Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer De Roo heeft het woord.
Minister, begin oktober berichtte imec over een primeur voor Vlaamse wetenschappers. Onderzoekers van imec en Universiteit Gent (UGent) brachten voor het eerst de elektromagnetische straling van een commercieel 5G-netwerk in kaart. Ze konden daarmee aantonen dat de hypotheses over 5G-straling waar we tot nu toe vanuit gingen – namelijk dat de straling veilig is en onder de WHO-normen (World Health Organisation) valt – ook effectief in de praktijk gelden.
De onderzoekers selecteerden vijftien meetlocaties binnen een straal van 400 meter van een 5G-antenne in Bern in Zwitserland, waar een van de eerste commerciële 5G-installaties in Europa werd uitgerold. Naar aanleiding van ophef over de vermeende gezondheidsrisico’s van 5G, hebben ze zich bovendien gefocust op een aantal worstcasescenario’s.
De onderzoekers trekken twee conclusies. Eén, 5G-netwerken dragen amper bij aan de cumulatieve elektromagnetische stralingswaarden waaraan niet-gebruikers worden blootgesteld; dat lag in de lijn der verwachtingen. Twee, zelfs bij een maximale netwerkbelasting en bij 200 watt blijven de 5G-stralingswaarden beperkt tot 0,62 procent van de ICNIRP-richtlijnen (International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection).
Het is belangrijk om mogelijke ongerustheden over 5G op een wetenschappelijk gefundeerde manier weg te nemen en daar als overheid transparant over te communiceren. Ook in Vlaanderen begint de 5G-trein immers te vertrekken, weliswaar met vertraging. De officiële veiling staat weliswaar pas gepland begin 2022. Op 13 oktober – u was daar aanwezig – opende Orange Belgium het eerste 5G-lab in Antwerpen, waar bedrijven welkom zijn om nieuwe toepassingen van 5G te ontdekken, te testen en te ontwikkelen.
Mijn vraag om uitleg was ingediend voor de Federale Regering de 5G-frequentieveiling en het spectrum voor de vierde speler besliste.
Minister, kunt u toelichten op welke manier u van plan bent het draagvlak rond de veiligheid van 5G te creëren?
Kunt u een stand van zaken geven bij de uitrol van 5G in Vlaanderen?
Minister Dalle heeft het woord.
Mijnheer De Roo, dank u voor uw vraag. Twee elementen zijn belangrijk.
Eén, de technologische toepassingen die mogelijk zullen worden met 5G zijn zeer belangrijk. U was ook aanwezig bij het Orange Lab in Antwerpen waar men al een aantal illustraties gaf. Ik verwijs naar mijn antwoord op de vorige vraag. Alles inzake ‘augmented and extended reality’ zal nog efficiënter kunnen werken als er een goed 5G-netwerk is dat overal beschikbaar is. Het technologisch belang hiervan kunnen we onmogelijk overschatten.
Twee: de bezorgdheden die vandaag nog binnen de bevolking bestaan over de gezondheid zijn onterecht. Ze zijn niet wetenschappelijk onderbouwd. Het is wetenschappelijk aangetoond dat hier geen grote gezondheidsrisico’s aan gekoppeld zijn. We moeten dat aan de bevolking overbrengen. Ik begrijp heel goed dat als er nieuwe technologie ingang vindt, er zorgen zijn. Maar we moeten de wetenschappelijke feiten naar voren schuiven.
Ik zal, als u mij dat toelaat, uw twee vragen omdraaien om eerst te starten met de stand van zaken om zo duidelijk het kader te geven en vervolgens in te gaan op uw vraag hoe we dan dat draagvlak bij de bevolking kunnen realiseren.
Sinds de bespreking van het dossier op het overlegcomité van 26 mei 2021 en de daaropvolgende bespreking op 3 juni is vooral de Raad van State aan de slag gegaan. Ik verklaar me nader. We hadden al het advies van de Raad van State gekregen over de wijziging van de telecomwet, maar na het overlegcomité van 26 mei heeft de federale overheid ook de vijf KB’s over de veilingen zelf aan de Raad van State voorgelegd. Dat gaat over de KB’s die de veilingen organiseren. Op 4 oktober 2021 heeft de Raad van State zijn adviezen bij die vijf KB’s uitgebracht.
