Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Goedemorgen, collega’s. Van harte welkom in de commissie Energie. Mijn beste wensen voor iedereen die we nog niet in de commissie hebben gezien en een heel gelukkig 2022.
De heer Van Rooy heeft het woord.
De Raad voor Vergunningsbetwistingen (RvVb) heeft een opvallend precedent geschapen. De gemeente Boechout in de provincie Antwerpen weigerde een vergunning te verlenen voor een nieuw tankstation. Het bestuur redeneerde dat een tankstation dat louter fossiele brandstoffen verkoopt, haaks staat op het Burgemeestersconvenant dat het ondertekend heeft en waarmee de gemeente zich engageert om bepaalde klimaat- en energiedoelstellingen te realiseren.
Het bedrijf in kwestie dat het tankstation wou bouwen, Gabriëls, ging daarop in beroep bij de bestendige deputatie van de provincie Antwerpen en kreeg gelijk. De deputatie vond namelijk dat de klimaat- en energiedoelstellingen van de gemeente Boechout geen geldige reden waren om de vergunning van een tankstation te weigeren.
Het dossier belandde uiteindelijk bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen, en die vernietigde de beslissing van de bestendige deputatie. Volgens de raad miskent de deputatie namelijk dat de klimaatdoelstellingen en het klimaatplan van de gemeente – ik citeer: “een wezenlijk beoordelingscriterium vormen van het lokale vergunningenbeleid”.
Minister, volgt u de redenering van de Raad voor Vergunningsbetwistingen in dit dossier? Zal dit precedent er volgens u niet toe leiden dat de rechtszekerheid van ondernemingen in Vlaanderen die gebruikmaken van fossiele brandstoffen zoals tankstations, maar ook bijvoorbeeld in de petrochemie, en willen uitbreiden, ondermijnd wordt? Indien ja, wat zult u ondernemen om dit te verhinderen en die rechtszekerheid te garanderen? Indien niet, waarom niet?
Minister Demir heeft het woord.
In het dossier dat werd behandeld voor de Raad voor Vergunningsbetwistingen had de gemeente Boechout de vergunning voor het tankstation in eerste aanleg geweigerd omdat ze het Burgemeestersconvenant had ondertekend en hiervoor een klimaatactieplan had opgemaakt. Het tankstation in kwestie zou enkel voorzien in fossiele brandstoffen zonder laadinfrastructuur voor duurzamere voertuigen. In graad van administratief beroep gaf de gemeente om dezelfde redenen een negatief advies. De deputatie verleende op 22 oktober 2020 de omgevingsvergunning.
In een arrest van 9 december 2021 vernietigde de RvVb de beslissing van de deputatie omdat onvoldoende rekening was gehouden met het advies van het schepencollege. In het advies werd benadrukt dat het gevraagde tankstation in strijd is met het Burgemeestersconvenant en de klimaatdoelstellingen waartoe de gemeente zich had verbonden. De klimaatdoelstellingen waren volgens de RvVb zo uitdrukkelijk opgenomen in het gemeentelijk beleid, waarbij was aangegeven dat ze de algemene klimaatdoelstellingen ook daadwerkelijk in hun beleid van ruimtelijke ordening willen implementeren. De gemeente had hiervoor een concreet klimaatactieplan opgemaakt, waarvan de omschakeling naar CO2-neutrale vervoersmodi een onderdeel vormt.
Artikel 4.3.4 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (VCRO) voorziet een facultatieve weigeringsgrond voor projecten die niet wenselijk worden geacht vanwege doelstellingen en zorgplichten in het beleidsdomein van een adviserende instantie. Volgens de RvVb kon de deputatie in graad van administratief beroep dan ook het advies van de gemeente niet zonder enige motivering opzijschuiven. Evenmin bleek uit de beslissing waarom bijvoorbeeld geen laadpalen konden worden voorzien.
De rechtspraak die vereist dat wanneer wordt afgeweken van een advies dit moet worden gemotiveerd, is uiteraard niet nieuw. Dat is een algemeen principe. Het arrest toont wel aan dat het aangaan van allerlei klimaatengagementen niet steeds vrijblijvend is.
