Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
Mevrouw Almaci heeft het woord.
Minister, het gaat hier om een dossier dat tot de verbeelding spreekt, en waar ook al heel wat commotie over is geweest in Deurne en de omliggende gemeenten. U weet dat de luchthaven van Deurne een omstreden luchthaven is, die het afgelopen decennium structureel verlieslatend is geweest, en die een doorn in het oog is van heel wat inwoners, voornamelijk vanwege de overlast.
Dat werd onlangs nog maar eens pijnlijk duidelijk toen het openbaar onderzoek voor een eeuwigdurende omgevingsvergunning duizenden bezwaren opleverde, en dat in volle vakantieperiode. Het is niet toevallig dat ervoor werd gekozen om dat te doen in een periode dat veel mensen op vakantie zijn, maar desondanks zijn er toch duizenden bezwaarschriften binnengekomen, onder andere in verband met de bouwmisdrijven die er daar vandaag nog bestaan. Naast al die bezwaren kwamen er ook negatieve adviezen, waaronder ook die van het Departement Omgeving en van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB).
Minister, ik stel deze vraag vandaag aan u. Eigenlijk gaat het om twee vragen. Een ervan was gericht aan minister Demir, en de andere was aan u gericht. Het Agentschap voor Natuur en Bos valt natuurlijk onder de bevoegdheid van uw collega, maar ook zij hebben bezwaren opgeworpen waar men niet zomaar naast kan fietsen. Het debat over de eeuwigdurende vergunning is dus nog lang niet afgelopen. De bestaande milieuvergunning verloopt in 2024.
Terwijl die debatten bezig zijn, hebben we via de pers vernomen dat de Vlaamse Regering een themapark overweegt vlak bij de omstreden luchthaven. Ze doet dat eigenlijk omdat het originele plan, de kmo-ontwikkeling, niet kan plaatsvinden vanwege de verkeersdruk die dat met zich zou meebrengen. En dan wordt het wel bizar. Want als je natuurlijk zegt dat de kmo-ontwikkeling niet kan plaatsvinden vanwege de verkeersdruk, maar er wordt wel een themapark overwogen, dan brengt dat wel onrust bij de omwonenden. Die vragen zich af hoe het kan dat wat in het ene geval een argument is om iets af te voeren, in het andere geval blijkbaar geen tegenargument is om een ballonnetje op te laten. Ik hoop dat het een ballonnetje is dat snel leegloopt.
Minister, ik heb een aantal vragen. Het is zo dat er een kosten-batenanalyse en een toekomstvisie voor de regionale luchthavens in Vlaanderen wordt opgemaakt. Mijn vraag is wat de stand van zaken daarvan is. De vraag is ook, in het kader van dit dossier, waarom we dat niet afwachten. Waarom wordt niet afgewacht wat de resultaten daarvan zijn, vooraleer we verdere stappen nemen, specifiek in de ontwikkeling van de omgeving rond de luchthaven van Deurne?
Ik stel die vraag heel eenvoudig omdat bijvoorbeeld in Nederland, in Maastricht, ook een kosten-batenoefening wordt gedaan waar geen taboes zijn. Daar is bijvoorbeeld ook de sluiting van die regionale luchthaven een van de elementen waar men over nadenkt. Bij ons is de oefening nog niet afgerond, maar eigenlijk worden er al ballonnetjes opgelaten die een zekere vooringenomenheid tonen wat betreft die kosten-batenanalyse.
Een tweede punt heeft betrekking op de vraag die ik eigenlijk in mijn inleiding al opperde. Als het idee van een themapark naar boven komt, heeft men dan eigenlijk al een verkeersstudie gedaan naar de impact van dat themapark op die plek? Hoe zal men voorkomen dat er extra autoverkeer wordt gegenereerd? Ik stel die vraag niet toevallig. Tussen het indienen van deze vraag en het moment dat ik ze kan stellen, is er vanuit het gemeentebestuur van Borsbeek een waarschuwingsbrief vertrokken naar uw kabinet, net met betrekking tot hun vrees voor een verkeersinfarct ter plaatse. Dat heeft men gecommuniceerd aan de pers, het medium waarlangs wij het idee van het themapark ook hebben vernomen. Dus vanuit dat bestuur heeft men u een brief gestuurd. Hoe zult u voorkomen dat dit extra autoverkeer zal genereren op een reeds verzadigde R11 en de ruime omgeving?
