Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie
Verslag
De heer Ronse heeft het woord.
Dat is natuurlijk minder goed nieuws. Het gaat om 1700 mensen uit Oekraïne, die ingeschreven zijn bij VDAB. De oorlog is intussen al een tijd aan de gang. Maar ik vind nog altijd dat wij over die mensen op zoek naar werk bij VDAB met heel veel voorzorg moeten spreken. Het zijn getraumatiseerde mensen, van wie de familie en vrienden op dit moment in levensgevaar zijn. Ze beschikken daarover niet altijd over informatie. Ik vind dat als zij willen werken, wij daarover ongelooflijk gelukkig mogen zijn. Maar wij mogen dat zeker niet eisen van hen.
Maar kennelijk zijn er heel wat van die mensen die dat wensen. Wat mij daarbij zorgen baart, is dat men soms 4 tot 5 maanden moet wachten op een toelating van VDAB vooraleer men in de lokale diensteneconomie (LDE) aan de slag kan bij lokale besturen, scholen, woonzorgcentra enzovoort. Dat zou komen doordat VDAB gebruikt maakt van internationaal gestandaardiseerde instrumenten om het functioneren in kaart te brengen en daarnaast moeten artsen of psychologen de nodige attesten voorleggen. U hebt zelf aangegeven, minister, dat u zou nagaan of de procedures beter kunnen. Vandaar stel ik u volgende vragen.
Hoe kunnen de procedures voor de LDE worden vereenvoudigd en versneld? Kunnen daarvoor uitzonderingen worden toegestaan of moet de procedure in totaliteit worden aangepast? Zijn er nog andere instrumenten, buiten de LDE, waar de procedures een struikelblok vormen om Oekraïense vluchtelingen aan de slag te laten gaan?
Minister Brouns heeft het woord.
In de paar weken dat ik minister ben, heb ik al mogen aankondigen dat er op een bepaald ogenblik 1700 mensen waren ingeschreven. In de voorbije paar weken is dat gestegen met meer dan 30 procent. Het zijn er nu 2200. Ik zie daar dus een positieve tendens in. Als wij naar het profiel kijken, zijn het veelal vrouwen en hoogopgeleiden. Bijna 60 procent heeft een masterdiploma. Uit eigen ervaring heb ik vanaf dag 1 van de collectieve opvang ingespeeld op hun bereidheid om iets terug te doen voor de opvang en de gastvrijheid die zij hier krijgen. Maar die integratie is iets dat een aantal weken vraagt. Ik heb toch het gevoel dat wij daarin de juiste richting uitgaan.
Verschillende sectoren in het Normaal Economisch Circuit (NEC) vragen om werkzoekenden en vele sectoren geven ook aan dat ze zeker bereid zijn om Oekraïners aan te werven. Op onze communicatie samen met VDAB hebben wij veel reacties op gekregen. VDAB zorgt ervoor dat die vluchtelingen zo snel mogelijk naar een job worden toegeleid die in de lijn van hun interesses, competenties en talenten ligt. Ik hoed mij ervoor om alle vluchtelingen automatisch en enkel en alleen omdat ze vluchteling zijn door te verwijzen naar de LDE. Wij moeten daarin enige omzichtigheid aan de dag leggen. Maatwerk of de LDE is immers bedoeld voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Het is niet omdat je vluchteling bent dat je niet in een redelijke termijn aan de gevraagde competenties kunt voldoen.
Zoals u weet, voorziet de Vlaamse overheid de LDE van zeer veel middelen. Omdat dit toch intensieve trajecten zijn voor personen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, gaat hier een relatief groot subsidiebudget naartoe, tot 30 miljoen euro. Om dit budget als een goede huisvader te besteden, screent VDAB grondig de personen die, op basis van hun profiel, ingeschakeld wensen te worden in de LDE.
Met de LDE investeren we concreet in inschakelingstrajecten voor een periode van vijf jaar voor personen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt door multipele problemen. De bedoeling is dat de persoon na die vijf jaar in het normaal economisch circuit kan tewerkgesteld worden. De doelgroep voor de LDE en trouwens ook voor de maatwerkbedrijven wordt bepaald aan de hand van het internationaal classificatiesysteem ICF (International Classification of Functioning). Dat is zo vastgelegd in het juridisch kader voor de LDE. Dit instrument werd door de Wereldgezondheidsorganisatie gevalideerd. Wanneer een persoon gebaat is bij een traject binnen de LDE, dan zal dit blijken uit de analyse via ICF.
