Verslag vergadering Commissie voor Brussel en de Vlaamse Rand en Dierenwelzijn
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Joosen heeft het woord.
In 2019 keurde het Vlaams Parlement het decreet voor een totaalverbod op vuurwerk goed. Toenmalig federaal minister van Werk en Economie Muylle trok daarop naar het Grondwettelijk Hof. Op 17 december 2020 vernietigde het Hof het Vlaamse vuurwerkverbod. Volgens het Hof zou het verbod de bevoegdheden van de federale overheid in de weg staan. Vanuit het oogpunt van dierenwelzijn betreur ik uiteraard nog altijd deze beslissing.
Maar nu lijkt er toch iets te bewegen. Op 17 januari 2022 kreeg ik als burgemeester van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) een bevraging toegestuurd rond het thema. In de begeleidende mail werd verklaard dat vuurwerk een mooie traditie is, maar dat het steeds meer onder druk komt te staan. Brandveiligheid, risico’s voor verwondingen, dodelijke slachtoffers, dierenwelzijn, milieuvervuiling zijn de redenen die werden aangegeven in het schrijven. Enkele Limburgse gemeenten trokken met eindejaar ook al aan de alarmbel en pleitten voor meer restricties rond vuurwerk. Minister Verlinden steekt dus blijkbaar nu toch het vuur aan de lont en wil in gesprek gaan met de lokale besturen. De vragen in de bevraging zijn, wat mij betreft, vrij duidelijk. Ik zal er twee citeren. De eerste vraag is ‘Bent u voorstander van een nationaal verbod op de verkoop van vuurwerk aan particulieren?’ en de tweede vraag is ‘Bent u voorstander van een nationaal verbod op het afsteken van vuurwerk door particulieren?’.
Ik ben alvast heel tevreden met deze nieuwe ontwikkeling. Ik hoop dat dit thema inhoudelijk besproken kan worden en effectief tot resultaten kan leiden. Ik weet, minister, dat u als minister van Dierenwelzijn een sterke voorstander bent voor een totaalverbod op vuurwerk.
Was u op de hoogte van het initiatief van uw federale collega, minister Verlinden? En indien ja, hebt u bijkomende informatie over dit initiatief? Indien u niet op de hoogte was van het initiatief, zult u dan contact opnemen met de minister om bijvoorbeeld naar de beweegreden en haar standpunt te peilen?
In welke mate kunt u als Vlaams minister van Dierenwelzijn een bijdrage leveren om dit dossier enigszins nieuw leven in te blazen?
Minister Weyts heeft het woord.
Dit is heuglijk nieuws. Heel die discussie heeft op het federale niveau natuurlijk wel wat voeten in de aarde gehad. Ik betreurde uitermate dat toenmalig minister Muylle naar het Grondwettelijk Hof is gestapt met het oog op vernietiging van ons vuurwerkverbod. Daar heeft zij ook gelijk gekregen. Vervolgens heb ik dan gevraagd: ‘Oké, het is wat het is. Het is spijtig. Ik zou u dan toch willen vragen om dan, aangezien u het uw bevoegdheid vindt, die bevoegdheid ook te usurperen, om daar gebruik van te maken en een vuurwerkverbod dan maar op Belgisch niveau te gaan invoeren.’ Dat is niet gebeurd. Vervolgens is de opvolger van mevrouw Muylle, de heer Dermagne, ook gevraagd om op te treden. Ik deed dat via brief en kreeg daar geen respons op.
Het is dus heel goed nieuws dat minister Verlinden ter zake dan wel het initiatief wil nemen. Ik sta open voor elk gesprek, voor elke aanmoediging, voor elke steun, voor wat dan ook. Ik weet niet in welke mate dat is doorgesproken op het niveau van de Federale Regering, in welke mate daar al een consensus rond bestaat. Sommige collega’s hier weten dat misschien beter dan ikzelf. Ik kaats die vraag terug naar sommige hier aanwezige voorzitters van partijen van de Federale Regering. Zij weten daar misschien meer over. Ik hoor het graag, maar mijn steun heeft men onvoorwaardelijk in dezen.
