Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
Mevrouw Van den Bossche heeft het woord.
Op 13 september stuurde het agentschap Zorg en Gezondheid een brief naar de woonzorgcentra met de boodschap dat de gratis griepvaccins voor rusthuisbewoners konden worden besteld en dat wie nog wenste te genieten van de gratis pneumokokkenvaccinatie zich diende te haasten, omdat de campagne op 30 september zou worden stopgezet.
U verklaarde daarover eerder in de commissie, in antwoord op een vraag van de collega’s Saeys en Sleurs, dat de vaccinatie tegen pneumokokken gefinancierd werd vanuit tijdelijke covidmiddelen en dat u het toch wel spijtig vond dat de efficiëntiewinsten van die campagne de federale overheid ten goede kwamen, terwijl het budget vanuit Vlaanderen kwam. U oordeelde op dat moment dat de federale overheid die dan ook maar verder moest financieren.
Nochtans is preventie een Vlaamse bevoegdheid. Bovendien heerst er rond het coronavirus nog veel onzekerheid: er is een nieuwe en meer agressieve variant die besmettelijker is en een zwaarder ziekteverloop kent. Er is ook twijfel over de effectiviteit van de langdurige effectiviteit van de huidige vaccins tegen deze variant, zeker wat ouderen en risicopatiënten betreft. Daarenboven is er de mogelijkheid dat er nog gevaarlijkere varianten opduiken die de opgebouwde immuniteit verder zouden ondermijnen.
Ook de ziekenhuizen staan onder druk. Er is de hoge werkdruk en het gevaar van overbelasting, maar er zijn ook de vele uitgestelde medische ingrepen. De initiële redenen om het pneumokokkenvaccin toe te dienen bij rusthuisbewoners zijn met andere woorden nog altijd van kracht. Ik herinner u er ook graag aan dat het gaat om een gevaarlijke ziekte, in het bijzonder voor ouderen en des te meer in combinatie met griep of covid. Tegen pneumokokken bestaan er goede en kosteneffectieve vaccins. Ze redden niet enkel levens, ze nemen in het griepseizoen ook druk weg van de zorg, die al kreunt onder covid, zodat de kans dat er zorg niet kan worden geboden of moet worden uitgesteld, of dat de kwaliteit ervan in het gedrang komt, zo klein mogelijk is. Ik denk dat de Vlamingen recht hebben op een overheid die hun gezondheid goed beschermt.
Minister, aanvankelijk had u het idee, of had u toch minstens de optie in ogenschouw genomen, om dit vaccin vier jaar lang aan te bieden. Klopt het dat het vanaf 1 oktober niet langer mogelijk is voor woonzorgcentra om die vaccins kosteloos te bestellen om de rusthuisbewoners te beschermen? Bent u van oordeel, gezien de toch wel lage vaccinatiegraad op dat vlak, dat ouderen en risicopatiënten op dit moment voldoende beschermd zijn tegen pneumokokken? Beaamt u dat de vaccinatie effectief is en voor de betrokken groepen wel gezondheidswinst realiseert? Beaamt u ook dat de redenen om tijdens de coronapandemie in te zetten op dit vaccin, vandaag evenzeer van toepassing zijn? Waarom werd de stopzetting van deze vaccinatie afgelopen zomer en op basis van de nieuwe epidemiologische situatie niet heroverwogen? Kan dit alsnog het voorwerp van een heroverweging zijn? Onder welke omstandigheden dan? Zo neen, welke maatregelen wilt u dan nemen om de kans te beperken dat Vlamingen pneumokokkeninfecties ontwikkelen en ermee in het ziekenhuis belanden of eraan overlijden? Stelt u daarnaast ook andere maatregelen in het vooruitzicht om de impact van ziekten waartegen een vaccin bestaat, zoals pneumokokken maar ook de seizoensgriep, komende winter te beperken en zodoende de zorg maximaal te ontlasten, opdat de vele uitgestelde ingrepen binnen de kortst mogelijke tijd zouden kunnen worden ingehaald? Zo ja, dewelke?
Minister Beke heeft het woord.
Collega, na 30 september kunnen er door de woonzorgcentra inderdaad geen gratis pneumokokkenvaccins meer worden besteld. Wel is in de brief ook meegenomen dat, naast de bestellingen voor de onmiddellijke nood, eventueel ook een zekere reserve kan worden besteld om nieuwe, toekomstige bewoners te kunnen vaccineren in de loop van de volgende maanden.
