Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer Bex heeft het woord.
Minister, op 14 september 2021 stelde ik u een schriftelijke vraag – nummer 1624 – over fietsongevallen als gevolg van openslaande autodeuren, de schrik van elke fietser. Uit het antwoord bleek dat er in Vlaanderen de voorbije vijf jaar telkens tussen de tweehonderd en driehonderd fietsers gewond raakten door een autobestuurder die een portier opensloeg. Het gaat daarbij enkel om geregistreerde ongevallen waarbij de politie tussenbeide kwam. Het werkelijke aantal ligt vermoedelijk dus nog een stuk hoger.
Hierbij kwamen sinds 2016 zelfs vijf fietsers om het leven. Het merendeel, meer dan 60 procent, van deze ongevallen gebeurde op plaatsen waar de fietser zich op de rijbaan begeeft. Ongeveer 27 procent van de ongevallen vond plaats op wegen met een aanliggend fietspad. Slechts een minderheid van de ongevallen, bijna 8 procent, gebeurde op plaatsen waar de fietser gebruik kan maken van een fietspad gescheiden van de rijbaan. Meer dan 92 procent van deze ongevallen vond plaats binnen de bebouwde kom en het gros van de ongevallen, 71 procent, vond plaats bij een snelheidsregime van 50 kilometer per uur.
Het vademecum fietsvoorzieningen beveelt wegbeheerders aan om bij aanliggende of vrijliggende fietspaden een tussenstrook van minstens 0,5 meter te voorzien met een parkeerstrook. Helaas kon u niet zeggen bij hoeveel van deze ongevallen de vooropgestelde afstand tussen fietsinfrastructuur en parkeerstrook of rijbaan werden gerespecteerd. We weten evenmin hoeveel van onze fietspaden al dan niet aan dit criterium voldoen. Het vademecum fietsvoorzieningen is momenteel in herwerking, maar uit het antwoord op mijn vraag lijkt u te suggereren dat een tussenstrook van minstens 0,75 meter in plaats van 0,5 meter zal worden aanbevolen in het herwerkte vademecum. Ik nodig u zeker uit om dat, als ik het verkeerd heb geïnterpreteerd, hier recht te zetten.
Voor de fietsongevallen met openslaande autodeuren bestaat eigenlijk een vrij voor de hand liggende oplossing. Die oplossing bestaat erin om autobestuurders aan te leren om de deur te openen met de hand het verst van de deur. Ik toon het even via mijn scherm. Men opent de deur met deze hand en kijkt automatisch over de schouder en ziet makkelijker de fietsers. Dat is de ‘Dutch reach’, uitgevonden in Nederland. Op mijn vraag om het openen van de autodeur met de hand die het verst van de autodeur verwijderd is, met automatisch een beter zicht op aankomende fietsers, op te nemen in de rijopleiding antwoordde u positief. Volgens u raken jonge bestuurders op deze manier van jongs af aan vertrouwd met deze techniek en worden ze bovendien nog eens gesensibiliseerd om steeds voldoende aandacht te hebben voor mogelijke fietsers in het straatbeeld.
Minister, bent u effectief van plan om de Dutch reach op te nemen in de rijopleiding? Welke streefdatum voorziet u daarvoor?
Bent u van plan om de Dutch reach op te nemen in een volgende sensibiliseringscampagne?
Tegen wanneer verwacht u de herwerkte versie van het vademecum fietsvoorzieningen? Welke stakeholders worden hierbij betrokken? Welke nieuwe richtlijnen betreffende de afstand tussen fietsinfrastructuur en parkeerstromen wilt u daarin opgenomen zien?
Minister Peeters heeft het woord.
Dank u voor uw vraag. De ‘Dutch reach’ is sowieso een positief element, gelet op de vele fietsongevallen die er zijn. Ik heb ook in die zin geantwoord op uw schriftelijke vraag, dat ik daar sowieso positief tegenover sta.
