Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer De Reuse heeft het woord.
Op 27 oktober jongstleden verscheen er in de pers een artikel over een arbeidsrechter die een persoon met een beperking in de hoogste prioriteitengroep heeft ingedeeld. Opvallend is dat de persoon in kwestie in 2018 door de administratie werd ingedeeld in prioriteitengroep 2. De prioriteitengroep waarin een persoon is ingedeeld, verwijst naar de dringendheid van de hulp. Er wordt dus eerst voorrang gegeven aan personen uit prioriteitengroep 1. Het feit dat iemand in een hogere prioriteitengroep ingedeeld kan worden door de arbeidsrechtbank, zorgt er dan ook voor dat de kans bestaat dat anderen haar voorbeeld zullen volgen.
Een ander aspect dat vragen doet rijzen, is het budget. Het besluit van de Vlaamse Regering van 5 maart 2021 zorgde voor de actualisering van de budgetten. Daarbij worden er budgetten aangepast die nog niet uitgekeerd waren, terwijl de vorige actualisering voor iedereen gold. Er is dan ook naar de Raad van State gestapt om de vernietiging van dat besluit te vragen. Tegelijkertijd wordt er ook een procedure bij hoogdringendheid bij de Raad van State opgestart om de schorsing aan te vragen.
Ik heb de volgende vragen, minister. Hebt u nog weet van personen die naar de arbeidsrechtbank zijn gestapt omdat ze volgens hen niet correct zijn ingedeeld in een prioriteitengroep?
Hoe zult u vermijden dat er meer personen die volgens hen onterecht zijn ingedeeld in prioriteitengroep 2, naar de arbeidsrechtbank stappen?
Welk standpunt neemt de Vlaamse Regering in met betrekking tot het verzoekschrift bij de Raad van State?
Minister Beke heeft het woord.
Collega’s, sinds de opstart van het systeem van persoonsvolgende financiering (PVF), waarbij vragen worden ingedeeld in drie prioriteitengroepen, zijn er 39 verzoekschriften ingediend bij de arbeidsrechtbank omdat men niet akkoord ging met de toegekende prioriteitengroep. Bij het merendeel van de dossiers wordt in het vonnis een uitgebreidere motivering gevraagd van de genomen beslissing over de prioriteitengroep, maar wordt de toegekende prioriteitengroep wel behouden. Er wordt slechts zelden een wijziging van prioriteitengroep beslist.
In het najaar van 2020 werden de criteria op basis waarvan vragen naar een persoonsvolgend budget (PVB) worden ingedeeld, in een prioriteitengroep verder geoptimaliseerd. Bij die optimalisering werd, in navolging van eerdere vonnissen bij de arbeidsrechtbank, gestreefd naar een duidelijke motivering van de genomen beslissing. Die motivering is erop gericht dat een cliënt beter kan inschatten of de prioriteitengroep waarin de vraag werd ingedeeld, correct is. Als een cliënt niet akkoord gaat met de toegekende prioriteitengroep en de bijhorende motivering, wordt altijd de mogelijkheid geboden om in heroverweging te gaan en daarbij gebruik te maken van een hoorrecht.
De Vlaamse Regering heeft beslist dat voor terbeschikkingstellingen vanaf 5 maart 2021 de toegewezen budgetten volgens de oude budgetbepaling omgezet moeten worden naar de nieuwe budgetbepaling. Deze nieuwe methode van budgetbepaling, waarbij de vroegere 12 budgetcategorieën verder verfijnd worden naar 24 budgetcategorieën, maakt een betere differentiatie mogelijk in de individuele ondersteuningsnoden van cliënten.
Het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) wacht op het bericht van de griffie van de Raad van State over het in het persartikel aangekondigde verzoek. Zodra het VAPH kennis heeft van de door tegenpartij opgeworpen middelen, zal het VAPH haar standpunt bepalen.
De heer De Reuse heeft het woord.
Minister, u besliste samen met uw administratie om niet in beroep te gaan tegen deze uitspraak van de arbeidsrechtbank. Er wordt dus erkend dat het vonnis correct is. Het agentschap zegt zelf dat in dit dossier de betrokkene sowieso in prioriteitengroep 1 zou zijn terechtgekomen. De vraag is: screent het agentschap vanaf nu de dossiers uit prioriteitengroep 2 om hen eventueel zelf in te schalen naar prioriteitengroep 1? Wordt dit bekeken? Want nu gaat men via een gerechtelijke weg de inschaling in prioriteitengroepen aanvechten. En als dat succesvol is, zoals nu, en je kunt doorschuiven naar prioriteitengroep 1, komt daar, zeker na uw aankondiging dat ten laatste eind volgend jaar iedereen in prioriteitengroep 1 zijn budget ontvangt, eigenlijk meteen een beloning voor. Dit kan natuurlijk heel wat andere mensen ertoe aanzetten om naar de rechtbank te stappen.
Maar dat creëert natuurlijk een nieuwe vorm van ongelijkheid tussen zij die actie ondernemen en zij die dat niet doen, hoewel de zorgnood er is. Want we moeten eerlijk zijn: niet iedereen heeft de energie of het netwerk om naar de rechtbank te gaan en tot een dergelijk vonnis te komen. Minister, zal het VAPH nu zelf alle dossiers screenen om na te gaan of een herinschaling eventueel nodig is?
Mevrouw van der Vloet heeft het woord.
