Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Verslag
Mevrouw De Martelaer heeft het woord.
Minister, budgethouders die werkgever zijn, moeten als werkgever gebonden aan de arbeidswetgeving de normen van het Vlaams intersectoraal akkoord 6 (VIA 6) toepassen en uitbetalen in 2021.
In VIA 6 werd een nieuw, hoger wettelijk minimumloon bepaald voor iedereen die als persoonlijke assistent werkt via een sociaal secretariaat met een arbeidsovereenkomst. Het minimumloon wordt met terugwerkende kracht verhoogd vanaf 1 januari 2021. Het nieuwe minimumloon dat werd vastgelegd was 2020,99 euro bruto per maand of 12,27 euro per uur, een stijging van 8,75 procent ten opzichte van het vorige wettelijke minimumloon voor assistenten. Ondertussen werd het minimumloon aangepast naar aanleiding van het overschrijden van de spilindex. Vanaf 1 april 2022 is het nieuwe minimumbrutoloon 13,02 euro per uur of 2144,67 euro per maand. Voor iedere budgethouder die een assistent in dienst heeft via een arbeidsovereenkomst en hiervoor een beroep doet op een sociaal secretariaat zou het persoonlijkeassistentiebudget (PAB) of persoonsvolgend budget (PVB) hierdoor verhogen met VIA 6-middelen.
Ik verneem nu van budgethouders dat ze dit momenteel zelf moeten prefinancieren omdat de VIA 6-middelen van 2021 nog steeds niet zijn uitgekeerd en toegevoegd aan de budgetlijn van het PVB 2021 of het PAB 2021.
Budgethouders kunnen geen budgetten van jaar op jaar overdragen. De kostenstaat voor het boekjaar 2021 moest worden ingediend tegen 31 maart 2022. Nu blijkt dat budgethouders die de verhoging in het kader van het VIA 6 inderdaad geprefinancierd hebben in 2021, het bericht krijgen dat ze aan budgetoverschrijding hebben gedaan, dit terwijl ze eigenlijk nog een tegoed hebben van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) vanuit de VIA 6-middelen. Het VPAH kan de budgetlijnen echter pas verhogen nadat het PAB- en PVB-besluit is gewijzigd.
Ik heb deze vraag veertien dagen geleden ingediend, en nu blijkt dat u vorige vrijdag met de Vlaamse Regering een beslissing hebt genomen waardoor VIA 6 concreet kan worden uitgevoerd. Daardoor vervalt mijn eerste vraag, maar een aantal andere vragen blijven mijns inziens toch nog relevant.
Minister, vindt u het normaal dat personen met een handicap die een PAB of PVB hebben dit moeten voorschieten? Met het voorontwerp van besluit moet u nog naar de Raad van State. Dat betekent dat er nog minstens een maand bij kan komen. Daarna moet alles op het vlak van IT binnen het VAPH nog worden aangepast zodat de mensen dit kunnen invoeren. Ik denk dat we daarmee in de zomermaanden van 2022 zullen belanden, dat is anderhalf jaar later. En intussen moeten alle budgethouders dit uit eigen zak voorschieten.
Wanneer denkt u dat de verhoging van de budgetlijnen zal worden doorgevoerd? Wat moeten budgethouders doen die nu al een melding van budgetoverschrijding hebben gekregen?
Minister Beke heeft het woord.
Mevrouw De Martelaer, u ziet dat als u iets vraagt, wij in actie schieten. (Opmerkingen van Immanuel De Reuse)
Het VIA 6-akkoord heeft effect zowel voor PVB- en PAB-budgethouders als voor de erkende of vergunde voorzieningen. Het zijn dus verschillende besluiten die moeten worden aangepast. Dat gebeurt het beste gecoördineerd, zodat er zeker geen problemen zijn met de inwerkingtreding van al de verschillende maatregelen. Daarom is besloten alles met één wijzigingsbesluit te regelen.