Specifiek voor wat betreft het opnemen in de rijopleiding moet ik u meegeven dat in het kader van de praktijkrijopleiding er alleszins een aantal voorzorgsmaatregelen zijn opgenomen bij het verlaten van het voertuig. Deze voorzorgsmaatregelen maken eigenlijk integraal deel uit van de rijopleiding zoals die vandaag wordt aangeboden en ook geëxamineerd. Bij die praktische rijopleiding, en ook bij de examens, wordt de kandidaat-bestuurder telkens beoordeeld op het nemen van de nodige voorzorgsmaatregelen en in welke mate hij of zij rekening houdt met de andere weggebruikers. Er wordt zeker ook gefocust op de voorzorgsmaatregelen bij het verlaten van een voertuig. Zo wordt er duidelijk op gelet of men effectief gaat kijken in de linkerachteruitkijkspiegel bij het openen van het portier, om te zien of er geen ander verkeer aankomt. Dergelijke methodes moet eenieder zich eigen maken tijdens de rijopleiding.
De keuze met welke hand men het portier opent, specifiek met de Dutch reach, of ook met de linkerhand, dat laat men op dit ogenblik vrij. Men geeft tijdens de praktijkopleidingen wel aan dat de Dutch reach sowieso veiliger is. Maar u weet natuurlijk dat een aantal mensen praktijklessen volgt in een rijschool, en daar moedigt men dat ook wel aan. Er zijn daarnaast ook een aantal kandidaat-bestuurders die in vrije begeleiding rijlessen volgen, en daar kunnen we hen moeilijk verplichten om dat te doen. Vandaar dat we wel zo veel mogelijk mensen willen bereiken via campagnes.
Ik neem zeker uw suggestie of voorstel mee om dat in de toekomst mee in de campagnes op te nemen. De agenda voor de campagnes voor 2022 ligt nog niet volledig definitief vast. We hadden dit jaar, in het kader van onze campagnes, twee keer iets rond fietsen. Ik denk dat u de campagne rond hoffelijkheid van andere weggebruikers ten aanzien van de fietsers wel mee hebt opgepikt. Heel wat lokale besturen hebben daar mee op ingetekend. Verder hadden we ook een campagne rond veilig fietsen. Maar ik wil uw suggestie om de Dutch reach mee op te nemen in een volgende campagne zeker meenemen, omdat het alleszins een positief verhaal is bij het conflict tussen de autobestuurder die zijn wagen wil verlaten, en de fietsers op de fietspaden of op de wegen.
In verband met het vademecum rond de fietsvoorzieningen kan ik u meegeven dat er een werkgroep is samengesteld tussen het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) en Fietsberaad, rond de revisie van ons vademecum fietsvoorzieningen. Zij worden daarbij ook ondersteund door afgevaardigden van de provincies, en ook van een aantal steden en gemeenten, onder andere Antwerpen, Boechout, Gent en Zwijndrecht. Verder is er ook een studieconsortium dat hen mee ondersteunt. Het is de bedoeling om nu zo snel mogelijk tot een conceptvisie van het nieuwe fietsvademecum te komen. Dat zal sowieso nog wel hier in de commissie komen. Er is een aantal maanden geleden een klankbordgroep geweest. Binnenkort hopen we dus alleszins een conceptvisie te hebben. We weten al dat daarin is opgenomen dat men de ‘schuwafstand’, zoals men dat noemt, die in het oude fietsvademecum nog bepaald was op 50 centimeter, wil verbreden naar 75 centimeter. Dat is de afstand tussen een geparkeerd voertuig en de rand van het fietspad. Zodoende heeft men daar meer ruimte bij het openen van het portier, en komt men zo hopelijk veel minder in aanraking met fietsers, en zal men dus hopelijk ook minder fietsongevallen veroorzaken.