Ik woon daar op een steenworp vandaan, ik kan er te voet naartoe. Ik heb een beetje zicht op hoe de ontsluiting op dit moment voor het openbaar vervoer eruitziet. Maar ik ga toch de vraag stellen: hoe ziet volgens u die ontsluiting voor het openbaar vervoer er op dit moment uit in die omgeving? En hoe ziet u dat in het kader van dit plan? Ik ben daar enorm benieuwd naar, want in Zurenborg, waar ik vroeger woonde, en waar de huidige stelplaats van de lijn is, bestaat het idee om die stelplaats te verhuizen naar die locatie. Ik ben bijzonder benieuwd hoe u dat ziet, zeker in combinatie met de vraag naar financiering van de heraanleg van de kruispunten van de R11 met de Herentalsebaan en de R11 met de De Robianostraat.
Gezien de waarschuwingsbrief moet ik toch ook de vraag stellen hoe het overleg met de omliggende gemeentes gebeurt, en met de buurtbewoners, over de invulling van dit terrein, specifiek over de nieuwe stelplaats en het gestelde themapark, en de effecten die dit met zich zal meebrengen over de circulatie in hun wijken en hun gemeenten.
Ik heb ook mogen vernemen dat dat een idee is dat al langer leefde. Dus je kunt de heer Schoepen dat absoluut niet kwalijk nemen, integendeel. Als ondernemer heeft hij al lang een idee om een themapark rond luchtvaart te maken, en nu wordt dat idee, dat al langer bestaat, gekoppeld aan de ontwikkeling van de luchthaven van Deurne. Maar in hoeverre zijn die volgens u verzoenbaar met de eisen of de omgeving zoals ze op dit moment bestaat? En dan wil ik meer bepaald verwijzen naar iets waar we in het verleden met Groen al veel aandacht voor hebben gevraagd, en dat is die Habitatrichtlijn die er is met betrekking tot het fort van Borsbeek.
Ik heb daarnet al even verwezen naar het dossier met de aanvraag voor de eeuwigdurende vergunning, en de problematiek van een aantal bouwmisdrijven uit het omgevingsvergunningsdossier van de busstelplaats die men plant in de nabijheid van de luchthaven. Daarbij blijkt dat ook die busstelplaats de grens met de luchthaventerreinen zou overschrijden, en dus ook het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) zou overtreden. Zult u erover waken dat de afbakeningen en de voorschriften uit het GRUP nauwgezet worden opgevolgd? En wat betekent dat dan voor de plannen met onder andere die busstelplaats, de luchthaventerreinen en het themapark?
En ten slotte, welke formele stappen zijn er eigenlijk nog gepland om die recreatieve invulling op die plannen te voorzien? Zult u een milieueffectenrapport maken?
Ik stel u een hele reeks vragen, minister, niet alleen omdat het eigenlijk twee vragen in een zijn – een vraag aan minister Demir, die u ook mee zult beantwoorden – maar ook omdat er een grote ongerustheid is.
Al ettelijke jaren, meer dan een decennium al, vraagt de buurt dat er met die luchthaven iets anders wordt gedaan. De buurt is, zeker na corona, vragende partij om dat te ontwikkelen tot een park. De luchthaven zelf, het terrein van de luchthaven heeft ook …
Collega, ik ga u wel moeten vragen om stilaan af te ronden.
Ik rond af.
Het terrein van de luchthaven zelf heeft ook de nabestemming ‘park’. De buurt vraagt zich dus af of dit in hoofde van de Vlaamse Regering eigenlijk nog wel een optie is. Dat is de vraag waarmee ik wil afsluiten. Kunt u bevestigen of de nabestemming van de luchthaven als park een oprechte optie is van deze Vlaamse Regering?
Minister Peeters heeft het woord.
Mevrouw Almaci, dank u wel voor uw vraag en uiteraard ook welkom in deze commissie.