Bovendien heeft het Belgisch Instituut voor Postdiensten en Telecommunicatie (BIPT) afgelopen zomer tussen 16 juli en 31 augustus 2021 over deze KB’s opnieuw een publieke raadpleging gehouden. De federale overheid heeft inmiddels de KB’s aangepast aan de opmerkingen van de Raad van State. Overeenkomstig het samenwerkingsakkoord van 2006 zijn alle teksten nu eerst voor raadpleging voorgelegd aan het Interministerieel Comité voor Telecommunicatie en Radio-omroep en Televisie. Vervolgens zullen de teksten eind november opnieuw worden voorgelegd aan het overlegcomité. We zijn nu bezig om binnen de schoot van de Vlaamse Regering te bekijken of de voorliggende teksten afdoende tegemoetkomen aan de eerdere vragen van de Vlaamse Regering en aan de opmerkingen van de Raad van State. We zullen vervolgens ons standpunt terzake bepalen.
Wat mij betreft is het belangrijk dat we snel vooruit kunnen gaan zodat die veiling effectief kan georganiseerd worden. Ik heb dat al eerder gezegd in deze commissie. 2022 moet het jaar worden van 5G, we moeten daar absoluut mee vooruitgaan.
Dan kom ik bij uw tweede vraag rond het draagvlak voor de veiligheid van 5G. De wetenschappelijke data zijn voorhanden. De vraag is: hoe kunnen we de mensen ervan overtuigen dat dit geen probleem stelt voor de veiligheid en de gezondheid?
Ik verwijs in eerste instantie naar de stralingsnormen in Vlaanderen. Dat is een bevoegdheid van collega Demir. Op initiatief van collega Demir heeft de Vlaamse Regering op 23 april 2021 nieuwe stralingsnormen goedgekeurd die het mogelijk moeten maken om 5G uit te rollen. Daarbij stond uiteraard de bescherming van de gezondheid van de mensen centraal en behielden we de bestaande cumulatieve blootstellingsnorm van 20,6 Volt per meter bij 900 MHz. Deze norm is vier keer strenger in vermogen dan de grenswaarde die aanbevolen wordt door de WHO, de richtlijn van de Internationale Commissie voor de bescherming tegen niet-ioniserende straling (ICNIRP) en de Aanbeveling van de Raad van 12 juli 1999.
Vanuit mijn mediabevoegdheid neem ik in de Vlaamse Regering uiteraard een faciliterende rol op bij de opbouw van het initiatief van collega De Sutter voor de opbouw van een overkoepelend kennis- en leerplatform rond 5G waartoe het overlegcomité op 12 februari 2021 al beslist heeft.
Dit platform moet zorgen voor betere informatieverstrekking aangaande 5G naar de burger. Het doel is onder meer om deze informatie via een informatieve website naar de burger over te brengen. Het gaat over de website over5g.be. Op de startpagina van die site vindt u onder meer een link naar de uitrol van 5G in Vlaanderen en een verwijzing naar de informatie van het Departement Omgeving over bijvoorbeeld de gezondheidseffecten van de zendantennes. U vindt daar ook informatie over de normering maar ook over waar antennes staan, wat de impact is op de gezondheid en dergelijke meer.
Intussen is ook de tweede fase gestart om te komen tot een uitgebreidere en interactieve website waar ook grafisch materiaal en video’s kunnen in geïntegreerd worden. Ook de onderzoeken van imec waar u in uw vraag naar refereert, zullen binnenkort op die website te vinden zijn.
Tot daar een aantal elementen om effectief het draagvlak bij de bevolking te versterken. Een zaak is zeker: dit zal zeer belangrijk zijn voor de mensen en ze moeten zich geen zorgen maken over hun gezondheid.
De heer De Roo heeft het woord.