Uit het arrest kan wel niet worden afgeleid dat een tankstation dat fossiele brandstoffen aanbiedt, niet kan worden vergund. De RvVb lijkt vooral te zijn gestruikeld over een motiveringskwestie, waarbij onvoldoende wordt ingegaan op het advies van de gemeente. Dat is natuurlijk wel belangrijk. Als de deputatie een andere beslissing neemt die afwijkt van het advies van de gemeente, dan moet daarvoor volgens artikel 4.3.4 van de VCRO een goede motivering worden gegeven. Daar is men gestruikeld over een motiveringskwestie.
Het arrest is uiteraard relevant in die dossiers waarin de gemeente zich als adviserende instantie beroept op het Burgemeestersconvenant en het eraan gekoppelde klimaatactieplan. Vervolgens is het aan de vergunningverlenende overheid om te oordelen of een aanvraag kan worden vergund, of om zo nodig de nodige voorwaarden op te leggen.
Dit is natuurlijk een les, collega’s. Als je een engagement opneemt, moet je dat ook nakomen. Als een andere instantie daarvan wil afwijken, dan moet daarvoor de juiste motivering worden gegeven. Als ik het arrest goed lees, is dat net het probleem geweest in dit dossier.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Minister, ik betreur uw standpunt in deze zaak. U verwijst naar allerlei artikelen en motiveringen, maar hoe zit het nu in onze samenleving met de vrijheid van ondernemen en van ondernemers om te doen wat ze al jaren en decennia doen? De klimaathysterie, de CO2-hysterie leidt ertoe dat iemand als Gabriëls, die al decennialang tankstations bouwt, dat nu in Boechout niet meer mag omdat die geen elektrische paal wil zetten, om God weet welke reden. Dat lijkt me de vrijheid van ondernemen om dat niet te willen doen.
Maar goed, we weten dat u meeloopt in de klimaathysterie. Af en toe slaat u wel een beetje kritische taal uit, maar als puntje bij paaltje komt, schaart u zich daarachter. Ik kan dat alleen maar vaststellen, met veel ongenoegen.
De heer Tobback heeft het woord.
Mijnheer Van Rooy, ik verwonder me een beetje over uw boosheid, want eerlijk gezegd, al wat de RvVb heeft gedaan, is zeggen dat de regels er zijn om te worden toegepast, en dat verklaringen en intenties van overheden geen gratuit circus zijn, maar er zijn om te worden nageleefd. Ik dacht dat uw partij altijd ging voor regels die moeten worden nageleefd. Dat geldt voor iedereen, en dus ook voor ondernemers.
Het is heel simpel: wie vindt dat er geen klimaatbeleid moet worden gevoerd, die moet daar maar een politieke meerderheid voor vinden bij verkiezingen en zeggen dat we weer tankstations zonder laadpalen gaan bouwen. Wie wetten en decreten en gemeenteraadsbesluiten maakt om te zeggen dat er laadpalen bij moeten staan, die moet de regels laten naleven.
Dat is rechtszekerheid, collega Van Rooy. Rechtszekerheid is niet dat de ene, omdat hij ondernemer is, zijn goesting mag doen en zich van niets wat moet aantrekken, en dat de andere alle regels moet naleven. De regels zijn er voor iedereen, ook voor de ondernemers met wie u bevriend bent.
De heer Aerts heeft het woord.
Ik vind het bijzonder goed dat lokale engagementen zoals Burgemeestersconvenanten en klimaatactieplannen niet vrijblijvend zijn. Dat kunnen we alleen maar toejuichen. Dat een lokaal engagement ook iets juridisch is, dat niet zomaar zonder motivatie opzij wordt geschoven, dat wisten we al. Dat dat hier wordt bevestigd, kunnen we alleen maar toejuichen.
Het klinkt cru, maar nieuwe tankstations bouwen met enkel maar fossiele brandstoffen, dat is niet zo toekomstbestendig in deze tijd. Iedereen ziet dat nu wel. Ik ben ervan overtuigd dat alle ondernemingen dat ook wel inzien. Die ondernemingen nu blaasjes wijsmaken en zeggen: ‘alleen inzetten op fossiele brandstoffen; de industriële transitie, dat is allemaal maar een verhaaltje, daar moet u niets van geloven’, dat is die ondernemingen iets wijsmaken. Dat is hun toekomstzekerheid onderuithalen. Iedereen beseft, zelfs in de bedrijfswereld, ook in de bedrijfswereld – ‘zelfs’ is hier niet pejoratief bedoeld –, dat fossiele brandstoffen niet bepaald de toekomst zijn en dat de heroriëntatie van groot belang is. De tegenovergestelde boodschap geven lijkt me absoluut geen goed idee, collega Van Rooy.