De pneumokokkenvaccinatie is zeker effectief in het voorkomen van invasieve vormen van pneumokokkeninfectie. Het vaccin is dan ook aan te raden voor ouderen, de bevolkingsgroep waarbij dit type van infecties het meest voorkomt, maar de Hoge Gezondheidsraad raadt een systematische vaccinatie tegen pneumokokken enkel aan voor ouderen van 50 tot 85 jaar. Over het effect van de vaccinatie bij de oudste leeftijdsgroep, dus mensen ouder dan 85 jaar, zoals heel wat bewoners van de woonzorgcentra, zijn er momenteel weinig gegevens. De Hoge Gezondheidsraad stelt wel dat, op individuele basis en na afweging van het risico op een pneumokokkeninfectie en de inschatting van het immuunantwoord, kan worden beslist tot een individuele toediening van het vaccin voor de 85-plussers. Het 23-valentpneumokokkenvaccin werd in het kader van COVID-19 tijdelijk gratis toegediend in onze woonzorgcentra en beschermt gedurende een periode van vijf jaar. Dat is ook de reden waarom het weinig zin heeft om nu iedereen opnieuw een vaccin te geven. Het beschermt voor vijf jaar, en zoals ik daarnet zei, hebben de woonzorgcentra de gelegenheid om er een aantal extra aan te vragen, om op die manier bijvoorbeeld voor nieuwe bewoners een zekere stock hebben. Aangezien de huisartsen naar aanleiding van de griepvaccinatie ook de ouderen aanspreken om zich tegen pneumokokken te laten vaccineren, zal zeker een deel van de nieuwe bewoners ook al gevaccineerd zijn. Invasieve pneumokokkeninfecties zien we vaak na het doormaken van een griep.
Los van het nut van een pneumokokkenvaccinatie voor onze oudere bevolking voor, tijdens of na de pandemie wil ik toch nog eens – want we hebben het daar in de commissievergadering van 8 juni ook al uitgebreid over gehad – benadrukken dat de situatie met betrekking tot de coronapandemie intussen grondig gewijzigd is.
Bewoners van woonzorgcentra zijn intussen allemaal gevaccineerd, en zoals u weet, wordt op dit ogenblik een derde prik voorzien. Daar was vorig jaar hoegenaamd geen sprake van. We hebben toen inderdaad die beslissing ook genomen om de druk op de woonzorgcentra te verhogen. Vlaanderen heeft die maatregel genomen. De andere regio’s – Brussel en Wallonië – hebben geen pneumokokkenvaccins aangeboden in de woonzorgcentra.
Naar de bevolking toe wordt in de vaccinatiecampagne rond de seizoensgriep al jaren ook een pleidooi gehouden om pneumokokkenvaccinatie te overwegen. Ook dit seizoen zal dat weer het geval zijn.
Ik heb in juni ook al aangegeven dat de kostprijs voor de patiënt op dit moment 33,6 euro bedraagt, voor een bescherming van vijf jaar. De meeste ziekenfondsen komen ook nog eens gedeeltelijk tussen in hun aanvullende verzekering.
Al een heel aantal jaren bieden we aan de woonzorgcentra gratis griepvaccins aan voor alle bewoners. Ook dit jaar, voor het komende griepseizoen, blijft dat zo. Dat doen wij in Vlaanderen en dat gebeurt ook niet in de andere regio’s. Daar beperkt men zich tot de jongere bevolking. In de eerste plaats is dat uiteraard om uitbraken van seizoensgriep te voorkomen, maar zoals gezegd, komt een pneumokokkeninfectie ook frequent voor na een griep. In die zin is het feit dat we blijven inzetten op de gratis griepvaccinatie in de woonzorgcentra belangrijk. Daarnaast promoten we via de jaarlijkse campagne zowel de griep- als de pneumokokkenvaccins.
De overdracht van griep verloopt zeer gelijkaardig aan die van covid. Terwijl de woonzorgcentra in het verleden minder vertrouwd waren met infectieziektepreventie en vanwege het thuisvervangende karakter van een woonzorgcentrum soms ook wat schuw waren om daar volop op in te zetten, is dat tijdens de covidpandemie natuurlijk grondig gewijzigd.
Daar worden ze trouwens ook in ondersteund door Zorg en Gezondheid. Zo is er het draaiboek infectieziektepreventie voor de woonzorg, dat in 2019 een update heeft gekregen en waarin ook specifieke aandacht wordt geschonken aan de griep.
