Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer Aerts heeft het woord.
De energiefactuur gaat pijlsnel de hoogte in. Dat is hier al enkele keren aangehaald. Het is een gekend probleem. Dit is geen typisch Vlaams probleem. Dat is ook iedereen bekend. Tijdens een debat in het Europees Parlement over de stijgende energieprijzen raadde Europees Commissaris voor Energie Kadri Simson expliciet aan om de extra middelen uit de Europese emissiehandel te gebruiken om de energiefactuur voor de kwetsbare gezinnen te financieren.
Door de aanzienlijke stijging van de kostprijs van de uitstootrechten krijgen de lidstaten aanzienlijk meer middelen. Alleen, in België blijven die geblokkeerd, omdat een akkoord tussen de verschillende overheden over de verdeling van de opbrengsten ontbreekt. Het gaat over de periode 2021-2030. Voor dit jaar is er nu al een opbrengst op Belgisch niveau van 350 miljoen euro. Dat zal zeker nog oplopen. De inkomsten zijn ook hoger dan oorspronkelijk ingeschat. Ook voor volgend jaar lijkt er een meeropbrengst te zijn. Er is nog geen federale verdeelsleutel, waardoor die opbrengsten geblokkeerd blijven voor dit jaar en de volgende jaren.
Minister, hoe staat u tegenover de oproep van de Europese Commissaris om de extra middelen in de eerste plaats te gebruiken om de energiefactuur voor de kwetsbare gezinnen te doen dalen?
Hoe staat u tegenover het federale voorstel om nog één keer de oude verdeelsleutel te hanteren, zodat de inkomsten alvast voor dit jaar gedeblokkeerd worden en we die kunnen inzetten? Ze zijn trouwens voorzien in het budget.
Ziet u het mogelijk om binnen een redelijke termijn tot een overeenkomst te komen voor de verdeling van de opbrengsten van de emissiehandel voor de periode 2021-2030?
Minister Demir heeft het woord.
Collega, dat is natuurlijk de ironie van de zaak, als gevolg van de stijgende CO2-prijzen zullen er extra middelen zijn uit emissiehandel. Je kan daar verschillende dingen mee doen. De Europese Commissaris stelt voor om met dat geld de energiefactuur van de Vlaming te verlagen. De afgelopen twee jaar – en de volgende jaren – heb ik met de Vlaamse Regering zaken uit de factuur gehaald. Dat is het meest verstandige, denk ik.
De Vlaamse component is al met 7 procent gedaald. Ik heb vorige week gezegd dat ik altijd met een kam door de factuur ga. Als ik er zaken uit kan halen, zal ik dat ook doen. Ik zal alle voorstellen bekijken. We moeten er volgend jaar nog zaken uit halen om de Vlaamse component te doen dalen. Dit kan besproken worden, maar ik zit niet alleen in de regering. We gaan daar samen naar kijken. Wat me een beetje tegenhoudt, is dat je dan geen structureel klimaatbeleid kunt voeren en dat is natuurlijk ook belangrijk. Ik denk dan vooral aan renovatie en dergelijke. Op dit moment sta ik voor vele dingen open, geen probleem. Ik heb zelf bekeken wat we er nog kunnen uit halen.
Ik heb ook een aantal voorstellen. De bedragen tussen 170 en 200 miljoen euro kunnen we gebruiken om de factuur het komende jaar nog verder te verlichten. Dat gaan we de komende dagen en weken verder bespreken, zoals ik de afgelopen twee jaar heb gedaan, binnen de regering.
Een verdeling van de veilingopbrengsten, los van de verdeling van de Belgische klimaat- en energiedoelstellingen voor de periode 2021-2030, vind ik niet wenselijk, omdat dit niet toelaat een globaal evenwichtig akkoord te sluiten dat rekening houdt met de inspanningen van elke entiteit. Daar ben ik geen voorstander van.
Ik hoop absoluut om snel tot een globaal akkoord te komen, maar dit hangt uiteraard niet alleen van mij af. We zitten met verschillende entiteiten aan tafel; als iedereen een constructieve houding aan de dag legt, moet dat mogelijk zijn. Maandag werd onder minister Henry, als voorzitter van de Nationale Klimaatcommissie, afgesproken dat het Waalse Gewest een werknota gaat opstellen dat als basis voor de onderhandeling kan dienen.
In Vlaanderen zullen we alvast niet wachten tot we een akkoord hebben over deze lastenverdeling om stappen te zetten om de energiefactuur betaalbaar te houden. De Vlaamse Regering heeft dit expliciet in haar regeerakkoord gezet en heeft daar de afgelopen twee jaar zaken uitgehaald. Het is mijn wens en die van de collega’s om dat de komende jaren ook zo te doen.
De heer Aerts heeft het woord.
Minister, zaken uit de energiefactuur halen heeft voor iedereen effect, maar is niet specifiek gericht op de kwetsbare gezinnen, en dat was nu juist de oproep van de Europese Commissaris. Ze hebben er ook voordeel van, uiteraard, maar het is dan niet conform die oproep, waar vandaag trouwens een toolbox voor verschijnt. Welke acties daarin worden voorgesteld, dat is nog te bekijken.
Waarvoor worden die middelen vandaag vooral gebruikt? Voor meer dan 95 miljoen euro gaan die middelen vooral naar de industrie, om hun energiefactuur te betalen, terwijl ze veel minder naar de gezinnen gaan. Ik hoop dat daar inderdaad een shift in gebeurt om vooral klimaatmaatregelen mogelijk te maken voor gezinnen. Dat hoeft niet per se allemaal in de verlaging van die energiefactuur te verdwijnen. Het kan zeker ook via andere klimaatacties.