Voor de concrete uitwerking van het VIA 6-akkoord waren nog besprekingen nodig met de sector van de vergunde en erkende zorgaanbieders. Een van de voornaamste effecten van de VIA 6-maatregel voor erkende of vergunde voorzieningen is namelijk de loonsverhoging van verschillende barema’s van tewerkgesteld personeel. Al die verhogingen waren meer dan de verwachte te subsidiëren loonmassa waarin voorzien was. Pas als er een akkoord was voor dit zijdelings effect van de VIA 6-akkoorden, kon het besluit effectief worden afgewerkt. Dat is de reden waarom dit even heeft geduurd.
Op 27 april 2022 werd begrotingsadvies verleend zodat het wijzigingsbesluit op 6 mei door Vlaamse Regering geagendeerd en principieel goedgekeurd werd.
Elke budgethouder PAB of PVB die in cash besteedt, heeft een terugvorderbaar voorschot ontvangen. Dat voorschot bedraagt een vierde van het budget dat men in cash wil besteden. Het dient om facturen te vergoeden zodat budgethouders dit niet met eigen middelen moeten prefinancieren. Dit terugvorderbare voorschot maakt echter geen deel uit van het PAB of PVB en moet bij stopzetting van de cashbesteding volledig worden terugbetaald. Dit terugvorderbare voorschot is een renteloze lening van de overheid. Budgethouders moeten de extra kosten die ze hebben als gevolg van loonsverhogingen door het VIA 6-akkoord dus helemaal niet met eigen middelen betalen. Zij mogen hun terugvorderbare voorschot hiervoor aanspreken.
Gelijktijdig met de aanpassing van de regelgeving worden ook de ICT-aanpassingen voorbereid. Wanneer het besluit VIA 6 definitief is goedgekeurd, worden de budgetlijnen aangepast.
Wanneer budgethouders het jaarbudget overschrijden, ontvangen ze van het VAPH een brief. Deze brief geeft aan wat het bedrag is van de budgetoverschrijding. Verder is ook opgenomen dat wanneer budgethouders zelf assistenten of begeleiders via arbeidsovereenkomsten tewerkstellen, zij nog extra middelen kunnen ontvangen. Budgethouders die een overschrijdingsbrief hebben ontvangen en recht hebben op VIA 6-middelen mogen wachten tot de budgetlijnen verhoogd zijn en de budgetoverschrijdingen weggewerkt zijn.
Mevrouw De Martelaer heeft het woord.
Minister, ik begrijp dat u in een besluit alles wilt coördineren, maar er is toch een groot verschil tussen de mogelijkheden van de vergunde voorzieningen, de vergunde aanbieders en de personen die zelf met hun budget moeten betalen. De budgethouders hebben eigenlijk geen reserves. Het zijn individuen, terwijl vergunde aanbieders misschien nog kunnen putten uit hun reserves om de afspraken vanuit VIA 6 te prefinancieren. U zei daarjuist dat de budtgethouders een renteloos voorschot van 25.000 euro hebben, maar zij krijgen wel constant van het VAPH het bericht dat zij dat niet mogen uitputten, want ze moeten dat budget altijd zelf aanvullen voor onvoorziene omstandigheden. Ze moeten er dus altijd voor zorgen dat ze dat cash hebben. Dat is een heel andere situatie dan bij voorzieningen die uit reserves kunnen putten.
Ik heb nog een aantal technische vragen. Voor mij is er een soort verwarring tussen de data. In de regeling van het besluit dat u genomen hebt staat 1 maart 2021, maar als ik de infonota van het VAPH bekijk, dan lees ik altijd de datum 1 januari 2021. Het is voor mij niet echt duidelijk vanaf wanneer VIA 6 toepasbaar zal worden.
Ook heb ik een vraag rond de communicatie. Op de website van het VAPH vind ik een mededeling van 17 februari 2022. Daarin staat dat het VAPH een financiële tegemoetkoming zal voorzien voor het hoger minimumloon dat men in 2021 moet betalen. De budgetlijn van 2021 zal daarbij verhoogd worden. Momenteel bereiden we die aanpassingen voor. Het VAPH zal opnieuw communiceren als de verhoging uitgevoerd is. Dat is drie maanden geleden, maar ondertussen staat er nog altijd geen nieuwe communicatie op de website van het VAPH, terwijl de aangiftes van alle kosten voor 2021 gedaan moesten worden voor 31 maart 2021. Gebruikers krijgen bericht dat het overschreden wordt, maar u zei daarnet in uw antwoord dat het geen probleem is dat dat overschreden wordt. Dat is toch wel een tegengestelde communicatie vanuit het VAPH. Minister, ik krijg daar graag een antwoord op van u.
