Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
De heer Meremans heeft het woord.
Mijn vraag om uitleg is een opvolging van mijn vraag om uitleg van 11 maart 2021 over het interbibliothecaire leenverkeer, want we zien toch wat verschuivingen in boekenland. Bibliotheken in de provincie Antwerpen houden momenteel de deuren gesloten omdat ze overschakelen op een nieuw softwaresysteem, Wise. Dit gebeurt in het kader van de overgang naar een eengemaakt bibliotheeksysteem.
Op deze manier heeft het publiek toegang tot een brede collectie van samenwerkende bibliotheken en kan er gekozen worden tussen verschillende collectiediensten, zoals lenen, reserveren of leveren.
Dat is interessant voor een vorm van intergemeentelijke samenwerking – daar ben ik weer. Oost-Vlaanderen kent al enige tijd een aantal regiobibs, zoals Route42 en Meetjesland. In Vlaams-Brabant is er bijvoorbeeld Regiobib Pajottenland-Zennevallei. Lier, Lint, Bonheiden, Duffel, Sint-Katelijne-Waver, Putte en Berlaar hebben Regiobib Rivierenland opgericht. Met één lidkaart bij een van de aangesloten bibliotheken, kun je terecht in alle bibliotheken van de regio. Daardoor is het interbibliothecaire leenverkeer gratis en ga zo maar door. Er zijn tal van voordelen, waaraan ook andere intergemeentelijke samenwerkingen of regio’s een voorbeeld kunnen nemen, mochten ze zo’n systeem nog niet hebben.
Minister, kunt u een huidige stand van zaken geven in verband met het eengemaakte bibliotheeksysteem?
Hoeveel regiobibliotheken telt Vlaanderen momenteel? Wat is de rol van OP/TIL als steunpunt in promotie en inhoudelijke ondersteuning van deze samenwerkingsvorm?
Is er bij deze intergemeentelijke samenwerkingsverbanden, die tot stand kwamen binnen het eengemaakt bibliotheeksysteem, reeds rekening gehouden met de nieuwe regiovorming? Zo neen, hoe zal die overgang dan worden gefaciliteerd?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mijnheer Meremans, de migratie naar het eengemaakte bibliotheeksysteem (EBS) verloopt volgens plan. We zitten intussen aan de zesde migratiegolf en 268 bibliotheken zijn aangesloten op het bibliotheeksysteem. Van 14 tot 20 oktober sloot Cultuurconnect 5 Antwerpse bibliotheken van het provinciaal bibliotheeksysteem Antwerpen aan op het eengemaakte bibliotheeksysteem, na een half jaar intensieve voorbereiding met die bibliotheken. Midden november volgt nog de aansluiting van de stad Antwerpen, de grootste bibliotheek van Vlaanderen. Daarmee zijn alle provinciale bibliotheeksystemen overgezet. Ik gaf ook bibliotheken die niet op een provinciaal bibliotheeksysteem aangesloten zijn de kans om over te stappen naar het EBS, en al die bibliotheken gaven aan daarop in te gaan. We kunnen dus spreken van een groot succes. Cultuurconnect zal bijgevolg nog 38 ‘losse’ bibliotheken aansluiten tussen nu en het voorjaar van 2023, dus op nog anderhalf jaar tijd. Intussen werken Cultuurconnect, de bibliotheken en de leverancier van het nieuwe bibliotheeksysteem ook aan vernieuwingsprojecten en continue verbetering van het systeem, met wekelijkse releases en drie grote releases per jaar.
Dan was er de vraag hoeveel regiobibliotheken Vlaanderen telt, en over de rol van OP/TIL. Cultuurconnect ontwikkelt en exploiteert het eengemaakte bibliotheeksysteem voor alle Vlaamse en Brusselse Nederlandstalige openbare bibliotheken, in opdracht van de Vlaamse overheid. Begin 2023 zullen alle openbare bibliotheken aangesloten zijn. Bij instap kan elke openbare bibliotheek kiezen uit een van de vijf samenwerkingsmodellen. Die gaan van geen samenwerking met andere bibliotheken tot een fusie van bibliotheken, en alles daartussen.
Bij samenwerkingsgroep 0 is er geen samenwerking met andere bibliotheken. In totaal kozen 91 bibliotheken voor dit model. Bij samenwerkingsgroep 1 betaalt een klant in de bibliotheken die samenwerken, één keer lidgeld, maar moet hij zich wel inschrijven in elke bibliotheek apart. In totaal kozen 82 bibliotheken voor dit model. Bij samenwerkingsgroep 2 betaalt een klant net als in groep 1 slechts één keer lidgeld, maar deze bibliotheken hebben bovendien hetzelfde uitleenreglement, zodat een klant dezelfde uitleenregels heeft in alle bibliotheken die samenwerken. In totaal kozen 61 bibliotheken voor dit model.