De digitalisering is een essentieel onderdeel in de relance. Het betreft zowel de economische als de maatschappelijke relance na corona. Laat ons hopen dat die ‘na corona’ nu heel snel komt.
De aanbevelingen in zowel het economische relancecomité als het maatschappelijke relancecomité hebben ook gerefereerd aan de uitbouw van een goede infrastructuur, die mee is met haar tijd en die technologische vooruitgang ook stimuleert. Het 5G-netwerk is daar een zeer belangrijk onderdeel van. Ik ondersteun dus uw oproep om vooral snel vooruit te gaan. Ik denk dat dat van cruciaal belang is.
Het communiceren van resultaten van wetenschappelijk onderzoek blijkt op vele vlakken een uitdaging. Ook in de commissie Economie stel ik daar geregeld vragen over. Ik vind het zeer goed dat de website over5g.be bestaat. Ik hoop dat die ook bij een breder publiek wat meer ingang kan vinden. Mensen halen hun informatie op heel wat manieren binnen en ik denk dat het rechtstreeks naar een website surfen daar niet altijd een onderdeel van uitmaakt. Ik hoop dat die website goed ontsloten wordt, ook via een aantal kanalen, eventueel via de sociale media, ook van zowel u als het departement Omgeving. Dat is nog een suggestie die ik graag meegeef.
Ik heb nog een bijkomende vraag. Een onderdeel van de beslissing die is genomen op federaal niveau naar aanleiding van het advies van de Raad van State is natuurlijk dat een deeltje van de veiling van de frequenties wordt voorzien voor een vierde speler. Die vierde speler zou zich dan voornamelijk op de zakelijke markt kunnen richten, maar kan evengoed een volwaardige vierde speler worden. Wat is uw inschatting van de intekening van die vierde telecomspeler? Hoe staat u daar tegenover?
De heer Vande Reyde heeft het woord.
Ik ben vooralsnog via een 4G-verbinding geconnecteerd in het prachtige stadhuis van Diest. Ik hoor dat mensen vandaag hun stad mogen promoten in deze commissie, dus ik wil niet achterblijven.
Ik vond het een heel interessante uiteenzetting, minister, want u haalt een aantal aspecten aan die belangrijk zijn bij de uitrol van 5G: stralingsnormen, desinformatie bestrijden, de voordelen benoemen en volop uitrollen. Ik ben zeer blij dat de Vlaamse Regering zich daar volop achter zet.
We hebben het in deze commissie, en ook in andere commissies, natuurlijk al een paar keer gehad over de knelpunten die er nog zijn. Collega De Roo haalt een terecht punt aan, namelijk dat de veiling veel te lang op zich laten wachten. U zegt dat u daar snel vooruit mee wilt gaan. Daar ben ik ook heel blij om. In dat opzicht is het inderdaad goed om te zien dat er nu vanuit de Federale Regering een aantal nieuwe KB’s naar voren zijn geschoven. Dat zijn KB’s die rekening houden met de opmerkingen die ook door de deelstaten zijn geformuleerd. Je ziet bijvoorbeeld dat het beschikbare spectrum voor een eventuele nieuwe speler is aangepast en dat er ook een scheiding is gemaakt in de spectrumveiling tussen enerzijds de zakelijke markt en anderzijds de consumentenmarkt.
Als het gaat over draagvlak creëren voor 5G, bestaat er natuurlijk niets beters dan te kunnen laten zien aan de mensen, aan zes miljoen Vlamingen die internet, tv en mobiele data consumeren, dat de prijzen zouden zakken met de introductie van 5G. En dan heb je natuurlijk concurrentie nodig. Concurrentie is echt enorm belangrijk op de telecommarkt. We weten allemaal uit jarenlang onderzoek en tal van Test Aankooprapportages dat het op de Belgische telecommarkt schort aan concurrentie en dat wij daardoor met de hoogste prijzen van Europa zitten. Om daar iets aan te doen, is die nieuwe speler zo belangrijk.