Mevrouw van der Vloet heeft het woord.
Collega De Martelaer, dank u wel voor de vraag. Het is inderdaad een problematiek die toch wel leeft bij de mensen. Minister, we zijn blij dat u dat aangepakt hebt, en ook met terugwerkende kracht, dat heb ik gelezen. Dat is prima. U zegt dat daarvoor de terugvorderbare voorschotten zijn, dat ze die nu kunnen gebruiken. Maar als ik bij de mensen hoor, is dat zo goed als op aan de voorschotten die ze moeten gebruiken bij VIA 6. Het mag dus niet te lang meer duren, als het al niet te laat is natuurlijk.
Het is heel belangrijk – wat de collega ook al aanhaalde – dat er een duidelijke communicatie komt. Voor die mensen is het heel moeilijk. Er komt allerlei communicatie op hen af. Er is allerlei papierwerk dat ze in orde moeten brengen. Verschillende facturen moesten voor 31 maart ingediend worden. Sommigen zijn dan te laat. Het VAPH weigert die dan weer. Het is nogal een kluwen van alles en nog wat samen. Wanneer gaat u daar duidelijk over communiceren naar die doelgroep? Want het is toch dringend tijd nadat deze beslissing genomen is.
Minister Beke heeft het woord.
Collega De Martelaer, ik denk dat ik in mijn eerste antwoord heb aangegeven hoe het VAPH daarmee zal omgaan. Ik zal die informatienota opvragen, want ik heb die zelf niet gezien. We zullen het VAPH ook vragen om die informatie actueel te maken.
Het overleg met de bijstandsorganisaties loopt om de problemen aan te pakken als er vragen zijn. We hebben dat allemaal samen genomen in één beslissing, omdat dat voor de begroting en voor de Inspectie Financiën de beste handelswijze is.
Mevrouw De Martelaer heeft het woord.
Dank u wel, minister.
Ik wil even een fout corrigeren die ik daarnet gemaakt heb. Ik heb gezegd dat de voorschotten 25.000 euro bedroegen. Dat klopt niet. Het voorschot bedraagt 25 procent van het totale budget dat iemand krijgt. Dat wilde ik even rechtzetten.
Onlangs stelde de federale ombudsman zijn jaarverslag voor. Ik weet wel dat de federale ombudsman aan de overkant van de straat zit, maar hij stelde toch dat de meeste klachten gingen over de manier waarop overheidsdiensten de regelgeving toepassen en over het feit dat mensen te lang moeten wachten op een antwoord of op een beslissing. Ik denk dat deze aanpassing van VIA 6 ertoe leidt dat budgethouders in de problemen komen doordat heel lang gewacht moet worden op een duidelijke beslissing en zij zelf geld moeten voorschieten. Dat toont aan dat de overheid op dit vlak toch niet echt klantvriendelijk is. De ombudsman stelde hierbij dat het toch aan de overheid was om wat meer empathie te tonen voor het feit dat het voor budgethouders niet evident is om anderhalf jaar lang zelf de middelen van VIA 6 te moeten voorschieten. Uw antwoord is zakelijk en zal de feiten wel weerspiegelen, maar in de praktijk blijkt dat voor heel veel budgethouders een groot probleem te zijn.
Dan vraag ik me af waarom de overheid geen groter vertrouwen kan stellen in de mensen, door bijvoorbeeld op voorhand toch al een groter budget toe te kennen, zodat dat niet voorgeschoten moet worden. Als we de communicatie van het VAPH daarover bekijken, is het heel moeilijk, zeker voor budgethouders, om uit al die omzendbrieven en andere informatie op te maken waarmee de overheid bezig is.
Een derde suggestie is, naast empathie en vertrouwen, om toch een meer duidelijke en eenvoudige taal te gebruiken gericht op de personen die men helpt.
De vraag om uitleg is afgehandeld.