Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Groothedde heeft het woord.
Minister, door het grote aantal vragen – alle begrip daarvoor, trouwens – is deze vraag al een hele tijd geleden ingediend.
Volgens op dat moment recente cijfers was het duidelijk dat steeds meer zwangeren worden opgenomen op intensieve zorg door besmettingen met COVID-19. Het ging in bijna alle gevallen om vrouwen die niet gevaccineerd zijn. Daar werd echt de alarmbel over geluid, niet alleen omdat het een hele tijd duurde vooraleer die vrouwen erbovenop geraakten, maar ook omdat sommige vrouwen daardoor laat in de zwangerschap hun kindje verloren. Dat is echt een drama in die omstandigheden. Een ander deel van die vrouwen kon niet meer zelfstandig ademen, maar om beademd te kunnen worden, moesten deze vrouwen eerst bevallen. Ze konden ook niet op hun buik worden gelegd.
In Nederland stond men op dat moment al een stuk verder. Misschien is dat intussen achterhaald – ik hoop het –, zowel inzake opnames van die vrouwen als inzake de mogelijke achterstand in onze contreien.
Op de hoogte van de situatie zult u op dit moment zeker al zijn, maar op welke manier is er in de tussentijd ingezet op preventie en sensibilisering van zwangere vrouwen? Hoeveel zwangeren zijn tot nu toe respectievelijk gehospitaliseerd en op intensieve zorgen opgenomen? Hopelijk zijn de cijfers wat geactualiseerd. Hoe staat het er op dit moment voor?
Op welke manier worden zwangere vrouwen aangemoedigd om zich te laten vaccineren? Op sociale media alleen al merk je dat er bij jonge ouders en ook bij zwangere ouders massale stromen van desinformatie de ronde doen. Die mensen krijgen informatie over de vaccins die eigenlijk geen informatie is maar desinformatie. Ze worden massaal aangemoedigd om zich niet te laten vaccineren, en ik maak me daar ontzettend grote zorgen over, niet alleen voor die zwangere vrouwen maar ook voor hun kindjes.
U weet heel goed dat de desinformatie over het COVID-19-vaccin ook nadien doorbloedt wat betreft andere vaccins. Hebt u cijfers over de vaccinatiegraad van zwangere vrouwen? Is er al nieuws over de analyse van het Belgian Obstetric Surveillance System (B.OSS)? Kan die analyse versneld worden?
Volgens De Morgen zijn er verschillende artsen die aanraden dat zwangere vrouwen zich niet laten vaccineren. Kunt u daarover wat uitweiden? Zijn er inderdaad zorgprofessionals die aanraden dat zwangere vrouwen zich niet laten vaccineren? Op welke manier gaat u daarmee om?
Minister Beke heeft het woord.
Ik wil toch even zeggen dat ik vorige week mijn agenda tot 20 uur had vrijgemaakt om vragen te beantwoorden, maar de commissie heeft geoordeeld om te stoppen. Er worden hier immers opmerkingen gemaakt over het vele aantal vragen die al lang geleden zijn ingediend. Maar dit terzijde.
Minister, ik denk dat die opmerking niet ten aanzien van u is gemaakt. We slepen al sinds eind vorig jaar een pak vragen mee en alles schuift op. Ik denk niet dat die opmerking, zeker niet van mijn kant, aan u is gericht.
Dank u wel. Corona heeft daar waarschijnlijk ook iets mee te maken en ook veel andere dossiers waarmee we bezig zijn.
Al van in het begin van de vaccinatiecampagne zijn zwangere vrouwen overduidelijk als risicogroep meegenomen. De vaccinatie van zwangere vrouwen werd ook door de Hoge Gezondheidsraad expliciet vermeld. Dit is ook te vinden op de website www.laatjevaccineren.be bij de vragen over COVID-19-vaccinatie. Ik ga er bovendien van uit dat de professionele zorgverstrekkers die betrokken zijn bij zwangerschapsbegeleiding en die vaak de grootste vertrouwensband met de zwangere vrouwen hebben, dat met hun patiënten bespreken.
De cijfers over besmettingen en hospitalisaties worden opgevolgd door Sciensano. Op mijn vraag ontving ik daarover op 17 december 2021 het antwoord dat Sciensano in de derde golf data verzamelde voor 11.376 patiënten gehospitaliseerd wegens een COVID-19-infectie. 93 daarvan, of 0,84 procent, was zwanger. Van 83 van deze patiënten is er informatie over de klinische uitkomst: 24 van de 83 patiënten is op intensieve opgenomen en 1 van de 83 vrouwen is uiteindelijk overleden. Sciensano beschikt niet over gegevens over de afloop van de zwangerschappen. Ik beschik ook niet over cijfers van hospitalisatie van zwangere vrouwen buiten de pandemie.