U hebt heel wat vragen gesteld en ik zal er punctueel op antwoorden. Ik denk wel – ik heb in de pers ook het een en ander gelezen – dat sommigen voorbarige conclusies trekken in dit dossier. Daar wil ik zeker duidelijkheid in scheppen.
Wat de kosten-batenanalyse en de toekomstvisie voor de regionale luchthavens betreft: het was mee opgenomen in ons regeerakkoord dat er inderdaad een toekomstvisie zou moeten worden opgemaakt voor de Vlaamse regionale luchthavens. Om hiertoe te komen maken we eerst een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA). De opdracht voor deze MKBA is gegeven. De opstartvergadering – we zitten nog maar in de opstartfase – vond plaats op 23 september 2021.
Naast de Luchthaven Antwerpen bevindt zich een zone die in het GRUP ‘Afbakening Grootstedelijk Gebied Antwerpen’ is bestemd als zone voor stedelijke ontwikkeling. Deze zone maakt geen deel uit van de Luchthaven Antwerpen en wordt dan ook niet meegenomen in de MKBA en de visienota. Die hebben louter en alleen betrekking op de luchthaven zelf.
In het GRUP is voorzien dat De Lijn op het terrein het dichtst bij de luchthaven 3 hectare zal aanwenden voor de realisatie van een nieuwe stelplaats. Het Departement Mobiliteit en Openbare Werken zal voorts een marktbevraging lanceren voor de ontwikkeling van een recreatiezone van 5 hectare en een kmo-zone van 3,6 hectare. Dat is dus allemaal conform het GRUP ‘Afbakening Grootstedelijk Gebied Antwerpen’. Al deze ontwikkelingen staan los van de MKBA.
U vraagt of er al een verkeersstudie is opgemaakt voor een themapark. Neen, zo ver zijn we nog helemaal niet. Vandaag is het nog niet mogelijk om een gedetailleerde verkeersstudie op te maken. De marktbevraging moet nog gebeuren om na te gaan hoe de kmo-zone en recreatiezone mogelijk ingevuld kunnen worden. Zolang we niet weten welke ontwikkelingen en welke projecten er al dan niet kunnen komen, kunnen we de eventuele verkeersissues niet gaan bepalen.
In de marktbevraging die is gelanceerd, wordt opgelegd dat de ontwikkelaars maximaal moeten inzetten op zacht en openbaar vervoer. Dat moet dus meegenomen worden door potentiële intekenaars. Ze moeten de mobiliteitsimpact ten volle in kaart brengen.
Hoe ziet de huidige ontsluiting van dit gebied met openbaar vervoer eruit? Voor de ontwikkeling van die twee gebieden moet men, zoals reeds gezegd, maximaal inspelen op zacht en openbaar vervoer. Tevens stelt de marktbevraging dat het bedrijventerrein zich moet richten op de fietsostrade die langs deze site loopt. Op de R11 is er ter hoogte van de site een bushalte. Dat zult u zelf beter weten dan ik. De concrete uitwerking is voor later.
Dan kom ik bij de heraanleg van de kruispunten R11-Herentalsebaan en R11-De Robianostraat. De heraanleg van de kruispunten R11-Herentalsebaan en R11-De Robianostraat is op dit ogenblik nog niet voorzien. De heraanleg van die kruispunten maakt ook geen deel uit van dit dossier.
Wat het overleg met de omliggende gemeentes betreft: voor het overleg met de lokale besturen werd een ambtelijke werkgroep ingericht. De vooropgestelde ontwikkeling werd hier uitgebreid toegelicht. Zodra er op basis van de marktbevraging concrete plannen of projecten op tafel komen te liggen, zullen de ontwikkelaars deze binnen die ambtelijke werkgroep voorleggen en zodoende terugkoppelen met de lokale besturen.
Dan kom ik tot uw vraag over de onderhandelingen met Jack Schoepen. Ik heb dat ook gelezen in de krant, maar sommigen houden hun wensen in dezen misschien voor werkelijkheid. De marktbevraging als dusdanig moet nog worden gelanceerd. Er werd nog geen enkele kandidatuur ingediend, van wie dan ook, en er worden nog geen onderhandelingen gevoerd. Laat dat heel duidelijk zijn. De marktbevraging zal gelanceerd worden en zal in alle objectiviteit gevoerd worden. Er zal zeker geen voorafname gebeuren ten aanzien van wie of wat dan ook.
