Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer Brusselmans heeft het woord.
Minister-president, dat kunst in de openbare ruimte geregeld tot enige controverse leidt is een understatement. De voorbeelden zijn legio waar dit tot kritiek en zelfs protest – tot in de rechtbank toe – leidde. Uit de media mochten we vernemen dat de Vlaamse Regering een opleiding voor artistieke bemiddelaars in het leven heeft geroepen. Zij moeten, zo valt er te lezen, met hun kennis van het artistieke proces opdrachtgevers, buurtbewoners en kunstenaars helpen zodat die achteraf niet met getrokken messen tegenover elkaar staan. Dit initiatief, hoe goedbedoeld het ongetwijfeld ook mag zijn, roept bij mij toch wel een aantal vragen op:
Wat is de relatie tussen dit initiatief en het platform Kunst in Opdracht ? Want over Kunst in Opdracht lezen we het volgende, ik citeer: “Om de realisatie van een kunstopdracht tot een goede einde te brengen hebben beleidsmakers en uitvoerders opdrachtgevers enzovoort nodig. De term Kunst in Opdracht verwijst naar het proces waarbij alle betrokken beroep kunnen doen op een professioneel ondersteuningskader met gerichte expertise en een inzet van kennis van derden.” Die omschrijving lijkt volgens mij wel sterk op die van artistieke bemiddelaars.
Wat is het statuut van deze bemiddelaars? Wat is de waarde, bijvoorbeeld op het vlak van afdwingbaarheid van hun adviezen? Zullen zij organiek deel gaan uitmaken van het departement?
Hoeveel kandidaten worden er minimaal dan wel maximaal vooropgesteld? Aan welke criteria dienen ze te voldoen? Hoe zullen ze geselecteerd worden? En vooral, door wie?
Wie worden belast met het opleiden en binnen welke tijdsduur?
Wat is het totale budget van deze operatie? Wat zal de kostprijs zijn voor de deelnemers zelf aan een opleiding?
En dan, misschien de belangrijkste vraag van allemaal: bent u van oordeel dat het bemiddelen bij aankoop van kunst door bijvoorbeeld ziekenhuizen behoort tot het fameuze kerntakenpakket van de overheid waar iedereen de mond van vol heeft?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mijnheer Brusselmans, de relatie tussen dit initiatief en het platform Kunst in Opdracht is de volgende. Het platform Kunst in Opdracht organiseert de opleiding voor artistieke bemiddelaars. Het platform schreef hiervoor een opdracht uit, die werd gegund aan Els Silvrants-Barclay en Maarten Soete.
De bemiddelaar is een freelancer of werkt bij een kunstenorganisatie, bijvoorbeeld als curator. De artistiek bemiddelaar kan – maar hoeft niet – op vraag van de opdrachtgever in de verschillende fases van een traject kunst in opdracht ondersteuning bieden. Dit om mee ondersteuning te bieden op het vlak van de artistieke kwaliteit als op het vlak van het draagvlak voor een kunstwerk. Elke opdrachtgever bepaalt dus zelf op welke manier hij of zij de artistiek bemiddelaar betrekt in de uitwerking van de projecten in het kader van het decreet houdende de realisatie van kunstopdrachten voor gebouwen van openbare diensten en daarmee gelijkgestelde diensten van 1 maart 2019.
De opleiding kan plaatsvinden zodra er minimaal tien inschrijvingen zijn. Er zijn vier masterclasses met telkens een maximum van twintig deelnemers opgenomen in de huidige opdracht. Indien de vraag naar deze opleiding populair blijkt, kan ze hernomen worden. Er zijn geen selectiecriteria vooropgesteld voor de deelnemers. Iedereen die interesse heeft, kan deelnemen.
De masterclass bemiddeling Kunst in Opdracht richt zich tot curatoren, programmamakers, cultuurbeleidsmedewerkers, kunstenaars, sociale werkers, architecten en andere actoren die zich willen verdiepen in het specifieke metier van het bemiddelen van de kunstopdracht.
De opleiding wordt bekendgemaakt via de website, nieuwsbrieven en sociale media van het Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media (CJM) en wordt verspreid via Kunstenpunt, Team Vlaams Bouwmeester en het Vlaams Architectuurinstituut. Voor het volledige bericht op de website, zie: https://www.vlaanderen.be/cjm/nl/agenda/masterclass-bemiddeling-kunst-opdracht. De opdracht werd gegund aan Els Silvrants-Barclay en Maarten Soete.
Een eerste opstart van de masterclasses vindt plaats in het voorjaar van 2022, meer bepaald op 13 mei en 17 juni. Na de evaluatie van het verloop wordt een tweede reeks van opnieuw twee masterclasses georganiseerd in het najaar van 2022. De inhoudelijke content voor de toolbox wordt opgeleverd in het najaar 2022.
U vroeg ook naar het budget. Voor het opleidingsformat – dus de masterclasses plus de content voor een digitaal consulteerbare toolkit – is 27.000 euro vastgelegd binnen de werkingsbudgetten van het platform Kunst in Opdracht. De deelnemers kunnen de opleiding kosteloos volgen.