Vanaf samenwerkingsgroep 3 spreken we van regiobibliotheken. Binnen die groep biedt Cultuurconnect nog 3 varianten aan. Bij samenwerkingsgroep 3a – het lijkt wel een van de powerpointpresentaties in de coronatoestand – vormen de bibliotheken binnen een samenwerkingsverband één financiële organisatie en bieden ze hun klanten een regiobib-lidmaatschap aan. Dat betekent dat een klant meteen wordt herkend in alle bibliotheken van de samenwerking en openstaande boetes kan betalen in een andere bibliotheek van de samenwerking. In totaal kozen 56 bibliotheken verenigd in 8 regiobibliotheken voor deze formule. Het gaat om Bibburen, Bibkwintet, BibliNK23, Druivenstreek, Neteland, Pajottenland-Zennevallei, Rivierenland en Stuifzand. Bij samenwerkingsgroep 3b gaat de samenwerking van de regiobibliotheek nog een stap verder, waarbij bibliotheken niet enkel één financiële organisatie vormen en een gezamenlijk lidmaatschap, maar ook een gezamenlijk transportsysteem hebben. Concreet betekent dit dat een klant uitgeleende exemplaren in elke bib kan inleveren of gereserveerde exemplaren in elke bib kan ophalen. Bovendien kan een klant een gereserveerde titel uit alle bibliotheken van de samenwerking laten overkomen. In totaal kozen 15 bibliotheken voor dit model. Het gaat om de regiobibliotheken Dijk92 en Route42. Cultuurconnect biedt met samenwerkingsgroep 3c nog een extra mogelijkheid aan. Het gaat hier om een regiobibliotheek met verdere geavanceerde samenwerkingsopties, zoals bijvoorbeeld gezamenlijke communicatie, waarbij één bibliotheek alle brieven stuurt, of een ‘floating’ collectie, met exemplaren die blijven staan in de bibliotheek waar ze worden ingeleverd. Tot nu toe koos nog geen enkele bibliotheek voor dit model.
Bij samenwerkingsgroep 4 gaat men echt over tot een fusie en worden de bibliotheken van het samenwerkingsverband samengevoegd tot één nieuwe bibliotheek.
Ik wil hierbij toch nog graag een kanttekening maken. Met de term ‘regiobibliotheek’ wordt, voor alle duidelijkheid, elke vergevorderde samenwerkingsvorm tussen openbare bibliotheken bedoeld. Zoals net toegelicht, heeft dat heel vaak vertalingen op technisch vlak in het eengemaakte bibliotheeksysteem. Er bestaan echter ook regiobibliotheken die vooral inzetten op een vergevorderde samenwerking op inhoudelijk en promotioneel vlak. Een voorbeeld daarvan is Regiobibliotheek Meetjesland, die een zeer sterke inhoudelijke en promotionele werking heeft, maar in het EBS koos voor samenwerkingsvorm 2.
Wat de rol van OP/TIL inzake de ondersteuning van regiobibliotheken betreft, kan ik u zeggen dat in het addendum bij de beheersovereenkomst met OP/TIL in het kader van de bijkomende taakstelling is opgenomen dat “OP/TIL de lokale culturele actoren versterkt door hen te stimuleren tot bovenlokale en transversale samenwerking”. Deze opdracht is geformuleerd vanuit de idee dat lokale culturele actoren kunnen worden versterkt door bovenlokale samenwerking, en ook door uitwisseling en afstemming.
Aangezien openbare bibliotheken lokale actoren zijn, zal de samenwerking tussen bibliotheken ook door OP/TIL ondersteund worden, maar wel vanuit een transversale benadering. De meeste van de erkende intergemeentelijke samenwerkingsverbanden in het kader van het Bovenlokaal Cultuurdecreet hebben bovendien ook een deelwerking rond bibliotheken. Uiteraard kunnen openbare bibliotheken – en hun samenwerkingen die geen onderdeel zijn van een erkend intergemeentelijk samenwerkingsverband in het kader van het Bovenlokaal Cultuurdecreet – bij OP/TIL terecht voor ondersteuning rond vormen van samenwerken en de linken naar andere beleidsdomeinen.
Werd er rekening gehouden met de regiovorming? Sinds de beslissing over de afbakening van de nieuwe referentieregio’s in het kader van de regiovorming in maart van dit jaar, waakt Cultuurconnect er, in nauw overleg met OP/TIL en met het Departement Cultuur, Jeugd en Media, mee over dat er geen regiobibliotheken worden gevormd buiten dat kader.
Er zijn twee bestaande regiobibliotheken die vóór de nieuwe Vlaamse richtlijnen zijn gevormd en een samenstelling kennen die niet binnen één referentieregio valt. In Route42 zou Geraardsbergen moeten verhuizen naar de regio Dender. In Dijk92 zouden Wetteren en Laarne moeten verhuizen naar de regio Gent.
Cultuurconnect zal in het eengemaakte bibliotheeksysteem een uitstapscenario ontwikkelen in overleg met de betrokken bibliotheken en de leverancier. Het systeem is hier flexibel genoeg voor. De werkzaamheden zijn gelijkaardig als een bibliotheek in een regio wil stappen, als een regio naar een volgende gradatie van samenwerking wil verschuiven of als gemeenten fuseren. Zo heeft Cultuurconnect naar verwachting al heel wat verschuivingen en fusies in te plannen na het einde van de laatste migraties in 2023. Tot zover mijn uitgebreide antwoord.
De heer Meremans heeft het woord.
Het was inderdaad een zeer uitgebreid antwoord, minister-president, dat ik ook in extenso zal bekijken. Het is in elk geval duidelijk. Als voormalig schepen van Cultuur ben ik blij dat ‘mijn’ bibliotheek al een verregaande samenwerking kent in Dijk92.
Dank u wel voor uw toelichting. Ik zie dat we op de goede weg zijn. Inderdaad, ik hoop en merk dat OP/TIL bibliotheken zal betrekken bij de regiovorming – nogal logisch – maar ook bij die overkoepelende culturele samenwerking, omdat bibliotheken nu eenmaal een fundament zijn, een basis vormen voor laagdrempelige cultuurbeleving.
De vraag om uitleg is afgehandeld.