Verder wordt er om de paar jaar ook een handhygiënecampagne georganiseerd die specifiek gericht is op de woonzorg. De laatste campagne dateert van net voor de pandemie.
Ten slotte wil ik nog vermelden dat woonzorgcentra die dat wilden, op de werkvloer ook al een opleiding kregen rond infectiepreventie, handhygiëne en het gebruik van persoonlijk beschermingsmateriaal door de mobiele equipes van Zorg en Gezondheid.
Mevrouw Van den Bossche heeft het woord.
Dank u wel. Minister, u zegt dat het vaccin wel aan te raden is voor de oudere bevolkingsgroep. De Hoge Gezondheidsraad zegt dat het tot 85 jaar zeker aan te raden is en boven de 85 jaar misschien individueel moet worden bekeken. Dat betekent dat het nog altijd een aanrader blijft, zij het dat men bij sommige mensen misschien eerder individueel moet afwegen af men het vaccin het best toedient. Dat betekent niet dat het niet meer zinvol zou zijn om deze vaccins te voorzien.
U zegt ook dat het voor vijf jaar beschermt. De groep die vorig jaar gevaccineerd is, hoeft dus dit jaar niet opnieuw gevaccineerd te worden. Dat klopt, en dat is een reden te meer waarom ik me afvraag waarom u niet toelaat dat in de komende jaren de nieuwe bewoners van die woonzorgcentra, die nog geen vaccin zouden hebben gekregen, toch ook op deze manier zouden worden ingeënt. De kost daarvoor zal natuurlijk een stuk lager liggen dan die in het eerste jaar, toen een hele groep ineens werd ingeënt.
Bovendien had u die optie ook voorzien, als ik dat correct heb begrepen, door niet louter voor een jaar vaccins aan te kopen maar meteen ook de optie te nemen om dat gedurende vier jaar te doen. Ooit moet men dus wel gedacht hebben dat het zinvol was om bijvoorbeeld de nieuwe bewoners te vaccineren tijdens de volgende jaren.
Hoe kan het dan dat u dat toch niet doet? De kost zou lager zijn. De optie was daar. Dat lijkt toch op een gewijzigde aanpak.
Dat de griepvaccins vanzelfsprekend nog altijd gratis worden aangeboden in de woonzorgcentra, daar zijn we zeker een voorstander van. Dat vinden wij goed beleid. Maar hier begrijp ik toch helemaal niet goed waarom u stopt met het pneumokokkenvaccin.
Mevrouw De Rudder heeft het woord.
Ook wij vinden de campagne die in de woonzorgcentra gevoerd is, natuurlijk zeker zinvol en geslaagd. In dit punt wil ik de focus nog leggen op de communicatie. De Hoge Gezondheidsraad zegt inderdaad dat het vaccin goed zou zijn bij een aantal doelgroepen. Maar het belangrijkste is natuurlijk dat mensen daar ook van op de hoogte zijn en dat we dat ook meenemen in de communicatiecampagnes die zullen gebeuren, omdat we zo de gezondheidsgeletterdheid bij de mensen kunnen vergroten. Ook Neos heeft onlangs nog een enquête gedaan, waarbij toch blijkt dat het vaccin nog te weinig bekend is bij de doelgroepen, zeker bij de ouderen – daar moeten we dus nog meer op inzetten – en zelfs bij de huisartsen. De huisartsen halen eigenlijk nog niet voldoende aan dat dat vaccin er ook is.
Minister, u geeft aan dat er een communicatiecampagne komt. Ik doe een bijkomende oproep om vanuit de overheid ook voldoende in te zetten op het belang van die vaccinatie, maar vooral op de bekendheid, en ook op de eventuele vergoedingsmodaliteiten. Want er zijn al heel wat mutualiteiten die er ook in tussenkomen. Ik denk dat het belangrijk is dat we die bekendheid ook meegeven aan de bevolking.
Ik heb nog een bijkomende vraag over de monitoring. Wordt er vanuit de overheid opgevolgd waarom mensen uit die doelgroepen zich niet laten vaccineren? Hebben we daar een zicht op? Ook daar kan de campagne misschien bijgestuurd worden.
De heer Daniëls heeft het woord.