Wat de vraag betreft of dit een taak van de overheid is, kan ik het volgende antwoorden. Het decreet houdende de realisatie van kunstopdrachten voor gebouwen van openbare diensten en daarmee gelijkgestelde diensten van 1 maart 2019 bepaalt in artikel 6 dat de Vlaamse Regering zorgt voor de expertiseopbouw, de kennis- en informatiedeling en de uitbouw van samenwerkingsverbanden voor de ondersteuning van de activiteiten op het vlak van Kunst in Opdracht. Als minister van Cultuur zorg ik via het platform Kunst in Opdracht dat elke opdrachtgever die binnen het toepassingsgebied van het decreet valt de nodige handvaten aangereikt krijgt om een artistiek kwaliteitsvol kunstwerk te realiseren. De opleiding en het aanreiken van een pool van artistiek bemiddelaars komt tegemoet aan de gedetecteerde nood aan artistieke begeleiding in het traject Kunst in Opdracht. Voor elke kunstopdracht in de semipublieke ruimte kunnen publieke opdrachtgevers uit alle beleidsdomeinen voor algemene informatie over Kunst in Opdracht terecht op de website en op eigen initiatief vrijblijvend eerstelijnsadvies inwinnen bij het platform Kunst in Opdracht. Het is dus een aanbod, het is geen verplichting. Hier was in het veld nood aan en we hebben dat hiermee ingevuld met een, denk ik, budgettair zeer lage kost.
De heer Brusselmans heeft het woord.
Het laatste wat u zegt klopt inderdaad. Het is niet de grote kost van de Vlaamse Regering, gelukkig maar. Ik ben ook blij dat Kunst in Opdracht hierbij betrokken is of mee initiatiefnemer was. Dat is zeker positief. De vraag blijft natuurlijk of dit echt een kerntaak is van de overheid om mee te gaan bemiddelen of op zijn minst bemiddelaars te gaan opleiden bij de aankoop van kunst. In mijn wereld is dat in ieder geval niet zo. Ik denk in de wereld van vele Vlamingen ook absoluut niet. En dat toont toch hoe men vaak de voeling met de maatschappij is kwijtgeraakt. Het is niet alleen aan de overkant van de straat, maar dat is evenzeer zo in de Vlaamse Regering en in het Vlaams Parlement. Dat is iets wat ik alleen maar kan vaststellen en kan betreuren. Ik heb geen bijvragen. Ik ben in ieder geval opgelucht dat het hier niet weer om de zoveelste smosoperatie gaat. Die 27.000 euro is veel geld, maar het zijn geen bijkomende middelen, het zit ingekanteld binnen het budget van Kunst in Opdracht. Dat is het minste kwaad.
Mevrouw Van Werde heeft het woord.
Collega Brusselmans, les gouts et les couleurs ne se discutent pas. Dus, dat kunstenaars voor- en tegenstanders kennen, ja, dat is normaal in het kader van het publieke debat. Maar ik denk dat iedereen hier die ook lokaal actief is de discussie over kunst in de openbare ruimte wel kent. De verwachtingen van de verschillende partijen kunnen wel verschillen. Dat weten we ook allemaal. Dus we denken dat dit initiatief mogelijkheden biedt om te bemiddelen, te tolken tussen de kunstenaars, de lokale gemeenschap en de overheid. Want goede afspraken maken natuurlijk goede vrienden. En als de betrokkenen elkaar beter leren kennen, dan is het doel bereikt.
Vooral belangrijk is wel, en dat wilde ik namens mijn partij nog wel eventjes meegeven, dat het bedrag van de kosten die vermeden kunnen worden groter is dan de investering in die opleiding en de kost van die opleiding. Ik denk dan bijvoorbeeld aan de kosten van rechtszaken vermijden, de werkuren die ambtenaren moeten steken in het doornemen van bezwaarschriften of de uren en de middelen die er kruipen in het omwerken van een project. Ik vind dat toch ook een heel belangrijk gegeven om eventjes in het achterhoofd te houden.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Ik denk dat er geen bijkomende vragen zijn van de heer Brusselmans en mevrouw Van Werde ging met de heer Brusselmans in dialoog. Dus ik heb geen bijkomende antwoorden.
De heer Brusselmans heeft het woord.
De dialoog misschien verderzetten of eindigen, het gaat erom dat er – zonder twijfel – ergens nood is aan een tussenpersoon op dat gebied, zeker lokaal. Dat is iets wat ik absoluut erken. De vraag is alleen: is dat de taak van de Vlaamse overheid om dat te voorzien. Ik ben niet akkoord met wat u zegt dat dit ongetwijfeld zal leiden tot besparingen van kosten in procedures en onnodig ambtenarenwerk. Want het is niet omdat daar een bemiddelaar vanuit een bepaalde bril – want die wordt vanuit een bepaalde bril opgeleid – naar kijkt, dat daar plots heel de goegemeente mee akkoord zal zijn. Ik hoop het. Als dit het resultaat zou zijn van een investering van 27.000 euro, dan zal ik de eerste zijn om die vraag hier opnieuw te stellen en te zeggen ‘proficiat’. Maar dat is ijdele hoop, vrees ik.
De vraag om uitleg is afgehandeld.