U sprak over de periode 2021-2030 om die oude verdeelsleutel te blijven gebruiken, maar dat was niet het voorstel. Ik begreep dat dit enkel gold voor 2021, zodat die middelen alvast nu geblokkeerd worden. Het vorige akkoord heeft immers zes jaar op zich laten wachten. Het zou zonde zijn om die klimaatmiddelen nog eens zes jaar geblokkeerd te laten staan. Ziet u specifiek voor 2021 een mogelijkheid om de vlucht vooruit te nemen, zoals werd voorgesteld?
De heer Bothuyne heeft het woord.
Ik was benieuwd naar collega Aerts in deze zitting. Hij klinkt een beetje anders dan de Staf Aerts in Het Laatste Nieuws van een paar dagen geleden. Het klinkt ook anders dan de vraag die de Groenfractie in het verleden altijd voorlegde: inkomsten uit het emissions trading scheme (ETS) gebruiken voor het klimaatbeleid, voor internationale klimaatfinanciering, waar extra middelen voor moeten worden uitgetrokken, en inzetten om intern klimaatbeleid te voeren, om hier CO2-reductie te realiseren. Je kan een euro maar één keer uitgeven, mijnheer Aerts, dus ik vind de retoriek van Groen in dezen nogal plat populistisch. Dat neemt niet weg dat we een uitdaging hebben rond de energiefactuur. Alle middelen die we daarvoor kunnen inzetten, zijn nuttig. Maar misschien moeten we in de eerste plaats toch kijken naar energiebesparing.
Ook nog een klein woordje over het verhaal van de industrie. Het is inderdaad zo dat een deel van die ETS-inkomsten naar de industrie gaat. Wat ons betreft, moeten we daar op een andere, meer duurzame manier mee verdergaan, zodat we echt middelen kunnen inzetten om de omslag te maken naar een andere, klimaatvriendelijke industrie. Ik ging ervan uit dat Groen daar helemaal in mee was en daar een grote voorstander van was, want ik zag Tinne Van der Straeten met veel plezier opduiken bij de familie Mittal. Dat is de grootste ontvanger van ICL-middelen (indirect carbon leakage) waarover we hier spreken vanuit Vlaanderen. De vergroening van de industrie moet als hefboom mee deze middelen krijgen. Maar we krijgen een euro maar één keer uitgegeven, collega's. Dus laat ons ook op die manier correct blijven in het debat.
Minister Demir heeft het woord.
Ik deel de mening van collega Bothuyne hierin. Ik ben daar ook van overtuigd want het komende jaar gaan wij 70 miljoen euro voor ICL gebruiken. We moeten het debat goed voeren en we moeten goed zien dat het richting investeringen gaat die tot CO2-reductie kunnen leiden. Dat is ook belangrijk voor onze concurrentiepositie.
Nogmaals, de middelen die we hebben in het Klimaatfonds vind ik belangrijk, want er zijn heel wat uitdagingen. Ik kijk ook naar de schoolgebouwen, gebouwen voor de jeugd en zorginstellingen. Het gaat dus niet puur over particuliere woningen. Vanuit de relance hebben we daar heel wat middelen voor uitgesteld. Daar kunnen we die middelen structureel voor inzetten, zodat de energiefactuur ook op lange termijn minder is. Vandaar mijn voorbehoud om dat nu te gebruiken voor de energiefactuur. Dat neemt niet weg dat wij met de Vlaamse Regering zoals altijd met de kam door die factuur gaan. Als we er zaken kunnen uit halen, zullen we dat doen. Het is de bedoeling dat we dat volgend jaar kunnen doen.
De oude verdeelsleutel is niet zo fair. Dat is de 52,46 procent, want Vlaanderen heeft natuurlijk een elektriciteitsverbruik van 64 procent en draagt dus ook minstens 64 procent bij aan de inkomsten. We gaan daar de nodige gesprekken over voeren.
Wat de toekomst betreft, werk ik goed samen met collega Henry van het Waalse Gewest, in tegenstelling tot collega Khattabi, die toch wel heel weinig begrip heeft voor onze standpunten en altijd uit is op blokkage. Collega Henry, als voorzitter van de Nationale Klimaatcommissie, probeert vooral om tot een akkoord te komen over die laatste verdeling. Ik heb heel duidelijk aangegeven dat het onze bedoeling is om binnen een goed tijdsbestek tot een globaal akkoord te komen, zodat iedereen het nodige kan doen. Het heeft inderdaad geen zin dat we daar jaren over doen. Daar houd ik ook niet van.
De heer Aerts heeft het woord.
Ik hoop dat alle middelen uit het klimaatfonds niet opnieuw zes jaar geblokkeerd zijn. Het is goed te horen dat er wordt gezocht naar een oplossing op kortere termijn dan dat.
Extra inkomsten geven extra kansen om extra inspanningen te leveren. Vanuit die insteek is het volgens ons belangrijk om die middelen effectief te gebruiken en niet te lang te laten stilliggen. Als die vandaag ook nog worden gebruikt om het niet halen van de doelstellingen te compenseren, dan is dat jammer. Dan kunnen we die middelen veel beter gebruiken dan het afkopen van het niet halen van onze doelstellingen voor hernieuwbare energie en klimaat.
De vraag om uitleg is afgehandeld.