Wat betreft de omgevingsvergunning voor de busstelplaats: de afbakening en voorschriften uit het GRUP zijn gekend en moeten uiteraard gerespecteerd worden. Dat geldt voor iedereen die een ontwikkeling wil voorzien op die site, ook voor onze eigen administraties of De Lijn. Momenteel loopt het openbaar onderzoek over het omgevingsvergunningsdossier voor de stelplaats van De Lijn, nog tot 26 oktober. Zonder termijnverlening wordt er een beslissing genomen uiterlijk op 16 maart 2022. Ik ga ervan uit dat collega Demir zich bij haar beslissing dan zal buigen over het dossier en zal nagaan of de voorschriften van het GRUP gerespecteerd zijn.
Wat de recreatieve invulling betreft, zal eerst de marktraadpleging gepubliceerd moeten worden. Deze marktbevraging zal bestaan uit twee percelen: de 5 hectare recreatiegebied en de 3,6 hectare kmo-zone. Die bevraging wordt eerst gepubliceerd, dan zullen de offertes geanalyseerd worden en daarna kan er al dan niet een onderhandeling plaatsvinden. Daarna wordt een keuze gemaakt op basis van welk voorstel het beste scoort op alle selectiecriteria. Uiteraard moeten de potentiële ontwikkelaars dan nog een omgevingsvergunning aanvragen. Het is dus niet zo dat er morgen al volop ontwikkeld zal worden; er dient nog het een en ander te gebeuren.
Ik denk, mevrouw Almaci, dat ik even verrast was als u en vele anderen door wat we in sommige kranten konden lezen.
Mevrouw Almaci heeft het woord.
Bedankt voor het omstandige antwoord, minister. Het was inderdaad een resem vragen, maar het brengt wel duidelijkheid. Het brengt duidelijkheid, maar tegelijkertijd zijn er een aantal zaken die hierdoor nog moeilijker te begrijpen zijn.
U geeft zelf aan dat de opstartvergadering voor de MKBA en de toekomstvisie nog maar net plaatsgevonden heeft, een drietal weken geleden, op 23 september. Nog voor duidelijk is wat de toekomst van de luchthaven zelf zal zijn, wordt er al gesproken over en onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van wat ernaast ligt. Dat is natuurlijk de ongerustheid van de buurt. Dat is ook de reden waarom zij vragen of het eigenlijk wel – en ik geef toe dat ik die vraag niet had opgeschreven, maar het is wel een belangrijke vraag – een mogelijkheid is om die luchthaven te sluiten en daar de nabestemming ‘park’ te realiseren, in hoofde van de Vlaamse Regering. Als u een nabestemming ‘park’ gaat realiseren, wordt de manier waarop de rest wordt ontwikkeld, natuurlijk wel heel belangrijk.
Nu dreigt u de kar voor het paard te spannen, dus mijn concrete vraag aan u is: welke garanties kunt u de buurt geven dat de kar niet voor het paard gespannen wordt? Stel je voor dat we in Deurne zouden doen wat in Berlijn is gebeurd met Tempelhof: van een oude luchthaven een park maken, een recreatief gebied, een plaats voor stilte en spelen. Ik nodig u uit om in die omgeving met mij eens een fietstocht of wandeling te maken: ongelooflijk veel volk rond het fort van Borsbeek. Dat is wat men daar wil verlengen. Maar als daar een themapark of een ander type ontwikkeling, met een ander effect, naast komt, dan gaat heel de bedoeling van zo’n park natuurlijk verloren. Mijn oproep is dus dat de Vlaamse Regering de volgorde omdraait. Men zou eerst moeten zeggen wat de plannen zijn met de regionale luchthaven, om daarna pas te praten over wat daarrond zou kunnen gebeuren. Anders dreigt u met een visie te eindigen die helemaal niet coherent is. Dat is een heel concrete vraag: die nabestemming ‘park’, is die ergens meegenomen?