Intussen proberen we wel te sensibiliseren. We doen dat richting de gemeenten. We proberen hun in de bewuste periode op het einde van het jaar te wijzen op de mogelijkheden die vandaag bestaan. Het is wel goed dat er op dat niveau toch al voor gezorgd is dat de regel werd omgedraaid, zodat ook op gemeentelijk niveau het vuurwerk onderworpen is aan serieuze beperkingen. Maar wat mij betreft, zijn ze nog niet verregaand genoeg. Ik blijf voorstander van een verbod. Intussen proberen we wel te sensibiliseren richting de gemeenten. We vragen hun ook controles uit te oefenen. Ik stel vast dat het afgelopen jaar de controles wel intensiever gebeurd zijn en dat er ook in verschillende gemeenten pv’s werden opgesteld. Maar ik ben ook de eerste om te erkennen dat het niet evident is om in de nieuwjaarsperiode extra inspecties en controles te laten plaatsvinden. Dat begrijp ik wel. Ik stel met tevredenheid vast dat het aantal controles en pv’s toch wel toeneemt. Maar kijk om u heen en u zult zien dat er nog heel veel vuurwerk wordt afgestoken, ook wanneer dat door de gemeente uitdrukkelijk verboden is.
Ondertussen hebben we via Dierenwelzijn ook altijd op onze website tips geplaatst om dieren te beschermen tegen vuurwerk. Maar dat is natuurlijk ‘kurieren am Symptom’. We zouden graag het symptoom zien verdwijnen. Dat er een verbod zou komen op vuurwerk, zou een goede zaak zijn voor dier en voor mens.
Mevrouw Joosen heeft het woord.
Dank u, minister, voor uw antwoord.
Ik kan alleen maar bevestigen dat ik zelf nog steeds ontgoocheld ben door de vernietiging van het decreet. Het decreet legde de verantwoordelijkheid om actief te beslissen om particulier vuurwerk toe te laten bij de lokale besturen. Ik blijf dat spijtig vinden.
De voorbije eindejaarsperiode heeft nog maar eens aangetoond hoe belangrijk het thema is. U hebt gezegd dat handhaving in die periode voor de lokale besturen een serieuze uitdaging is. Onze eigen politiezone zet tijdens de oudejaarsnacht twee extra ploegen in voor alle soorten van overlast. Wij hebben nu ook gemerkt dat er in de eindejaarsperiode ook op andere momenten particulier vuurwerk werd afgestoken. Dat vergt een inzet van ongeveer drie weken extra controle op dergelijke overlast. Dat zijn toch serieuze inspanningen die daarvoor geleverd moeten worden.
De lokale besturen zullen dus zeker vragende partij zijn om hiervoor op federaal niveau een initiatief te nemen en om actie te ondernemen, uiteraard om dierenleed te vermijden, maar ook – zoals u op het einde hebt gezegd – om heel wat menselijk leed te vermijden. Dat aspect mogen we ook niet vergeten. Elk jaar zijn er ongevallen, soms zelfs met dodelijke afloop. Dat is te vermijden.
Minister, u hebt in januari 2021 aangegeven dat u er voorstander van bent om na te denken over een verbod op de verkoop van bepaalde vormen van vuurwerk. Ook daar kan ik u als burgemeester alleen maar bijtreden.
Ik heb, kortom, een sprankeltje hoop gekregen toen ik de mail van de VVSG ontving. Ik hoop echt van harte dat het geen ijdele hoop zal zijn.
Mevrouw Almaci heeft het woord.
Minister, ik neem uw uitgestoken hand met veel plezier aan. Ik kan alleen maar vaststellen dat mevrouw Muylle in de vorige legislatuur als minister … Het is niet mijn taak om hier de verdediging te voeren, maar eerlijk is eerlijk: destijds had het Grondwettelijk Hof … (onverstaanbaar) … een Zweedse meerderheid, omdat het aangaf dat het verbod, zoals het was uitgewerkt door Vlaanderen, in strijd was met de Europese regelgeving. Ik zat toen niet in die regering. Ik ben wel een van de pleitbezorgers voor meer aandacht voor dierenwelzijn. En het doet me ook heel veel deugd om te zien dat met de demarche van federaal minister Verlinden die aandacht verder groeit. Ik zal onze rol spelen in het hoog houden van die aandacht.
