Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Deckmyn heeft het woord.
Ook deze vraag is een beetje geopolitiek geïnspireerd. De Europese Commissie lanceerde op 15 september een nieuwe strategie, genaamd Global Gateway. Deze strategie is een poging van de EU om te kunnen concurreren met het Chinese Belt and Road Initiative, ook wel gemeenzaam de Nieuwe Zijderoute genoemd. Dit Chinese initiatief is een grotendeels geslaagde poging van China om zijn invloed uit te breiden, nieuwe exportmarkten aan te boren en de toevoer van strategische grondstoffen veilig te stellen door middel van een pletwals aan investeringen.
Commissievoorzitter Ursula von der Leyen beklemtoonde bij het voorstellen van het nieuwe initiatief het belang van partnerschappen met Afrikaanse landen. In februari 2022, tijdens de EU-Afrika-top, zal de nieuwe verbindingsstrategie dan ook bediscussieerd worden met enkele regionale partners. Von der Leyen beschouwt deze besprekingen als een prioriteit. De EU zal het echter moeilijk hebben de concurrentie aan te gaan met de Chinese investeringstsunami die de afgelopen jaren over het Afrikaanse continent is gerold. Ik heb daar ook in andere vragen al toespelingen op gemaakt. In juli kondigde de Raad al aan dat hij de commissie de komende maanden aan het werk wou zetten om een lijst met zichtbare projecten met een grote impact te creëren.
De Duitse EU-ambassadeur Michael Clauss riep zijn Europese partners al op om Global Gateway te gebruiken als een middel om China’s Belt and Road Initiative te beconcurreren. Dat lijkt natuurlijk in tegenspraak te zijn met de uitspraken van Hoge Vertegenwoordiger van de Unie voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid, Josep Borrell, die zijn Chinese collega verzekerde dat de twee initiatieven op een bepaalde manier verenigd zouden kunnen worden. U ziet hier al de contradictie die ik naar voren wil brengen.
Minister-president, hoe onthaalt u het ‘Global Gateway’-initiatief van de Europese Commissie?
Hebt u er vertrouwen in dat dit initiatief op een ernstige manier de concurrentie kan aangaan met het Chinese Belt and Road Initiative?
Deelt u de visie van de Europese Commissie om prioritair op Afrika te focussen?
Welke opportuniteiten ziet u in het initiatief voor Vlaanderen en de Vlaamse economie?
Op welke manier zult u Vlaanderen proberen te betrekken bij dit initiatief?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Hoe onthalen we het ‘Global Gateway’-initiatief? Op 21 september jongstleden heb ik in deze commissie al gezegd dat ik de aandacht voor het vergroten van de connectiviteit op mondiaal vlak verwelkom, met behoud van een open strategische autonomie. Voor Vlaamse belanghebbenden zie ik verschillende kansen om expertise in te zetten en verder uit te bouwen in de plannen rond de Global Gateway. Het is uiteraard afwachten wat de verschillende initiatieven van dit connectiviteitsinitiatief precies zullen inhouden.
Heb ik er vertrouwen in dat dit initiatief de concurrentie zal aangaan met het Chinese Belt and Road Initiative? Daar raakt u een gevoelig punt aan, door te vragen of de EU de concurrentie kan aangaan met China. Enkel in Afrika investeerde China al zo’n 40 miljard euro, maar groter is niet altijd beter. De EU kan het verschil maken door in te zetten op investeringen die toegevoegde waarde creëren en ook in de landen zelf werken aan de absorptiecapaciteit. Denk aan de donaties van vaccins aan sommige Afrikaanse landen die niet over de noodzakelijke infrastructuur en gezondheidssystemen beschikken om ze bij de bevolking te krijgen. Om dit soort structurele en duurzame investeringen te doen, en relaties op te bouwen met partners over de hele wereld, moet de EU haar middelen op een gecoördineerde, strategische manier inzetten.
Wat de visie betreft om prioritair op Afrika te focussen: ik ben het ermee eens dat Afrika – voor zover we dit als één geheel kunnen beschouwen – een strategische partner is voor de EU om diverse beleidsdoelstellingen te realiseren en mondiale uitdagingen aan te pakken. Bovendien treffen die mondiale uitdagingen Afrika vaak harder. Een focus op Afrika is dus mijns inziens een verdedigbare keuze, die hopelijk ook zal leiden tot een meer strategische aanpak. Tegelijkertijd is het belangrijk om het initiatief niet tot Afrika te beperken en ook de mogelijkheden elders in de wereld te verkennen.