Wel is het zo dat de analyse via ICF bemoeilijkt wordt door een beperkte of onbestaande kennis van het Nederlands of zelfs van het Engels van de vluchtelingen. Daarenboven worden ook attesten opgevraagd, zoals een attest dat aantoont dat er een bepaald gezondheidsprobleem speelt. NARIC (National Academic Recognition Information Centre) laat binnen onderwijs op dit moment toe dat er op basis van 1 bewijsstuk een gelijkwaardigheidsprocedure wordt opgestart voor het erkennen van een diploma. Ik denk dat we ook voor de LDE pragmatisch moeten zijn. VDAB bekijkt dit momenteel, niet specifiek voor Oekraïners maar voor mensen met een andere taalachtergrond.
Mogen deze procedures vlugger gaan? Ja, absoluut. Gemiddeld duurt dit nu een 3-tal maanden of langer. Dat is juist omdat we grondig willen screenen of iemand gebaat is met een inschaling binnen de LDE of binnen een maatwerkbedrijf, dan wel kan doorstromen naar het NEC.
Maandag is er trouwens de rondetafel Sociale Economie met als doel de openstaande vacatures in de sociale economie sneller in te vullen. Ik denk dat het interessant is om de procedure dan even onder de loep te nemen, niet enkel voor de Oekraïense vluchtelingen. Als er een moment is om dat te bekijken, dan is dat wel op het moment waarop de arbeidsmarkt in brand staat, zoals dat nu het geval is.
De heer Ronse heeft het woord.
Minister, in uw antwoord hebt u een dimensie toegevoegd aan de kwestie. Ik had daar ook moeten op ingaan. Het is juist dat die instrumenten bedoeld zijn om mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt stap voor stap in het NEC op te nemen. Veel mensen uit Oekraïne zijn, zoals u zei, hoogopgeleid, en zij passen niet meteen in die screeningsinstrumenten voor de doelgroep van de LDE. Bepaalde mensen ervaren toch wel problemen, zoals door een gebrekkige kennis van het Nederlands. Wij moeten daar heel pragmatisch naar kijken. Wie wil werken, moet die kans krijgen, ook al is dat in de LDE. Desnoods is dat met een heel kortstondige bypass in die procedure en screening. Natuurlijk is het nog te zien hoe de oorlog evolueert. Ik juich het toe dat u dit mee wilt nemen in de bespreking binnenkort. Ik hoop dat wij daar een oplossing voor vinden, want een wachttijd van 4 tot 5 maanden is te lang.
Mevrouw Vandromme heeft het woord.
Als het over sociale economie gaat, dat ben ik er graag bij. Wij weten allemaal dat sociale economie een mooie oplossing biedt voor wie wat verderaf staat van het NEC. Er zijn heel veel oorzaken waarom iemand extra hulp nodig heeft om de arbeidsmarkt te kunnen betreden. Sociale economie is heel vaak een opstap naar het NEC. Ik heb een concrete vraag, minister. Het veld zou willen dat de indicering veel sneller gaat. We weten ondertussen dat VDAB heel veel van die mensen moet indiceren. Denk maar aan de mensen die vandaag via SINE-middelen (Sociale Inschakelingseconomie) aangesteld worden en die opnieuw geïndiceerd moeten worden. Dat betreft zowat 10.000 mensen over de komende 2 jaar. Ik denk dat hulp voor VDAB daarbij welkom zou zijn. Maar positief is in elk geval dat er enorm veel bereidwilligheid is in de sector. Experten van de maatwerkbedrijven staan open om die mensen ook te ontvangen. Ik kijk alvast uit naar de rondetafel en ik hoop dat VDAB die indicering ook waar kan maken.
Minister Brouns heeft het woord.
Ik deel zonder discussie de aandacht die er gevraagd wordt voor de snelheid en de doorlooptijd van de procedures. Maar ik ben wel van mening dat VDAB over voldoende middelen beschikt om dat te doen. Ik zal de kwestie zeker onder de aandacht brengen op de rondetafel. Het moet sneller kunnen. Ik wil zeker feedback geven over wat er op de rondetafel uit de bus zal komen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.