Eerlijk is eerlijk: de oefening die we hebben gedaan, ging over hoever een decreet kan gaan en hoever de Europese regelgeving kan gaan. Ik heb geen enkele intentie, en ik heb er ook geen voordeel bij om de een of de andere positie te verdedigen van een regering waar de N-VA in zat en Groen niet. Ik denk wel dat heel veel bewustwording belangrijk is. Vlaanderen heeft daarin al veel goede stappen gezet, onder andere door samen met dierenwelzijnsorganisaties diervriendelijk vuurwerk, dat ook stil vuurwerk is, te promoten.
Ik stel vast dat in de gemeenten waar bijvoorbeeld vuurwerk op oudjaar verboden is, ook meer controle nodig is. In de afgelopen jaren is er ongelooflijk veel vuurwerk afgestoken, veel meer dan in de jaren waarin het was toegelaten. Naast sensibilisering en gebruik van geluidsarm vuurwerk – een oefening tussen de regeringen, laat ons tonen dat samenwerken kan –, is ook gewoon een goede handhaving nodig. Voor sommige mensen hoort vuurwerk nu eenmaal ten minste bij oudjaar of bij speciale momenten.
Misschien kunnen we theoretisch wel een verbod hebben, maar in de praktijk is dat soms heel relatief. Ik heb dit jaar staan kijken naar wat er allemaal in de lucht is geschoten in een stad waar particulier vuurwerk afschieten verboden is. Dat is niet min. Dat concurreert met professioneel vuurwerk.
Dit gezegd zijnde, zijn er wel nog stappen te zetten. Via samenwerking kunnen we wel een oplossing vinden, zowel met de lokale besturen als met de andere overheden. Daarin zullen we met veel plezier onze rol spelen. Ik neem de uitgestoken hand aan. Ik denk ook wel dat het nodig is om iets in gang te zetten zodat de wetgeving aan alle kanten correct is.
Hiermee heb ik gereageerd op een vraag die, hoewel ik geen minister ben of niet bevraagd werd, toch impliciet aan mij was gesteld. Ineens heb ik zelf ook een aantal vragen gesteld om niet via conflict, maar via een goede samenwerking een oplossing te zoeken voor dit probleem. Ik ben blij dat die samenwerking met de federale overheid al is opgestart.
Mevrouw Sterckx heeft het woord.
Minister, ik vind het ook heel jammer dat het verbod op vuurwerk is ingetrokken. Nu stelt federaal minister Verlinden dit opnieuw aan de kaak en wil ze eventueel actie ondernemen. Zolang vuurwerk mag worden verkocht, zal het heel moeilijk zijn om mensen te motiveren om geen vuurwerk af te steken.
Waar ik woon, in Herentals, was het dit jaar met oudjaar ook weer prijs. Ook al is het op dat grondgebied verboden, de politie geeft aan dat ze echt niet de middelen heeft om dat te controleren. Bij ons ging een aantal dagen voor oudjaar en zelfs tot twee weken na oudjaar, geregeld nog wel ergens een vuurpijl de lucht in.
Minister, de onderhandelingen zijn nu bezig, maar hoelang gaat het nog duren voor er een definitieve oplossing komt voor het vuurwerk en vooral het vuurwerkverbod? Hoe staat u tegenover geluidsarm en dus eigenlijk diervriendelijk vuurwerk? Zolang er geen verbod op de verkoop van vuurwerk is, zullen mensen dat blijven afsteken.
We moeten een kat een kat noemen, maar als we in principe enkel nog geluidsarm en dus diervriendelijk vuurwerk zouden verkopen, kunnen we dat een klein beetje opvangen zolang er geen definitief vuurwerkverbod is. Het is goed voor de dieren, want dat produceert zeer weinig geluid. Aangezien er zeer weinig buskruit in dat vuurwerk zit, zal het ook veel veiliger zijn voor de personen die dat vuurwerk afsteken. Hoe staat u ten opzichte van geluidsarm vuurwerk?
