Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer Nachtergaele heeft het woord.
Minister-president, vanuit de Oost-Chinese zee bereiken ons opnieuw onrustwekkende berichten over de relatie tussen Peking en Taiwan. China ziet Taiwan nog steeds als een afvallige provincie, terwijl de Taiwanese bevolking zich de afgelopen jaren meer en meer als een onafhankelijke staat is gaan zien die een eigen toekomst durft en wil uitschrijven. Dat laatste leidt ertoe dat China de afgelopen maanden de militaire druk opvoert en openlijk met de spierballen rolt ten aanzien van Taiwan. Het aantal schendingen van het Taiwanese luchtruim door Chinese vliegtuigen is de laatste weken stilaan niet meer te tellen.
Naar aanleiding van de nationale feestdag van Taiwan op 10 oktober vreesde de Taiwanese president de scherpe woorden niet. Ze kondigde aan dat Taiwan zijn defensie zal blijven versterken om de soevereiniteit van het eiland te verdedigen.
Verschillende internationale waarnemers waarschuwen ondertussen voor een escalatie van het conflict. Vanuit verschillende hoeken wordt zelfs opgeworpen dat een Chinese invasie van het Taiwanese eiland op langere termijn onvermijdelijk wordt.
Het Vlaams Parlement keurde op mijn initiatief in november vorig jaar een resolutie goed om de internationale positie van Taiwan te versterken. We vroegen de Vlaamse Regering onder meer om enerzijds actie te ondernemen om een vredevolle oplossing voor het conflict tussen China en Taiwan mee te faciliteren, onder meer via de Europese Commissie, en anderzijds werk te maken van de erkenning van de positie van Taiwan als volwaardige partner in internationale instellingen. U gaf in een antwoord op een eerdere vraag om uitleg aan dat de Vlaamse Regering dit najaar nog werk zal maken van een positiebepaling naar aanleiding van de resolutie van het Vlaams Parlement.
Hoe kijkt u naar de houding van de Europese Commissie ten aanzien van het oplopend conflict tussen China en Taiwan? Welke concrete acties kunnen er volgens u op Europees niveau nog worden genomen om een escalatie van het conflict te vermijden?
Zijn er op basis van de resolutie van het Vlaams Parlement rond Taiwan al concrete acties ondernomen vanuit de Vlaamse Regering? Is er al meer nieuws rond de positiebepaling van de Vlaamse Regering ten opzichte van de resolutie?
Minister-president Jambon heeft het woord.
De militaire spanningen tussen Taiwan en China hebben een rechtstreekse impact op de Europese veiligheid en welvaart. De Europese Unie stuurt aan op dialoog en wil unilaterale acties vermijden die de spanningen kunnen vergroten.
Ik kan me in dit EU-standpunt vinden en ben sowieso van mening dat het Europese niveau het meest gepaste is om uitspraken te doen over het conflict tussen China en Taiwan.
Grote voorzichtigheid en een coherente benadering hieromtrent zijn noodzakelijk, zeker wat betreft publieke initiatieven en uitspraken. We moeten een balans kunnen vinden tussen het uitdiepen van de relaties met Taiwan en het respecteren van het een-Chinabeleid. Ook de EU beseft dit ten volle en houdt hiermee rekening in de beleidsontwikkeling en positiebepaling.
Ik verwelkom de resolutie en ben voorstander van een dialoog tussen China en Taiwan om tot een vredevolle oplossing te komen voor het conflict en om de stabiliteit in de regio te herstellen.
Binnenkort zal er een overkoepelend memorandum of understanding ondertekend worden tussen Vlaanderen en Taiwan. Dit memorandum groepeert alle reeds bestaande memoranda. Het versterkt de samenwerking op het vlak van onderwijs, volksgezondheid en welzijn, milieubeleid, innovatie en schone technologieën, zaken en investeringen, tewerkstelling en beroepsopleiding en wetenschap.
Taiwan wenst als waarnemer voor de jaarlijkse World Health Assembly in mei 2022 uitgenodigd te worden. Dit kan enkel op initiatief van de lidstaten en vereist een consensus. Sinds 2020 heeft België zich aangesloten bij een groep landen rond de Verenigde Staten en Japan, die er in Genève voor pleiten om Taiwan als waarnemer voor de World Health Assembly uit te nodigen. Ik verwelkom de gewijzigde positie van België in deze kwestie.
De heer Nachtergaele heeft het woord.
Dank u wel, minister-president. Vanuit onze fractie hebben we altijd gepleit en blijven we ook pleiten voor een versterkt partnerschap met Taiwan, niet alleen vanuit het oogpunt van de mensenrechten, maar ook vanuit een strategisch en economisch standpunt. We zien nu ook dat die agressiviteit van Peking blijft aanhouden en lijkt te escaleren. Een Chinees militair ingrijpen in Taiwan moet ons dan ook zeer ongerust maken.
Ik ben het met u eens dat diplomatie met China de enige mogelijke uitweg is om het conflict niet te laten escaleren, maar het lijkt mij toch ook belangrijk om een aantal zeer duidelijke lijnen, grenzen te trekken, en ik heb het gevoel dat de VS dat momenteel zeer duidelijk doen, maar dat wij vanuit Europa nog steeds op een eerder aarzelende manier reageren. Heeft dat bijvoorbeeld te maken met de aversie van bepaalde lidstaten in Europa, om Spanje niet bij naam te noemen, ten aanzien van het zelfbeschikkingsrecht, waardoor wij als Europa misschien ook moeilijker tot een positiebepaling komen wanneer het over de relatie Taiwan-China gaat?
