Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Voorzitter, u had ook kunnen zeggen: ‘Vraag om uitleg van mijnheer Van Rooy over de uitspraak van minister Demir dat het energiebeleid in dit land gewoon kut is.’ Zo citeer ik haar. Ik lees graag dat een minister geen blad voor de mond neemt en zegt wat ze echt denkt. Dat is zeer zeldzaam. Minister Demir heeft een aantal boude uitspraken gedaan; deze uitspraak was op Radio 1. Minister Demir heeft ook van de zomerperiode gebruik gemaakt om veel in de media aanwezig te zijn met uitspraken waar ik het niet zelden mee eens was. Nu is het natuurlijk tijd voor het parlementaire jaar en zullen we zien in hoeverre die uitspraken ook gevolgd worden door daden.
Minister Demir verwees dus naar het ‘kutbeleid’ van federaal minister van Energie, Tinne Van der Straeten. Ze stelde dat het energiebeleid nood heeft aan een resetknop en nam daarbij vooral de kernuitstap in het vizier. De bouw van nieuwe gascentrales zijn de minister – terecht – een doorn in het oog. Ik ben daar eigenlijk wel blij om.
De uitspraken konden natuurlijk rekenen op kritiek vanuit Groen. Vlaams parlementslid Staf Aerts noemde de uitspraken bijzonder cynisch. Volgens hem draait het federale energiebeleid nu pas op kruissnelheid, na twaalf jaar Belgisch non-energiebeleid. Het Vlaamse energiebeleid draait daarentegen vierkant volgens Groen: de zonnepanelenmarkt is ingestort door het Vlaamse beleid en ook inzake windenergie worden de doelstellingen niet gehaald.
Het is inderdaad niet de eerste keer dat de minister gewaagde uitspraken doet over het energiebeleid van de Federale Regering. Vorig jaar verklaarde de minister dat ze het de Federale Regering moeilijk zou kunnen maken en dat ze niet zomaar volgzaam de volledige kernuitstap van de Federale Regering zou uitvoeren. In juli zette de minister haar dreigementen – want dat waren het toch – kracht bij en maakte ze in een Facebookpost duidelijk dat de Federale Regering niet op haar goodwill moet rekenen voor het vergunnen van gascentrales.
Dat zien we heel graag, minister, dat u actie voert en reageert tegen het federale niveau, met name het verschrikkelijke antikernenergiebeleid dat binnen de Vivaldiregering heerst.
Minister, staat u nog steeds achter alle uitspraken die u deed in het Radio 1-interview van 4 september?
Hebt u een reactie ontvangen van federaal energieminister Tinne Van der Straeten? Zo ja, wat was deze reactie?
U bekritiseerde enkel het federale energiebeleid, maar vermeldde niets over het toch wel falende energiebeleid op het Vlaamse beleidsniveau. Wat zijn volgens u de grootste pijnpunten en uitdagingen voor haar energiebeleid? Dat zou ik graag van u horen.
Wat kunt u vanuit uw bevoegdheden ondernemen om het federale regeringsbeleid de juiste kant uit te stuwen, of toch tenminste uw kant?
Wat is de stand van zaken van de nog af te leveren vergunningen voor nieuwe gascentrales?
Bepleit u, zoals dat een Vlaams nationalist toch betaamt, een volledige overheveling van het energiebeleid naar het Vlaamse niveau? Zo ja, zou u dan – en dat wil ik toch graag uit uw mond horen – inzetten op de bouw van nieuwe, eventueel modulaire kerncentrales die de Vlaamse gezinnen een constante, betrouwbare elektriciteitsstroom kunnen bezorgen?
Minister Demir heeft het woord.