Minister, mijn vraag is dezelfde als die van collega De Reuse. U zegt dat de criteria werden geoptimaliseerd. De woordvoerder van het VAPH zegt in dat krantenartikel dan ook dat ze niet in beroep gaan, omdat de betrokkene toch zou zijn ingedeeld in prioriteitengroep 1. Hoe wordt dat nu juist toegepast? Wordt die hele groep 2 – of 3, ik weet het niet precies – helemaal opnieuw gescreend? Of moeten zij dat inderdaad zelf doen via een gerechtelijke procedure? Of ziet u bijvoorbeeld zelf al een verschuiving in meer aanvragen richting de heroverweging van prioriteitengroep 2 naar prioriteitengroep 1? Mijn vraag is dus gelijklopend met die van de collega.
Mevrouw De Martelaer heeft het woord.
Minister, ik wil heel graag aansluiten bij de vraag van de collega's. Persoonlijk vind ik dat, als mensen naar de rechtbank stappen of moeten stappen, dat een teken is van een falend beleid. Ik stel ook vast dat, als mensen naar de rechtbank stappen, zij toch wel vaak gelijk krijgen. Ik heb in het verleden ook al opgemerkt dat, als mensen mondig zijn en via de sociale media hun situatie in het publiek kunnen brengen of in de krant kunnen brengen, zij vaak nadien een oplossing of een budget krijgen. Ik stel vast dat sterke mensen die naar de rechtbank stappen en naar buiten treden met hun probleem de kans hebben dat er iets gebeurt aan hun situatie.
Mijn vraag sluit aan bij wat de collega's vragen: wat leren wij daar eigenlijk uit? Welke conclusies zult u trekken? Blijft u achter de mensen staan of maakt u het mogelijk dat sterke mensen toch hun dossiers opnemen? Of zult u binnen het VAPH bekijken dat alle dossiers en alle mensen op eenzelfde manier worden beoordeeld?
De heer Vande Reyde heeft het woord.
Ik sluit mij aan bij de vragen van de collega's die mij zijn voorgegaan. We hebben het enkele weken geleden gehad over de toekenning van de deelbudgetten van prioriteitengroep 2. Maar als mensen naar de rechtbank stappen en in het gelijk worden gesteld, wat zegt dat dan over de screening of de vastigheid van prioriteitengroep 2 en hoe zal daarmee worden omgegaan?
Ik ben wel akkoord met de bezorgdheid, of ik deel de bezorgdheid dat je moet voorkomen dat je een tweestromenbeleid hebt van mensen die alles aanvechten en in het gelijk gesteld worden en andere die dat niet kunnen. En dan spreken we natuurlijk nog niet over de aangekondigde screening die ook voor prioriteitengroep 3 is aangekondigd. Ik vroeg me ook af hoe daar in de toekomst mee omgegaan zal worden. Het is een brede vraag en ik heb alle begrip als er niet meteen een antwoord kan op gegeven worden.
Minister Beke heeft het woord.
Collega’s, u zult het mij niet kwalijk nemen dat ik niet inga op concrete situaties of persoonlijke dossiers. Dat lijkt me niet de bedoeling. Maar wanneer er een voorstel van beslissing is kunnen mensen een interne beroepsprocedure uitputten en wanneer men vindt dat dat nog niet oké is, is er de rechtbank. We leven in een rechtsstaat. Dat wil zeggen dat men het recht heeft om te zeggen ‘ik ben het niet eens met een bepaalde beslissing’. Dat lijkt me niet meer dan normaal te zijn. Het is het recht dat mensen hebben en dat mensen ook kunnen benutten en waar ik ook alle respect voor heb.
Ik heb het aantal gevallen meegegeven: 39. Dat wil zeggen dat het ook maar in een beperkt aantal gevallen gebeurt. In het overgrote deel van de gevallen is men het eens met de procedure, met de beslissing of heeft men de interne procedure weten te vinden. De procedure lijkt me heel helder, dat is geen zaak van falend beleid. Het zijn rechten die mensen hebben die niet akkoord gaan met een beslissing van de overheid.
Ik ga ervan uit dat het systeem vertrekt vanuit een correcte indeling in de prioriteitengroep. En dus dat er ook geen herscreening is door het VAPH. Dat lijkt mij het juiste uitgangspunt. De heroverweging is een persoonlijke beslissing van een gebruiker. Dat is het het voorbije jaar een dertigtal keer gebeurd. Dat is in het geheel van het aantal dossiers al bij al niet zo heel veel.
Collega Vande Reyde, wat prioriteitengroep 3 betreft, is er geen nieuwe screening maar een bevraging. Dat is iets anders. Het gaat om een bevraging van hun zorgvragen en de ondersteuning die men nu al heeft of niet heeft, los van de hulp van het VAPH.
De heer De Reuse heeft het woord.
Minister, de vraag is binnen deze commissie duidelijk breed gedragen. Er zijn ook quasi wekelijks – en zeker elke maand – vragen rond de uitkeringen en de toegekende tegemoetkomingen van mensen met een beperking. Voor prioriteitengroep 1 is er nu inderdaad dat perspectief. Maar de mensen in groep 2 en groep 3 hebben weinig tot geen perspectief. U zult zelf niet herscreenen, zegt u. Dan gaan mensen alle andere wegen proberen te bewandelen, ook deze van de arbeidsrechtbank om – u zegt het zelf – hun recht te krijgen. Dit is een succesverhaal dat andere mensen natuurlijk op ideeën kan brengen. Mensen die een budget aanvragen hebben dat ook nodig. Niet binnen x aantal jaren, maar nu. Ik vraag u dan ook met aandrang: geef die mensen waar ze – zoals u zelf zegt – recht op hebben. Niet na een vonnis, maar nu. U kende die tegemoetkoming toe, doe het nu. Ze hebben het echt wel nodig.
De vraag om uitleg is afgehandeld.