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, ook in mijn gemeente, Kampenhout, was er een verbod, maar toch was er een enorme knaldrang dit jaar. Het was ongezien. Ik denk dat we het zo kunnen samenvatten. De politie heeft echt haar uiterste best gedaan om zo goed als mogelijk te handhaven. Daar was ook echt op ingezet. Maar je ziet op Facebook, op ‘Kampenhout leeft’ in mijn geval, dat er jammer genoeg een paard gestorven is in onze gemeente, door die knaldrang. De foto werd heftig gedeeld op de sociale media, waardoor er ook heftige reacties van de mensen komen in de richting van de handhaving en dergelijke. Maar er was overal zodanig veel geknal dat het onmogelijk was om overal te zijn.
De politie heeft daar ook op gereageerd, zelfs uit privénaam op die Facebookgroep, om daarop te wijzen. Ik denk dat de politiediensten, zeker in mijn gemeente, hun uiterste best hebben gedaan om die handhaving zo goed mogelijk te doen. Is er een betreurd paard omdat veel mensen, door de covidperiode, wilden knallen langs alle kanten en enkel aan hun eigen plezier hebben gedacht, en niet aan het dierenwelzijn? Er is wel gesensibiliseerd, maar ik denk dat er nog te veel mensen enkel aan zichzelf hebben gedacht en niet aan de gevolgen voor de dieren. Ik denk dat, wat dat betreft, in de toekomst de communicatie vanuit Vlaanderen nog beter kan, richting de diensten voor dierenwelzijn bij de lokale besturen, zodat dat ook in gemeenten waar er geen verbod is – bij ons was dat dus wel het geval – beter opgenomen kan worden.
Wat de alternatieven betreft: er zijn er heel wat. Het oplijsten van die alternatieven is interessant om mensen te laten zien dat er nog leukere dingen zijn dan vuurwerk afsteken.
Tot slot, minister, heb ik ook gezien dat het ongelooflijk is waar die mensen aan vuurwerk konden geraken. Ik denk dat het wel interessant is om dat eens in kaart te brengen. Ik heb zelfs ‘via via’ vernomen dat men heel gemakkelijk vanuit het buitenland via transport dingen kan laten leveren. Als dat zo is, dan denk ik dat dat duidelijk in kaart gebracht moet worden. Als dat tussen andere pakketjes terechtkomt, dan denk ik dat op dat ogenblik ook de veiligheid van de chauffeurs in het gedrang kan komen. Maar bon, dat is dan de verantwoordelijkheid van het betrokken transportbedrijf. Ik denk dat het ook belangrijk is om dat bijkomend te onderzoeken. U hebt onze steun.
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Dank u wel, collega’s, voor de vraagstelling. Ik denk dat we allemaal hebben kunnen vaststellen dat vuurwerk nog steeds een traditie is waar mensen sterk aan vasthouden. Op een moment dat onze vrijheden rond feestelijkheden ingeperkt zijn, is er misschien nog meer knaldrang dan in andere jaren, zoals de collega het gesteld heeft. Ik denk dat we ons vizier voldoende breed moeten openhouden. Ik kijk dan bijvoorbeeld ook naar Nederland, dat het afgelopen jaar een verbod heeft gehad. Ik heb moeten vaststellen dat het ook daar niet opgelost is door gewoon een verbod op vuurwerk af te kondigen. Ook daar is er nog massaal veel vuurwerk afgeschoten. Ik denk dat we daar als beleidsmakers ook oog voor moeten hebben. Hoe kunnen we tot sluitende besluitvorming komen als we het een of het ander willen, en niet enkel dienaar zijn van hen die zonder problemen de wetgeving overtreden? De collega’s hebben er al naar verwezen dat er extra politieploegen ingezet worden, maar zolang het vuurwerk beschikbaar is gaan we altijd achterna lopen. Daarover heb ik in het verleden al mijn bezorgdheid geuit. Je gaat nooit op elke hoek van de straat een politiepatrouille kunnen plaatsen om elk vuurwerk in het oog te kunnen houden. Dan nemen we onszelf niet au sérieux. Ik denk dat we de problematiek meer ten gronde moeten aanpakken.