Dat het energiebeleid algemeen, zowel federaal als Vlaams, niet goed loopt, ik denk dat dat een analyse is die iedereen deelt, tenzij er collega’s zijn die dat tegenspreken? Ik heb verwezen naar de oversubsidiëring, naar die groenestroomcertificaten die we nog tot 2030 met zijn allen betalen, de subsidies voor de biomassacentrale die hout invoert vanuit het buitenland, de dogmatische discussie over de kernuitstap, heel het gebeuren rond de terugdraaiende teller. Ik denk dat je moeilijk trots kunt zijn of moeilijk kunt vinden dat alles goed loopt.
Dat betekent niet dat we dingen niet op een andere manier moeten doen. Op Vlaams niveau hebben we de oversubsidiëring van wind- en zonne-energie anders aangepakt helemaal aan het begin van deze legislatuur. We hebben ook een Vlaamse energienorm gemaakt. Ik denk dat het goed is dat we dat al op Vlaams niveau hebben gedaan. We zetten ondertussen ook in op warmtenetten, omdat ik denk dat dat ons grote winsten kan opleveren richting duurzaamheid.
Die terugdraaiende teller, dat systeem hebben we ook aangepast. Dat systeem was door het Grondwettelijk Hof vernietigd. Veel parlementsleden, uw partij, maar ook extreemlinks, vonden dat ik de fouten uit het verleden moest herhalen, maar ik heb heel duidelijk gezegd dat we dat niet gaan doen. We weten dat dat systeem niet goed is en dat dat allemaal in de elektriciteitsfactuur terechtkomt. Ik heb gekozen voor een evenwichtige oplossing, geen oversubsidiëring, maar dan krijg ik natuurlijk ook kritiek.
We controleren ook heel sterk op chiptuning van windmolens. Daar zijn we mee bezig.
Heeft mijn federale collega gereageerd? Ik heb geen reactie gekregen, maar het was algemeen. Het probleem zit niet alleen federaal; we moeten ook in eigen boezem durven te kijken. Soms moeten we de analyse maken dat het op een andere manier moet, en op Vlaams niveau proberen we dat nu ook.
Als Vlaams minister heb ik geen formele bevoegdheid om het federale energiebeleid te sturen. Dat weet u. Er is natuurlijk wel geregeld overleg via interfederale overlegorganen, zoals ENOVER. Daarbinnen probeer ik wel om regelmatig aandachtspunten, vertrekkende vanuit onze visie, aan te geven. Dat is natuurlijk niet evident. Zoals u weet, zit ik daar samen met Waals minister Henry, Brussels minister Marron, federaal minister Khattabi, allen Ecolo, en mevrouw Van der Straeten. Dat zijn de vier collega’s waarmee ik als minister continu moet overleggen.
Onlangs hebben we op het Overlegcomité een bijkomend issue gehad in verband met het decreet rond de energiegemeenschappen en energiedelen. Zoals u weet, is er daaromtrent een Europese richtlijn. Wij hebben die omgezet in een decreet. Maar nu wil de federale collega, Tinne Van der Straeten, daar federale wetgeving van maken. We hebben daarover binnen het Overlegcomité al twee keer discussie gevoerd, want dat is te zot voor woorden en gaat tot chaos en onzekerheid leiden. Dat is ook geen bevoegdheid van het federale niveau. Maar goed, ze gaat daarmee verder en we zullen zien wat we daar op Vlaams niveau tegen kunnen doen. Dat dat het energiebeleid alweer geen goed doet, daar hoef ik eigenlijk geen tekening bij te maken. Dat zijn zaken die op een ander niveau bekeken moeten worden. Maar wij doen ons werk dus op het Overlegcomité, binnen die overlegorganen, maar uiteindelijk doet men zijn zin.
Nu, voor die omzetting van de Europese richtlijn hebben we de steun gekregen van Elio Di Rupo, die ook al zei dit een Vlaamse bevoegdheid is. Wij hebben dat al omgezet in een decreet. Maar goed, het federale niveau gaat dus over exact hetzelfde een wet maken. Dat wordt dus onzekerheid tot en met, en dat is het laatste wat we nodig hebben.