We komen dus zeker nog terug op de campagnes en ook op het fietsvademecum. Voor het overige moeten we via de campagnes een zo breed mogelijk draagvlak creëren om het principe van de Dutch reach zo veel mogelijk ingeburgerd te krijgen, niet alleen bij diegenen die vandaag een rijopleiding volgen, maar bij alle mensen, omdat het de veiligheid verhoogt.
De heer Bex heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Eerst en vooral wil ik mijn tevredenheid uiten omdat u zich achter het principe van de Dutch reach schaart en ook omdat u zegt dat er in dat fietsvademecum in de toekomst wellicht naar 75 centimeter afstand zal worden gegaan tussen geparkeerde wagens en het fietspad. Anderzijds blijf ik toch wat op mijn honger zitten. Ik vind dat u er nogal gemakkelijk van uit lijkt te gaan dat die Dutch reach als voorzorgsmaatregel effectief aan bod komt in de rijopleiding. Overweegt u om aan de organisatoren van rijopleidingen nog eens die vraag te stellen, om te zien of ze daar effectief aandacht aan besteden? Want ik kan mij inbeelden dat er goede praktijken zijn, maar ik kan me ook perfect inbeelden dat er tal van opleidingen zijn die dat over het hoofd zien.
Verder kijk ik uit naar de campagne, ik ben blij dat u dat wilt opnemen. Ik geef u daar uiteraard alle steun voor.
Mevrouw Fournier heeft het woord.
Wij vinden het zeker een interessante vraag en een interessant voorstel van collega Bex. Als we met zoiets simpels zoveel ongevallen kunnen vermijden, dan kunnen we dat alleen maar ondersteunen. Die Dutch reach werd ook al voorgesteld door onze federale collega Jef Van den Bergh. Dat was ergens in september. We zijn er dus zeker voorstander van.
Misschien vindt u het moeilijker om het in een rijopleiding mee te integreren, maar kan het met uw federale collega’s worden besproken, minister, en eventueel worden meegenomen in het integrale verkeersveiligheidsplan dat wordt opgesteld?
Minister Peeters heeft het woord.
Dat is zeker een goede suggestie. Het is inderdaad een simpele maatregel. Als die bij iedereen ingeburgerd zou zijn, zouden er veel minder ongevallen gebeuren tussen enerzijds het openen van een portier en anderzijds het conflict met de fietser.
Mijnheer Bex, ik wil dat zeker doen. We zitten regelmatig samen met de sector van de rijopleidingen en rijexamens. Ik wil hen zeker meegeven om wat meer de focus te leggen op die voorzorgsmaatregel, naast de andere voorzorgsmaatregelen die al mee worden opgenomen. Ik wil dat zeker doen. Maar dan bereiken we nog steeds de doelgroep niet die in vrije begeleiding rijlessen krijgt of praktijkervaring opdoet. In die zin is het zeker een goede suggestie of men dat straks mee wil opnemen in het globale reglement, en daarbij wil stellen dat het een verplichting is om via de Dutch reach het portier te openen en uit te stappen, omdat men dan een veel betere zichtbaarheid heeft op potentieel andere gebruikers. Dat is zeker een goede suggestie. Ik neem die alleszins nu al mee naar de sector van de rijopleidingen en verder in campagnes om zo’n goed mogelijk forum te kunnen bereiken.
Nogmaals, ik beaam dat dit een goede en simpele maatregel is, waarmee we een en ander kunnen bereiken. In die zin ben ik zeker pro.
De heer Bex heeft het woord.
Ik ben heel blij dat de grote schrik van fietsers voor de openslaande auto breed wordt erkend. En omdat het zo tof is om goed overeen te komen, wil ik het Kumbayagehalte van dit moment nog versterken door inderdaad de 'credits' aan collega Van den Bergh van de federale CD&V-fractie te geven. Het is inderdaad bij hem dat ik mijn inspiratie heb opgedaan.
De vraag om uitleg is afgehandeld.