Dan heb ik nog een tweede vraag. Ik ben blij dat u aangeeft dat men niet te hard van stapel moet lopen, maar er is toch ook wel die waarschuwingsbrief geweest. De impact op het verkeer in de omgeving is toch wel een grote bezorgdheid, niet alleen van de omwonenden, maar ook van omliggende gemeenten. Mijn vraag was heel concreet of u iets kon vertellen over die waarschuwingsbrief. Ik heb ook alleen maar de stand van zaken in de pers gelezen. Ik heb u horen zeggen dat er een ambtelijke werkgroep zou komen die moet terugkoppelen. Maar kunt u wat meer uitleg geven rond die brief?
Mevrouw De Ridder heeft het woord.
We hebben net de duidelijke antistem van mevrouw Almaci gehoord. Dat is natuurlijk niet nieuw: we kennen uw standpunt, of dat van Groen, al langer. In het verleden was het: “De luchthaven van Deurne is niet rendabel.” En als de luchthaven dan een poging doet om meer rendabel te worden, is het ook niet goed, want dan zijn er meer vluchten.
Ik ben in tegenstelling tot de voorgaande spreker wel een fan van die luchthaven, en samen met mij zeer veel mensen. Mensen in de buurt zijn bezorgd – begrijpelijk – en willen dat die luchthaven binnen de milieuvergunning opereert. Dat is terecht. Er wordt heel nauwlettend toegekeken op het aantal bewegingen en het geluidskader. Dat is niet meer dan terecht en ik deel de bezorgdheden van de buren. Maar meer dan 50 procent van die Antwerpenaren – een bevraging heeft dat ook aangetoond – is ook fan van die luchthaven. Af en toe wordt wel eens vergeten dat die luchthaven een meerwaarde heeft, niet in het minst ook voor de zakenwereld in en rond Antwerpen.
Ik heb een heel korte bijkomende vraag, minister. Er is in het verleden ook altijd gesproken over een mogelijk betere ontsluiting via een spoorwegstation. Ik weet dat u niet bevoegd bent voor het spoor, al mag dat voor mij gerust naar Vlaanderen komen, maar hebt u weet van verdere gesprekken daarover? Is het technisch mogelijk om zo’n spoorwegstation te bouwen ter hoogte van de luchthaven en het eventuele toekomstige themapark, dat natuurlijk nog helemaal bekeken en onderzocht moet worden? Het zou namelijk heel goed zijn om een treinverbinding te hebben tussen Brussel-Centraal, Zaventem, Luchthaven Antwerpen, Antwerpen-Berchem. Is dat mogelijk, aanvullend op de regionale vervoersmodi die u wel in handen hebt?
Minister Peeters heeft het woord.
Bedankt voor de bijkomende vragen, collega’s, weliswaar uit tegengestelde hoeken.
Voor alle duidelijkheid: we hebben enerzijds de luchthaven. Die luchthaven ligt daar en op dat vlak houd ik mij aan wat wij daarover in ons regeerakkoord hebben opgenomen: een toekomstvisie voor onze regionale luchthavens en voorafgaandelijk aan die toekomstvisie een MKBA bestellen om na te gaan waar we naartoe gaan met onze luchthavens. Daaromtrent heeft de opstartvergadering recentelijk plaatsgevonden. Dat is het verhaal van de luchthaven.
Daarnaast hebben we dat GRUP ‘Afbakening Grootstedelijk Gebied Antwerpen’. Dat is een GRUP dat ook een juridische basis heeft. Ik kan nu – en u mag dat ook niet van mij vragen, mevrouw Almaci – niet zeggen dat dat GRUP geen waarde heeft, dat de juridische basis die gelegd is voor heel die site, met de kmo-zone, de recreatiezone en de stelplaats van De Lijn ‘on hold’ moet worden gezet tot we een toekomstvisie hebben. Ik denk dat dat de omgekeerde wereld is. Er is een GRUP. Dat heeft juridische gevolgen. Op basis van dat GRUP kan er een invulling gebeuren. Dat is de stand van zaken op dit ogenblik: de invulling van het GRUP, uiteraard rekening houdende met alle voorwaarden die daarin zijn opgenomen, zeker wat mobiliteit betreft. Tegelijkertijd zal men al die voorwaarden moeten respecteren. Als men een van die gebieden straks op de een of andere manier wil ontwikkelen – of het nu De Lijn of een private speler is –, zal men dat moeten doen conform de regels die opgelegd worden binnen de omgevings- en milieuregelgeving.