Waarom mevrouw Muylle in het verleden gehandeld heeft? Ik denk dat collega Almaci heel duidelijk de geschiedenis gekaderd heeft, en dat het inderdaad over bevoegdheidsverdelingen ging. Misschien had overleg vooraf wel een ander licht geworpen op heel de discussie, en misschien had men dan meer vooruitgang geboekt. Maar dat is het verleden. Ik denk dat er correct gehandeld is, naar bevoegdheidsverdeling.
Minister, er zijn lopende initiatieven. Er wordt onderzocht op welke manier er sluitende pistes kunnen worden uitgewerkt. Ik kijk zeker uit naar de verdere resultaten, maar in tussentijd is er natuurlijk ook de vraag wat we wel kunnen doen. We hebben daar ook in het verleden naar verwezen en expliciet gevraagd om in overleg te gaan met de vuurwerksector om te kijken op welke manier er toch meer gekaderd initiatieven kunnen worden genomen en of er mogelijkheden zijn rond geluidsarm vuurwerk. Zou er naar geluidsarm vuurwerk eventueel nog meer onderzoek kunnen gebeuren of kan de verkoop meer daarop gericht worden? Bent u de afgelopen jaren daarover nog in overleg geweest met de sector? Zijn daar resultaten van? Kunnen we op andere manieren nog meer inzetten op dit probleem in afwachting dat een andere, sluitende besluitvorming tot resultaten zal leiden?
Minister Weyts heeft het woord.
Ik zal het nog eens schetsen. In 2019 hadden we een overeenkomst waarbij we vanuit het Vlaams Parlement stelden dat we de regels zouden omdraaien: in plaats van een algemene toelating geldt er een algemeen verbod, waarbij de gemeente kan beslissen om toelating te geven. Die regeling is door een vreemde alliantie van enerzijds vuurwerkverkopers en anderzijds de Federale Regering aangevochten voor het Grondwettelijk Hof. De argumentatie van het Grondwettelijk Hof was dat dat neerkwam op een verkoopverbod, en dat is een federale bevoegdheid.
Nu goed, gedane zaken nemen geen keer, maar ik heb van de VVSG toch ook begrepen dat daar een sterke vraag naar een algemeen verbod bestaat. Als dat dan een federale bevoegdheid is, het weze zo, maar dan wil ik graag dat men daar ook consequent naar handelt.
Omdat het toen over een voorstel van decreet ging, is het misschien ook wel zinvol om dat initiatief van minister Verlinden via een resolutie te ondersteunen, waarbij het Vlaams Parlement de steun uitspreekt ten aanzien van een vuurwerkverbod. Zo kan men de acties van minister Verlinden op federaal niveau ondersteunen. Dat zou misschien goed zijn. Men kan dan ook onmiddellijk zeggen dat er een mogelijkheid is om bepaalde types van vuurwerk te verbieden. Je zou ook nog uitzonderingen kunnen toelaten voor professionals. Het is geen binaire discussie, waarbij ofwel alles wordt verboden of alles wordt toegelaten. Er zijn verschillende mogelijkheden.
Er is trouwens niets nieuws onder de zon, want in 2020 heeft men een algemeen verbod uitgevaardigd. Met Nieuwjaar, ook al was het op grond van corona en om samenscholingen te verhinderen, is toen een algemeen vuurwerkverbod uitgevaardigd. Het kan dus. Waarom zou men dat dan ook niet continueren in de tijd en voor een vuurwerkverbod op elk moment zorgen? Zoals ik heb gezegd, kan het Vlaams Parlement daar misschien ook een duwtje aan geven ter ondersteuning van de plannen en acties van minister Verlinden.
Mevrouw Joosen heeft het woord.
Dank u wel.
Collega De Vroe en collega Rombouts gaan in op de aspecten van de verkoop. Dat is inderdaad een heel interessante discussie, maar een federale bevoegdheid. Ik denk dat de beste kans op slagen een gedragen regelgeving is, een regelgeving waarin ook de aspecten van de verkoop worden meegenomen. Doordat de collega’s dat erkennen, hoop ik natuurlijk dat zij dit zullen aankaarten bij de Federale Regering en hun federale collega’s om dit thema mee onder de aandacht te houden, zodat we niet opnieuw een jaartje laten voorbijgaan en het alweer snel oudjaar zal zijn. Ik ben hoopvol.
De vraag om uitleg is afgehandeld.