Daarmee sluit ik aan bij de vraag van collega De Roo. Er is nu een scheiding gemaakt tussen de consumentenmarkt en de zakenmarkt. Het zou natuurlijk een goede zaak zijn, mochten we voor beide markten een nieuwe speler hebben. Zal de Vlaamse Regering de KB’s steunen? Mocht het standpunt nog niet bepaald zijn, wat ik een beetje begrijp uit uw uitleg, wanneer zal dat standpunt er dan zijn? En gaat dat standpunt eventueel ook nog afgetoetst worden binnen het parlement? Ik vind dat toch ook een belangrijke discussie die we in het parlement moeten houden, om de voordelen van een nieuwe speler in de verf te zetten. Het zal eind november dan waarschijnlijk op het Overlegcomité besproken worden. Denkt u dat de knoop daar definitief zal worden doorgehakt? Ik hoop alvast van wel.
Minister Dalle heeft het woord.
Er is één extra vraag, over de vierde speler. Dat is natuurlijk de moeilijkste kwestie, in die zin dat er daarover in het verleden sterke principiële standpunten zijn ingenomen, in de ene en de andere richting. U weet dat daar zowel binnen de Vlaamse meerderheid als binnen de federale meerderheid verschillende aandachtspunten of standpunten over hebben gecirculeerd. Ik zal u niet verhullen dat dat een belangrijke discussie is in de schoot van de Vlaamse Regering en ook in de schoot, begrijp ik, van de Federale Regering. Ik ga daar dan ook geen radicale uitspraken over doen.
U weet van mij dat ik daarover eerder een gematigd standpunt heb. Uiteraard is het een goede zaak dat we de prijzen zouden kunnen doen zakken, maar aan de intrede van een vierde speler zijn zowel opportuniteiten als risico’s verbonden. Het is een genuanceerd verhaal.
Ik heb inderdaad vastgesteld dat de federale overheid een aantal belangrijke aanpassingen heeft aangebracht. De Vlaamse Regering moet daarover nog beraadslagen. Ik kan daar nog geen uitspraken over doen. Ik hoop dat de verschillende overheden daarover snel tot overeenstemming zullen komen. Niet alleen de Vlaamse maar ook de Waalse overheid heeft daarover in het verleden een standpunt ingenomen.
In de schoot van de Vlaamse Regering zullen we een eendrachtig standpunt hebben tegen het eerstvolgende Overlegcomité van november. We zullen op dat vlak geen vertraging toestaan. We willen zo snel mogelijk gaan. U zult begrijpen dat ik daarover geen inhoudelijke uitspraken zal doen zolang we niet in de schoot van de Vlaamse Regering een duidelijk standpunt hebben bepaald. Het gaat niet alleen principieel over een belangrijke keuze, maar ook technisch heeft collega Petra De Sutter dat sterk uitgewerkt. Het is normaal dat we dat grondig bekijken en daarvoor de nodige tijd nemen. Op dat vlak vraag ik nog even geduld tot het eerstvolgende Overlegcomité.
De heer De Roo heeft het woord.
Ik heb er alle begrip voor dat u daarop nog niet kunt vooruitblikken en dat er overeenstemming wordt gezocht binnen de Vlaamse Regering. Ik wil nog een tip geven aan collega’s Brouwers en Vande Reyde over stadspromotie. Het is altijd beter dat een derde persoon promotie kan voeren voor dat wat je voorstaat. In die zin heeft de minister uitstekend promotie gevoerd voor de stad Gent en hoef ik dat niet meer te doen.
Collega’s, 5G biedt heel wat kansen om innovatieve toepassingen in ons dagelijks economische en maatschappelijke leven in te bouwen. De minister heeft er ook naar verwezen. Daarvoor moeten we snel tewerk gaan. Ik begrijp dat er op Vlaams vlak geen snelheid zal verloren gaan, dat we voluit gaan en geen vertraging willen oplopen. Ik hoop dat we de verspreiding heel goed kunnen voorbereiden door samen te werken met investeerders en zeker ook door een draagvlak bij de bevolking te zoeken. Als we daar wetenschappelijke communicatie over hebben, moeten we die op zo veel mogelijk manieren aan zo veel mogelijk mensen bezorgen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.