Minister, preventieve vaccinatie is een goede zaak. Het woord is eigenlijk twee keer hetzelfde: preventieve vaccinatie. Vaccinatie is uiteraard altijd preventief.
Wij denken wel dat in het kader van de pneumokokken de sensibilisering, ook via de huisartsen, zeker op zijn plaats blijft. Maar op dit moment – dat wil ik u toch voorleggen, minister – hebben ook apotheken de kans, als iemand zich aanbiedt in het licht van het covidvaccin, om te zien of mensen al dan niet gevaccineerd zijn én hen dan ook als huisapotheker te sensibiliseren en aan te sporen om dat toch te overwegen. In het kader van de pneumokokken is dat misschien ook wel iets zinvols dat we daar kunnen meenemen, nu we toch die piste geopend hebben langs de apotheken om sensibiliserend te werken, dat we dat eventueel ook voor pneumokokken zouden kunnen doen. Ik weet niet hoe u daartegenover staat.
Minister Beke heeft het woord.
Ik heb het merendeel al gezegd in mijn antwoord, dus ik ga dat gewoon kort herhalen.
Ten eerste: sensibilisering is uiteraard een belangrijke zaak. Ten tweede: wij hebben de rol van de coördinerend en raadgevend arts (CRA) in de woonzorgcentra ook versterkt. Als die daar dus een beleid rond wil voeren – dat is dan door de CRA zelf te bekijken –, dan kan dat. Wij hebben dat vorig jaar ter beschikking gesteld om mee de druk weg te halen van de ziekenhuizen. Ik heb dat toen ook heel uitdrukkelijk gezegd. We zijn de enige regio die dat gedaan heeft, in Wallonië en Brussel heeft men dat niet gedaan. Ik hoor hier dat men zegt dat dat allemaal vanzelfsprekend is, maar ook het griepvaccin bijvoorbeeld lijkt vanzelfsprekend, maar gebeurt daar niet. Wij hebben dat hier toen wel gedaan. Wij hebben ook geluisterd naar wat de Hoge Gezondheidsraad daarover gezegd heeft en we hebben de woonzorgcentra de gelegenheid geboden om nu nog extra vaccins aan te wenden voor eventuele nieuwe residenten die zich zouden aanbieden. Maar wanneer zo’n vaccin vijf jaar lang geldig is, heeft het weinig zin om opnieuw een campagne voor alle bewoners systematisch georganiseerd te doen. Dat is ook wat men gezegd heeft: als het moet gebeuren, laat het dan individueel door een CRA of door de huisarts bekijken of het noodzakelijk is of niet. Wanneer men buiten het contingent dat ter beschikking gesteld is nog bijkomende aankopen kan doen, denk ik niet dat het van die 33 euro op vijf jaar tijd voor een woonzorgcentrum zal afhangen.
Mevrouw Van den Bossche heeft het woord.
Misschien over dat laatste: als 33 euro geen verschil uitmaakt voor een woonzorgcentrum, waarvan we toch allemaal weten dat de subsidiëring ervan niet rijkelijk is, dan was het nog verwaarloosbaarder geweest in uw budget. Dat vind ik niet echt een argument.
Uw ander argument – wij hebben het gedaan en andere delen van het land hebben dat niet gedaan – vind ik ook geen argument om het niet opnieuw te doen. Het toont wel aan dat Vlaanderen een voortrekkersrol gespeeld heeft inzake preventief gezondheidsbeleid op dit vlak, maar nu zet u een stap terug, een beetje onder het mom van ‘de anderen doen het ook niet’. Dat vind ik eigenlijk erg jammer, omdat het een manier is om te tonen dat Vlaanderen met deze bevoegdheid echt iets doet. Het ging om eerder lage kosten, zeker na de grote campagne van vorig jaar. Ik geloof dat dat echt zinvol was geweest. Dat betekent niet dat we geen andere initiatieven kunnen nemen, zoals de collega’s daarnet ook hebben aangehaald, om de bevolking maximaal te sensibiliseren voor dit vaccin. Het is ook goed dat via aanvullende verzekeringen een deel terugbetaald wordt. Maar toch, minister, inzake preventief gezondheidsbeleid voor mensen die wonen in collectiviteiten, zou Vlaanderen vaker moeten kunnen tonen hoe wij voor kunnen lopen op anderen en hoe wij maximaal onze mensen kunnen beschermen. Ik had daar graag wat meer gezien, maar goed, misschien kan ik u later nog eens overtuigen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.