoren. Ik wil alle mogelijkheden bekijken die een slimme enkelband ons kan bieden. De gunning van de opdracht is voorzien in maart 2023, met een overgangsperiode om de nieuwe enkelbanden te implementeren tegen eind 2023. In de tussentijd heb ik wel reeds al het oude materiaal vervangen, nieuwe opleidingen voorzien, nieuwe computers en een nieuw IT-programma geïnstalleerd. We bekijken ook hoe het IT-programma van de planner en de mobiele eenheid kan worden geüpdatet.
Een digitaal platform moet de dienstverlening tussen de justitiabelen en het Vlaams Centrum Elektronisch Toezicht (VCET) interactiever en vlotter laten verlopen. Het digitaal platform fungeert als een loket waarop de justitiabelen zelf administratieve taken kunnen volbrengen, bijvoorbeeld het beheer van het uurrooster, informatie opladen, eigen informatie kunnen raadplegen, enzovoort. Nu belt men vooral. We willen dat allemaal digitaliseren.
Het is natuurlijk van cruciaal belang dat justitiabelen onder elektronisch toezicht te allen tijde worden gemonitord. De continuïteit van het VCET moet dan ook constant gegarandeerd worden. Om dit te formaliseren werd het continuïteitsplan helemaal up-to-date gebracht. Dit plan werkt preventief de procedures uit om in geval van een ramp of een stroompanne het VCET toe te laten de monitoring van de justitiabelen te kunnen voortzetten.
Mevrouw Blancquaert heeft het woord.
Minister, dank u wel voor uw antwoord. Ik volg de redenering dat voor bepaalde categorieën een enkelband geen optie mag zijn. Ik ben ook wel fan van de uitspraak dat wie hem doorknipt zelf mag opdraaien voor de kosten en ook geen tweede of zelfs al een derde kans mag krijgen. Zijn daar cijfers van beschikbaar? Ik ga ervan uit dat dat momenteel nog niet gebeurt dat men zelf voor de kosten opdraait. Het is de moeite waard om dit te onderzoeken. Ik steun met veel plezier het voorstel.
Wanneer mogen we de resultaten van het wetenschappelijk onderzoek verwachten?
Ik ging nog vragen wanneer we die gunning mogen verwachten. Ik noteer 23 maart in mijn agenda.
U bent ook van plan om alcoholmonitoring te voorzien. Het slachtoffersysteem dat daar ook zal inzitten, is een zeer goed initiatief. Daar wordt de timing van eind dit jaar normaliter niet gehaald. Ik noteer 23 maart. Kunt u wat meer informatie geven over het slachtoffersysteem dat zal worden geïmplementeerd bij een dergelijk toezicht?
Minister Demir heeft het woord.
Op dit moment vragen wij het geld terug bij diegenen die de enkelbanden doorknippen, maar wij krijgen het meestal niet terug. Ik ben er voorstander van om met een soort van waarborgsysteem te werken, maar blijkbaar is dat niet evident.
We zijn nu in gesprek met andere landen over de slachtofferapplicatie. Die werkgroep loopt nog. We kunnen daar binnen enkele maanden meer informatie over geven.
We zijn aan het bekijken wat er met het onderzoek aan de hand is. De onderzoekster is in gebreke gesteld. Zij liet niets meer van zich horen. Het is heel raar, maar we weten niet wat daar aan de hand is. We zouden die informatie graag hebben. We moeten uitzoeken of ze ziek is of wat er aan de hand is. We zijn parallel aan het bekijken of we het aan een andere universiteit kunnen gunnen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.