Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer Pieters heeft het woord.
Om aan de groeiende vraag naar elektriciteit te kunnen blijven voldoen, staat hoogspanningsnetbeheerder Elia voor de opdracht om in Vlaanderen honderden kilometers hoogspanningslijnen extra te bouwen of te versterken. In die optiek werd een zestal jaren geleden de hoogspanningslijn tussen het grondstation Van Eyck in Kinrooi en Langerlo in Genk reeds verdubbeld. Die verdubbeling was nodig in het kader van de aansluiting met de RWE-Clauscentrale in Nederland, waarbij er voortaan ook een rechtstreekse lijn naar de grote windmolenparken van Oberzier en Rommerskirchen in Duitsland, net over de Duitse grens, is ontstaan. Ook de kortere hoogspanningslijn van Zutendaal naar André Dumont in Genk, die over dichtbevolkt gebied loopt, werd intussen reeds verdubbeld.
Nu zijn er echter ook Eliaplannen om het 92 kilometer lange bestaande bovengrondse hoogspanningstraject tussen Massenhoven en Kinrooi zeer aanzienlijk te verzwaren. Daardoor zullen gezinnen die in de buurt van de hoogspanningslijn wonen, dagelijks aan een veel grotere hoeveelheid elektromagnetische straling worden blootgesteld. Bovendien zullen de effecten zich bij een verzwaring van deze hoogspanningslijn ook veel verder uitstrekken rond de voormelde hoogspanningscorridor. Er heerst bij een deel van de bevolking dan ook ongerustheid over de impact van dergelijke verzwaringen. Intussen is in die optiek ook Elia vragende partij voor het uitvaardigen van bindende Vlaamse wetgeving inzake elektromagnetische velden rond hoogspanningslijnen. Men pleit ervoor om af te bakenen waar nog bewoning mogelijk is in de buurt van hoogspanningslijnen, alsook voor een permanente monitoring van de stralingswaarden in de buurt. Bovendien is een strikte en afdoende handhaving van deze uit te vaardigen wetgeving absoluut noodzakelijk.
Minister, daarom heb ik de volgende vragen. Zult u initiatieven nemen om bindende Vlaamse wetgeving uit te vaardigen inzake de aanleg en exploitatie van hoogspanningslijnen die de veiligheid en gezondheid van omwonenden in afdoende mate zal verzekeren? Zo ja, hoe zult u dat concreet invullen? Hebt u hieromtrent reeds overleg met Elia gepleegd? Plant u overige maatregelen om de ongerustheid met betrekking tot de verhoogde elektromagnetische straling weg te nemen voor Vlaamse gezinnen die in de onmiddellijke buurt van de hoogspanningslijn Massenhoven-Kinrooi en andere zware lijnen wonen?
Minister Demir heeft het woord.
Tijdens de aanleg van een nieuwe hoogspanningslijn neemt Elia steeds maatregelen om de veiligheid van omwonenden te garanderen. Het gaat bijvoorbeeld om het plaatsen van portieken over wegen wanneer er nieuwe geleiders worden geplaatst en het veilig inrichten van werven. De exploitatie legt ook een aantal beperkingen op in de onmiddellijke omgeving om de werking van de hoogspanningslijn in alle veiligheid te garanderen, conform het Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties (AREI). Die beperkingen gaan over afstandsregels tussen gebouwen, constructies en geleiders.