De vaccinatiecampagne naar zwangere vrouwen is geïntegreerd in het geheel van de vaccinatiecampagne. Ook met de informatie over de derde prik wordt dit onder de aandacht gebracht. Zoals voor andere vaccinaties die belangrijk zijn voor zwangere vrouwen, past dit onderwerp uiteraard ook in de individuele begeleiding van de professionele zorgverstrekkers zoals huisartsen, gynaecologen en vroedkundigen met hun zwangere patiënt.
Ik beschik niet over cijfermateriaal over de COVID-19-vaccinatiegraad bij zwangere vrouwen. Er is immers geen databank met de specifieke gezondheidsgegevens van alle zwangere vrouwen. Omgekeerd worden in de databank voor de registratie van de toegediende vaccinaties geen andere medische gegevens dan de vaccinatiestatus opgeslagen, dus ook niet of een vrouw al dan niet zwanger is op het moment van vaccinatie.
Ik heb over de analyse van B.OSS nog geen nieuws en ik vermoed dat de timing van de studie zal verlopen zoals gepland en wellicht niet kan worden versneld. Sowieso wordt iedereen in deze periode uitgenodigd voor een boosterdosis, afhankelijk van de tijd sedert de afwerking van de basisvaccinatie.
Ik beschik niet over cijfergegevens dat sommige artsen zwangere patiënten zouden aanraden om zich niet te laten vaccineren. Mogelijk behoren ze tot de kleine groep artsen die, jammer genoeg en los van de wetenschappelijke richtlijnen, sowieso vaccinatie afraden. In het artikel in De Morgen van 10 december 2021 stond ook te lezen dat 92 procent van de prioritair uitgenodigde zwangere vrouwen in Vlaanderen zich ook daadwerkelijk liet vaccineren. Dat lijkt me een bijzonder grote succesratio. Ondertussen worden zwangere vrouwen niet meer prioritair uitgenodigd om zich te laten vaccineren, omdat alle leeftijdsgroepen al aan bod gekomen zijn. Nu hoop ik dat de zwangere vrouwen ook ingaan op de uitnodiging voor hun boostervaccinatie.
Mevrouw Groothedde heeft het woord.
Minister, ik dank u voor het antwoord. Ik heb naar cijfers gevraagd en ik apprecieer dat u die geeft.
Ik heb nog een droge bijvraag. Wat is de timing van de afronding van de analyse? Wanneer kunnen we die verwachten?
Ik wil ook een oproep doen die wat maatschappelijker is. We zitten hier in de commissie met een aantal vrouwen. Ik zal wel niet de enige zijn die toen ik zwanger was, toen al – mijn jongste is nu bijna 8 jaar –, meer desinformatie kreeg over vaccins dan in de rest van mijn leven. Nog nooit heb ik zoveel desinformatie gekregen over vaccins dan toen ik zwanger was.
Voorzitter, u hebt absoluut gelijk: mijn opmerking over het feit dat deze vraag wat in vertraging is, is absoluut noch aan u, noch aan de minister gericht. Het is gewoon een gegeven en daar moeten we mee omgaan.
Toen ik het bericht dat zwangere vrouwen massaal werden opgenomen een paar maand geleden deelde op sociale media, kwam er ook van individuele vrouwen heel veel weerwerk. We weten dat er een golf van desinformatie was in de tweede en de derde golf, maar onder jonge ouders is die nog enorm aan het woeden. De jonge mensen die onze kinderen zullen opvoeden, worden in die maalstroom meegenomen, en dat is een gevaarlijke beweging, vind ik.
Ik heb dus de concrete vraag naar de timing van de analyse, maar ik wil u ook vragen op welke manier u met die desinformatie wilt omgaan. Die mensen krijgen massaal informatie die niet klopt. Ik vrees dat die hen misschien zelfs meer bereikt dan de officiële informatie, dan de effectieve gegevens die artsen doorgeven. We kunnen daar allemaal individueel iets tegenover proberen te zetten, maar het is vechten tegen de bierkaai. Hoe gaat u daarmee om?
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Het is ook een thema dat aan bod is gekomen in de hoorzitting met onder andere professor Neyts. Het is ook wel degelijk een problematiek. Ik hoor van veel zwangere vrouwen dat ze twijfels hebben, vaak omdat er in het begin van de campagne eerst is gezegd om niet te vaccineren. Mijn schoonzus is gynaecologe en ze heeft heel wat toekomstige mama's die zich niet willen laten vaccineren, ondanks het feit dat zij daar enorm op inpraat. Dat frustreert enorm. Ik stel mij ook de vraag of campagnes effectief hun effect zullen hebben omdat die zwangere vrouwen blijkbaar zeer hardnekkige opvattingen hebben. Ik heb er alle begrip voor dat wanneer je zwanger bent, je altijd veel voorzichtiger bent met alles, maar het is inderdaad een gegeven dat dit een serieus probleem is.
Mevrouw Sleurs heeft het woord.