Wat dat betreft kan ik u dus niet meer vertellen dan de feiten vandaag: een gewestelijk RUP en een omgevingsvergunningsprocedure die op dit moment lopende is voor een stelplaats van De Lijn, waarvoor het openbaar onderzoek op dit moment loopt.
Dan is er de waarschuwing van de gemeente Borsbeek: daaromtrent moet ik u het antwoord even schuldig blijven. Het zou kunnen zijn dat die brief inmiddels is toegekomen en we zullen die ook bekijken. Maar zoals ik al zei, worden de omliggende gemeenten betrokken via die ambtelijke werkgroep en zal de gemeente Borsbeek toekomstgericht, als het een en ander duidelijk is geworden, betrokken worden.
Mevrouw De Ridder, u stelde een vraag over een betere ontsluiting, onder andere via het spoor. U weet dat ik op dit moment niet bevoegd ben voor een spoorontsluiting. Ik denk ook dat ik wat die vraag betreft, het antwoord wat schuldig moet blijven en moet verwijzen naar wat ik al heb gezegd: we hebben een GRUP en een juridische basis en daarnaast hebben we een onderzoek omtrent de toekomstvisie van de luchthaven van Deurne. De toekomst zal meer duidelijkheid scheppen, maar op dit moment heb ik geen zicht op een technische mogelijkheid voor de aanleg van een treinstation of extra ontsluiting – En evenmin voor de aanleg van een park, zoals andere mensen willen.
Het is nog even afwachten, maar de elementen van het GRUP moeten we uiteraard respecteren. En de stelplaats in Zurenborg, daar moeten we ook echt iets aan doen.
Mevrouw Almaci heeft het woord.
Minister, ik dank u echt voor uw omstandige antwoord, maar ik heb daarnet gezegd wat het probleem is, als je begint met het ene, terwijl de visie over het andere nog niet duidelijk is. Ik ga u meteen aangeven wat het probleem is. Het is duidelijk dat men voor die kmo-zone al twintig jaar naar een bepaalde invulling zoekt. Daardoor wordt het nu ook voor een stuk busstelplaats en voor een stuk themapark. De zone naast de luchthaven zou moeten worden ontwikkeld binnen de juiste perimeter.
Maar om u één voorbeeld te geven van het gebrek aan coherentie en onzorgvuldig bestuur: op dit moment wordt er met de busstelplaats al een stuk luchthaventerrein ingepikt. Er worden namelijk twee voetbalvelden, een hectare, ingepikt voor die herbestemming voor busstelplaatsen. Dus u kunt heel goed begrijpen waarom dat de buurt verdeelt. Daarna heeft mevrouw De Ridder dat ook heel duidelijk aangegeven: dit is een thema dat Antwerpen verdeelt, specifiek rond die luchthaven. Maar als dit nu al gebeurt, voordat je weet wat er met de luchthaven gaat gebeuren, dan is dat geen goed bestuur.
Ik sluit af. Het is daarnet door mevrouw De Ridder bevestigd: dit is een structureel verlieslatende luchthaven. Er worden nu beslissingen genomen over alles rond die luchthaven, en daarvoor wordt ook een stuk van de luchthaven ingepikt, en dus mogelijk ook van een toekomstig park. Ik vraag dus echt aan de Vlaamse Regering om niet meer op deze manier te werken, want dat maakt de toekomstige ontwikkeling alleen maar moeilijker. Deze tactiek van voldongen feiten is niet hoe we te werk moeten gaan. U doet dingen die u van een burger niet zou pikken, en het kan niet anders dan dat wij dat hier in dit parlement moeten aanklagen. Van een gewone burger zouden we dit niet laten passeren, dus zou het hier ook niet mogen passeren.
De vraag om uitleg is afgehandeld.