Het huidige beleidskader, dat is gebaseerd op de mededeling aan de leden van de Vlaamse Regering over hoogspanningslijnen van 2012, beveelt aan om bij het bouwen of aanpassen van hoogspanningslijnen zo veel mogelijk te vermijden dat er situaties ontstaan waarbij er langdurige blootstelling is aan meer dan 0,4 microtesla, dit vanuit een algemeen voorzorgsprincipe. Ik denk dat het goed is dat we op dit moment een traject hebben lopen om het kader voor magnetische velden verder te ontwikkelen, ook rekening houdend met acute en chronische blootstelling aan magnetische velden van hoogspanningslijnen. Ook in het eindrapport van de intendant, dat jullie waarschijnlijk hebben gelezen, zijn hierover aanbevelingen geformuleerd. Het kader wordt gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek, expertadviezen en internationale richtlijnen aangaande magnetische velden en wordt op dit moment ontwikkeld door het Departement Omgeving, in samenwerking met het agentschap Zorg en Gezondheid. Daarnaast is er momenteel ook een onderzoeksopdracht bezig met betrekking tot het meten van magnetische velden met elektronische sensoren. De volgende stap is dan om met die sensoren de effectieve blootstelling aan magnetische velden dynamisch op te volgen. Die informatie kan dan toepasselijk ter beschikking worden gesteld aan omwonenden, via de website van het departement. Ook dit kwam in de aanbevelingen van de intendant als noodzaak naar boven.
Wij spreken natuurlijk met alle actoren in functie van de mogelijke impact van magnetische velden en de technische aspecten, in alle dossiers van hoogspanningslijnen in het algemeen, en natuurlijk ook wat Ventilus betreft.
Bij de aanpassing van de hoogspanningslijn Massenhoven-Kinrooi worden de geleiders vervangen, waarbij de masten opnieuw worden gebruikt. Om de zone waar meer dan 0,4 microtesla kan voorkomen zo beperkt mogelijk te houden, worden de geleiders hier in transpositie geplaatst. Bij transpositie worden de geleiders zodanig geschikt dat de magnetische velden elkaar tegenwerken. Dat zorgt bij dit traject voor een kleinere zone waar meer dan 0,4 microtesla kan voorkomen. Daardoor zullen er na de aanpassing minder mensen langdurig worden blootgesteld aan die 0,4 microtesla.
Het Departement Omgeving beschikt over een rekenmodel om berekeningen uit te voeren inzake de grootte van de magnetische velden naar aanleiding van vragen van omwonenden. Op vraag van bezorgde omwonenden kan dit worden berekend, en wordt het resultaat van de berekening ook bezorgd. Naast die technische maatregelen worden ook andere maatregelen genomen om tegemoet te komen aan de vragen van omwonenden. Elia neemt bijvoorbeeld communicatie-initiatieven om omwonenden te informeren over de werken aan de hoogspanningslijn. Er is ook een website, zegt Elia, waarop het meer informatie over de werken aan de lijn meegeeft.
De heer Pieters heeft het woord.
Minister, dank u voor uw antwoorden. U geeft aan dat dit bij zo’n verdubbeling in transpositie wordt geplaatst. Dat geeft inderdaad wel een kleine verbetering, maar Elia is toch vragende partij om dat decretaal in orde te brengen, dus niet via een aanbeveling. Als minister bevoegd voor ruimtelijke ordening weet u natuurlijk dat Vlaanderen een dichtbebouwde omgeving is. Er zijn heel wat van die hoogspanningslijnen die over huizen, over wijken gaan. Als daar een lage spanning op zit, valt dat nog wel enigszins mee, maar een zware belasting van die lijnen geeft toch wel wat problemen. U verwees terecht naar het voorzorgsprincipe. We weten dat nog nergens echt is vastgesteld dat er dringende zaken moeten gebeuren, maar bijvoorbeeld kinderleukemie en dergelijke meer zijn daar toch wel mee in verband te brengen. Ik denk dus dat het nodig is dat men dat decretaal gaat bepalen, ook met het oog op de toekomst, zodat we daar zeker van zijn, ook als er vergunningen worden verstrekt. We hebben het immers al ettelijke vergaderingen over vergunningen waarmee er problemen zijn, vergunningen die vroeger zijn toegekend. We moeten naar de toekomst kijken. We moeten er zeker van zijn dat we daar in de toekomst ook niet mee in moeilijkheden komen.
Minister Demir heeft het woord.
Zoals ik zei, we zijn bezig met het uitwerken van een kader, op basis van allerlei adviezen, onderzoeken, internationale richtlijnen. Als dat werk af is, dan zullen we daarmee naar het parlement komen en dan zult u daarvan horen.
De heer Pieters heeft het woord.
Dank u.
De vraag om uitleg is afgehandeld.