Ik heb geen bijkomende vragen, maar ik deel wel de bezorgdheid.
Ik zou toch ook wel het vertrouwen willen herstellen in de informatie die er verstrekt wordt door de professionelen, door collega-artsen, gynaecologen en vroedkundigen. Niet alleen internationaal, maar ook de Vlaamse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie geeft duidelijke richtlijnen naar zwangere vrouwen, gynaecologen en vroedkundigen.
Dat zwangere vrouwen meer twijfels hebben dan andere vrouwen is ook maar normaal. Ik denk dat het goed is om goed te informeren, maar we moeten ook vertrouwen blijven hebben in de professionaliteit van onze organisaties en zorgverstrekkers.
Minister Beke heeft het woord.
Ik sluit me graag aan bij dat laatste. Ook in onze vaccinatiecampagne is duidelijk gebleken dat dit de kracht is van de eerste lijn. Het is absoluut normaal dat er vaccinatietwijfel is, en dat is ook geen nieuwe zaak. Overheidscampagnes en andere kunnen daarin een grote rol spelen, maar het is mijn persoonlijke overtuiging dat de kracht van goed geïnformeerde mensen in de eerste lijn bijzonder belangrijk is, zoals huisartsen, apothekers en anderen die vragen kunnen beantwoorden en dit met een groot gezag kunnen doen omdat ze in vertrouwen kunnen werken en een relatie hebben opgebouwd.
Ik moet u zeggen dat het werkveld zelf toch ook wel een bemoedigende tendens in dit hele verhaal laat zien. Ik denk dat we dat alleen maar kunnen toejuichen.
Wij laten natuurlijk de artsen en apothekers niet zomaar in de frontlinie met hun vragen staan. Zo hebben we bijvoorbeeld in mei de huisartsen opgeleid om zwangeren te informeren en hen prioritair op te laden in het medisch dossier, zodat ze op tijd konden worden gevaccineerd.
Wat de vragen over de BOSS-cijfers betreft, is het zo dat het wetenschappelijk comité nog moet samenkomen.
Ik wil misschien nog even aangeven dat de bloedvaten van de placenta bij een covidbesmetting worden aangetast. Ze veroorzaken ook de gevreesde effecten bij moeder en kind: vroeggeboorte en de kans op een opname op intensieve zorgen. Dat wordt nu internationaal nog meer onderzocht en die effecten werden vooral bij de deltavariant beschreven.
Het is wel bemoedigend dat als we vandaag naar de cijfers kijken het aantal zwangeren op intensieve zorgen toch eerder gunstig evolueert. Zo weten we dat er de laatste maand in Gasthuisberg Leuven geen zwangere covidpatiënten op intensieve zorgen werden opgenomen.
Mevrouw Groothedde heeft het woord.
Minister, ik maak me geen zorgen over de professionaliteit van de info van de zorgverstrekkers, maar ik ben wel bezorgd dat die informatie niet doorstroomt.
Op dit punt, en u zegt dat goed in uw laatste repliek, is er geen grote bezorgdheid over de besmetting van zwangere vrouwen. Ik maak me zorgen over de vaccintwijfel en het vaccinwantrouwen in het algemeen. Wat vrouwen wél massaal bereikt, is desinformatie. Daarover is een enorm interessant onderzoek gevoerd door, als ik me niet vergis, onderzoekers van Stanford. Ik kan u dat gerust bezorgen, want ik denk dat wij op dat vlak allemaal moeten samenwerken. Dat onderzoek over vaccintwijfel dateert van vlak voor de eerste golf. Er werd daarbij gezegd dat desinformerende agenten een heel grote voorsprong hebben. Er werd daarbij zelfs aangereikt dat dat internationaal als een desinformatiewapen tussen staten wordt gebruikt.
Deze desinformatie is drieledig: afhankelijk van de doelgroep past men ten eerste zijn boodschap aan. Ten tweede gaat men naar de mensen toe in plaats van de informatie bijvoorbeeld op een website te centraliseren zodat mensen daar zelf naartoe moeten gaan. Men zal bijvoorbeeld via sociale media werken. Als er ten derde een tegenargument komt, wordt er heel snel weer een nieuw argument geformuleerd. Zo lijken zij altijd diegenen die het beste argument hebben.
Ik vind dat op het vlak van die drie punten er nog altijd niet genoeg tegenkanting is van de overheid. In vergelijking is de info over vaccins door de overheid inderdaad gecentraliseerd en eenduidig, maar er wordt niet snel genoeg op de bal gespeeld als die desinformerende agenten aan het werk zijn. Ik wil echt iedereen expliciet bedanken die hieraan heeft meegewerkt, maar het lijkt mij heel belangrijk om dit, ook na deze pandemie, niet te laten ‘sneeuwballen’ en om ervoor te zorgen dat er op die drie centrale punten wel een antwoord wordt geformuleerd .
De vraag om uitleg is afgehandeld.