De heer Deckmyn heeft het woord.
Over de problematiek tussen China en Taiwan heb ik ook in deze commissie al diverse vragen gesteld. Ik kan me dus perfect vinden in de vraagstelling en de bezorgdheden van de heer Nachtergaele. Ik wil u, minister-president, ook bedanken voor uw antwoord. U geeft vooral aan dat u via diplomatie en de EU naar een goede oplossing wilt streven. Maar ja, als we naar de EU en haar houding kijken en als je dat vergelijkt met hoe de Verenigde Staten zich nu profileren, dan zien we dat de EU – en dat is niet de eerste keer – zich toch wat halfslachtig opstelt. Dat is nogal nefast, zeker gezien het feit dat die escalatie nog een keer extra wordt beklemtoond door verschillende andere elementen. China heeft het nu economisch wat moeilijker en het is altijd handiger om in plaats van op interne problemen te wijzen de vlucht voorwaarts te nemen en het conflict met Taiwan als oplossing te zien om de aandacht van de binnenlandse problemen weg te leiden. Ik heb daarnet verwezen naar de forse houding van de Verenigde Staten, maar men ziet nu al wat het antwoord van China is. Het is wel degelijk zo dat de escalatie in gang is gestoken. Het is niet voor niets dat men daar Amerikaanse vliegdekschepen heeft nagebouwd om als oefentargets door het Chinese leger te laten bombarderen. Men doet dit in het volle zicht van de satellieten, die op die manier ook zien dat China zich aan het wapenen is om het conflict te laten oplopen en om misschien zo snel mogelijk Taiwan opnieuw bij China in te lijven.
Mijn bezorgdheden blijven dezelfde die ik ook al in het verleden heb geuit, maar ik vrees dat we ons, zeker vanuit de EU, bijzonder zwak opstellen.
De heer Tommelein heeft het woord.
Minister-president, dank u voor uw antwoord. Waar ik voornamelijk naar kijk, zijn de eventuele opportuniteiten. In de resolutie die door de Europese Parlementsleden werd ingediend, werd de dringende noodzaak benadrukt om een effectbeoordeling, een openbare raadpleging en een verkennende oefening te lanceren voor een bilaterale investeringsovereenkomst tussen Europa en Taiwan, onder meer op het gebied van multilateralisme en wereldhandelsorganisatie, technologie zoals 5G, volksgezondheid, en de essentiële samenwerking inzake kritieke leveringen zoals halfgeleiders. Ik vraag mij af hoe wij daarnaar kijken, minister-president. Wat zou de impact van zo’n akkoord voor Vlaanderen kunnen betekenen? Want wij hebben daar toch wel wat over te vertellen en wij zijn daar op bepaalde vlakken, in bepaalde technologieën toch marktleider in. Zijn daar geen opportuniteiten voor Vlaanderen mogelijk?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mijnheer Nachtergaele, ik denk dat de wijze waarop Spanje zich met inter-Europese dingen bezighoudt echt niet de houding van Europa bepaalt in een Chinees-Taiwanees conflict.
Mijnheer Deckmyn, u moet mij nu toch eens helpen. U zegt dat Vlaanderen te weinig op dat vlak doet en dat de VS zich tenminste sterk opstellen, maar dat die geen gehoor vinden bij de Chinezen. Ja, wat hoor ik u dan zeggen? De EU stelt zich te zwak op. De VS heeft met een sterke houding geen enkele invloed op de Chinezen. Dan neem ik toch aan dat u van Vlaanderen verwacht – en dat is wat we ook doen – om binnen Europa die positie wat te verstrengen? Dat is toch de enige weg die wij als Vlaanderen in dit conflict tussen wereldmachten – en daar spreken we toch over – kunnen volgen? De wereldmacht die ons dan vertegenwoordigt, is toch de EU, en geen andere. Het zal dan toch in die dialoog tussen wereldmachten moeten gebeuren. Ik zie alleen maar een rol voor Vlaanderen weggelegd om binnen de EU de standpunten wat te laten aanscherpen. Ik neem aan dat u niet wilt dat ik zeg dat de Verenigde Staten en Europa even opzij moeten gaan en dat ik het vliegtuig naar Peking zal nemen en dat de Vlaamse minister-president eens zal proberen om dat waar de Verenigde Staten en de Europese Unie niet toe in staat zijn, op te lossen. Jacob van Artevelde is zo ooit naar het Verenigd Koninkrijk gegaan en die heeft daar het probleem kunnen oplossen, maar ik denk niet dat ik op dit moment in de positie verkeer om dit conflict te kunnen oplossen.
De weg die voor ons is aangewezen om naar dat doel te gaan – en over dat doel zijn we het allemaal eens –, is toch via de EU. Een andere weg hebben wij toch niet? Het is toch binnen het overleg met de instanties van de EU dat we moeten proberen om die standpunten aan te scherpen.
De heer Nachtergaele heeft het woord.
Ik ben het met u eens wat de rol van Vlaanderen betreft. Ik denk dat de EU inderdaad het aangewezen niveau is, maar ik denk toch dat het af en toe wat scherper en duidelijker mag zijn.
De vraag om uitleg is afgehandeld.