Minister, ik heb nog een vraag voor u. Dit heeft natuurlijk wel een impact, zoals u zelf zegt. Er zijn heel veel lokale besturen die een Burgemeestersconvenant hebben afgesloten. Zult u naar de gemeentebesturen expliciet communiceren dat dit een mogelijkheid is? We weten uit ervaring dat een tankstation in een woonwijk of een gemeente bouwen, vaak wel wat discussie oplevert. Dit geeft gemeentebesturen extra argumenten om een gediversifieerd tankstation te laten bouwen, als er dan toch een zou komen.
Minister Demir heeft het woord.
Collega Van Rooy, vrijheid van ondernemen: ja, maar sta me wel toe, ik hoop dat we onze samenleving organiseren met regels, met wetten en decreten die in het parlement, door een democratie worden goedgekeurd, en dat eenieder zich dan ook houdt aan die regels, wetten en decreten. Niemand staat boven die wetten. Dit wil ik wel onderstrepen.
U hebt het over klimaathysterie. Ik zou dat toch niet zo benoemen. Ik probeer vanuit mijn bevoegdheid maximaal zorg te dragen voor onze omgeving. De klimaatverandering is er, de klimaatverandering zal ook niet weggaan door je ogen dicht te doen. We weten wat klimaatverandering betekent, het betekent ook weersomstandigheden die bij momenten onvoorstelbaar zijn en helaas heel veel levens verwoesten. Het betekent ook dat iedereen wereldwijd daartoe zijn steentje zal moeten bijdragen.
Ik probeer dat ook te doen vanuit mijn bevoegdheid. In het verleden is dat veel te weinig gebeurd. De CO2-reductie in Vlaanderen is met 5 procent achteruitgegaan, in Nederland is dat nog veel meer. Wij hebben al veel meer inspanningen gedaan. Sta me toe dat ik redelijke oplossingen probeer te vinden om die CO2 te beperken. Het is niet de bedoeling dat er CO2 bij komt.
Het is de taak van Vlaanderen. Vlaanderen moet daar ook zijn steentje toe bijdragen, maar dan wel met juiste en verstandige keuzes. Dat betekent: zorg dragen voor een omgeving, en dat is een taak die ik mezelf toe-eigen.
Collega Aerts, wat uw laatste vraag betreft, dat zal ik moeten bekijken. De gemeente Boechout zegt dat ze ook laadpalen wil. Dat vind ik een heel legitieme vraag, ik zou dat ook doen vanuit een lokaal bestuur. Dat is ook kijken naar de toekomst. Wat geeft de toekomst, wat geven de technologie en de innovatie rond elektrische, emissievrije wagens? Dat een gemeente dat doet, dat zou ik ook doen.
Ik zal moeten nagaan wat het betekent. Voor nieuwbouw van appartementen vragen we vanuit Vlaanderen dat er dan x-aantal plaatsen moeten worden gepland voor laadinfrastructuur. We hebben hemel en aarde bewogen om dat te kunnen doen. Met het oog op de toekomst, is dat een goede maatregel geweest.
Ik zal uw vraag om andere lokale besturen aan te schrijven, moeten bekijken. Die vraag zal ik nu nog niet beantwoorden. Ik zal dit zeker bekijken.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Regels zijn er om te worden nageleefd. Ik kaart hier de slechte regels aan, dat doe ik al jaren, dat is mijn taak als volksvertegenwoordiger. Vlaanderen is in hetzelfde bedje ziek als België, het is een regio van oeverloze regelnevenrij geworden en dat leidt tot toenemende frustratie bij de Vlamingen. Kom eens onder de mensen, u zult dat voelen en merken.
CO2-reductie, dat is natuurlijk onzin. Dat zal niets veranderen aan het veranderende klimaat. CO2-reductie is bijzonder schadelijk voor onze economie en onze welvaart, en leidt mee tot de uit de pan swingende elektriciteits- en energieprijzen.
Klimaatadaptatie is het enige verstandige beleid. Laadpalen en elektrische wagens waarvoor die laadpalen zijn bedoeld, zijn een regelrechte aanslag op het milieu. Het meest groene beleid is niet de inzet op laadpalen en elektriciteitswagens, want de productie en recyclage van al die batterijen is een gigantische aanslag op het milieu, waar we in de komende jaren en decennia nog grote ogen van zullen trekken. Noteer dat maar.
De vraag om uitleg is afgehandeld.