Welke opportuniteiten zie ik voor Vlaanderen? Een connectiviteitsstrategie moet Vlaanderen als open economie sowieso ten goede komen. Vlaamse bedrijven die sterk zijn in het digitale, maar ook in groene technologie en zo verder, moeten hierop kunnen meesurfen. Ik zal de verdere vormgeving hiervan dan ook nauwgezet opvolgen.
Hoe proberen we Vlaanderen te betrekken bij dit initiatief? Zoals eerder gezegd is het eerst afwachten wat de verschillende ‘Global Gateway’-initiatieven zullen inhouden. Die zullen door mijn diensten de komende weken verder onderzocht worden. De opportuniteiten die daarin zitten, zullen uiteraard bekeken worden met het Vlaamse bedrijfsleven.
De heer Deckmyn heeft het woord.
Minister-president, bedankt voor uw antwoord.
Uw eerdere reactie was inderdaad het verwelkomen van de Global Gateway. Maar u stelt hier dan onmiddellijk een wedervraag: wat zal het initiatief inhouden? En daar kan ik u helaas niet onmiddellijk een pasklaar antwoord op geven.
Die vraag werd ook niet aan u gesteld, mijnheer Deckmyn. (Gelach)
Dat dacht ik ook niet, maar ik wilde het hier toch al meegeven.
U stelt wel dat Afrika een strategische partner is. Ik heb het daarnet in mijn vraag vermeld, en u bevestigt dat Afrika een strategische partner is voor de EU. En u vindt dat de houding van de EU in dezen verdedigbaar is. Maar dan heb ik toch wel een bijkomende vraag: in welke zin ziet u dit strategische partnership? Want ik heb het soms een beetje moeilijk om Afrika in bepaalde issues als strategisch partner te zien. Hoe ziet u Afrika als strategisch partner in dezen?
Voor de rest neem ik akte van het feit dat u – en dat is geen kritiek – een afwachtende houding aanneemt ten aanzien van dit ‘Global Gateway’-initiatief.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Meneer Deckmyn, wat Afrika betreft heb ik ook gezegd: 'voor zover je Afrika ook als één geheel kunt beschouwen'. Het debat over Afrika is natuurlijk een gedifferentieerd debat. Als je Noord-Afrika bekijkt en de invloed die het heeft op migratie, ook de migratie vanuit de diepere Afrikaanse landen via Noord-Afrika, dan zijn die landen in Noord-Afrika zowel immigratie- en emigratielanden. Dat is een strategisch belangrijk element, denk ik. Zuidelijk Afrika, zeker Zuid-Afrika, dat toch wat meer ontwikkeld is dan andere landen, is dan weer iets anders. En dan heb je zwart Afrika, met al zijn grondstoffen en tegelijk ook de invloed van China die daar enorm toeneemt. Dat is dan weer een andere kwestie.
Je kunt in dezen Afrika dus moeilijk als één geheel beschouwen om te zeggen wat onze strategische belangen zijn. Dat is zeer gediversifieerd, afhankelijk van welk deel we bespreken. Dat vergt een apart debat als we dat helemaal moeten uitpuren. Maar in een dergelijke vraagstelling is het moeilijk om over Afrika als één geheel te spreken.
De heer Deckmyn heeft het woord.
Minister-president, ik wil u misschien toch bijtreden bij die laatste zaken. Het is een gedifferentieerd debat. Vandaar dat ik mijn bijkomende vraag wel gesteld heb, omdat ik dan hoopte bepaalde invalshoeken te krijgen die ik in dezen ook wel krijg.
Het Chinagegeven is heel belangrijk, met Afrika als strategische sector voor de Chinezen. Dat moeten we zeker bekijken. Anderzijds is er natuurlijk het hele migratiedebat. Ik ben blij dat, op het moment dat Zuid-Afrika eigenlijk uit de pool van ontwikkelingssamenwerking werd gelicht, uw aandacht toch is verkast naar Noord-Afrika, waar men in het bijzonder in het kader van deze ontwikkelingssamenwerking oog zal hebben voor het proberen tegenhouden van de migratiestroom. Ik ga dit debat zeker verder opvolgen, maar alvast bedankt om in die richting te denken.
De vraag om uitleg is afgehandeld.