Wat de gascentrales betreft: de vergunning voor de centrale in Dilsen-Stokkem werd in eerste aanleg geweigerd door de deputatie van Limburg. Een beroepschrift werd volledig en ontvankelijk verklaard. Het dossier wordt op dit ogenblik behandeld in laatste aanleg. Het dossier is besproken op de zitting van 7 september 2021 van de Gewestelijke Omgevingsvergunningscommissie (GOVC). Het advies wordt momenteel gefinaliseerd en wordt daarna aan mij bezorgd.
Het dossier-Tessenderlo wordt in eerste aanleg behandeld. Dat is geen beroepsdossier. Ook dat dossier is besproken op de zitting van 7 september 2021 van de GOVC. Het advies wordt momenteel gefinaliseerd en wordt dan aan mij bezorgd.
In het dossier-Vilvoorde werd de vergunning in eerste aanleg geweigerd door de deputatie van Vlaams Brabant. Een beroepschrift werd volledig en ontvankelijk verklaard op 10 september. De behandeling van het beroep is dus nog maar net gestart.
Voor het dossier-Gent verleende de deputatie in eerste aanleg een vergunning. Een beroepschrift werd volledig en ontvankelijk verklaard. Het dossier wordt op dit ogenblik behandeld in laatste aanleg. De bespreking op de GOVC is momenteel voorzien voor oktober.
Zodra de Gewestelijke Omgevingsvergunningscommissie mij per dossier een gecoördineerd advies heeft verstrekt, zal ik op basis van alle beschikbare informatie beslissen over de verschillende dossiers, uiteraard rekening houdend met alle regels en decreten, zoals in elk vergunningsdossier. Ik heb van dag één gezegd dat we de procedure die in Vlaanderen geldt, zullen volgen. Dat we met het stikstofarrest nog een bijkomend probleem hebben in Vlaanderen, dat moet ik u natuurlijk niet vertellen.
Pleit ik voor een overheveling? De huidige bevoegdheidsverdeling op basis van de bijzondere wet van 1980 is veertig jaar later toch wel wat achterhaald. Ik zie vandaag veel discussies naar aanleiding van nieuwe technologieën: hoe gaan we om met waterstof en CO2, wie is verantwoordelijk voor grote elektrische batterijen, waar liggen de grenzen tussen Elia en Fluvius? Dat zijn allemaal issues die ik vandaag vaststel en waarover het niet altijd gemakkelijk is om tot overeenstemming te komen. Dat er bij de volgende staatshervorming goed moet worden nagedacht over de federale energiebevoegdheden, dat spreekt voor zich. Ik denk dat men dat moet doen. Vlaanderen heeft in vergelijking met Wallonië ook een heel energie-intensieve industrie, dus dat de discussie richting 2024 ook daarover zal gaan, is duidelijk.
Nu, de discussie vandaag gaat vooral over de twee jongste kerncentrales, toch goed voor 20 procent van de Belgische elektriciteitsproductie. Wij hebben niet de luxe om dat uit onze energiemix uit te sluiten. Mijn kabinet heeft ook een overleg gehad met de Europese Commissie en het VN-rapport, alsook met Nederland. Ik denk gewoon – en dat was ook mijn insteek – dat we op een resetknop zouden moeten duwen en gewoon zouden moeten kijken hoe het energiebeleid uitgestippeld moet worden. Daarbij zijn drie elementen belangrijk: voldoende energie, betaalbaarheid en duurzaamheid. Onder dat laatst valt dan alles wat met CO2, stikstof en leefmilieu te maken heeft. Dat zijn drie elementen waarmee we rekening moeten houden, voor een goede en gezonde energiemix in dit land.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Het is goed om te horen dat het afleveren van de vergunningen voor die gascentrales problematisch is. Het is natuurlijk totale waanzin om die nu in te planten in onze gemeenten. Ze stoten CO2 uit, ze stoten stikstof uit. De partijen die daar hysterisch over doen zijn dezelfde partijen die het oké vinden dat die gascentrales nu worden gebouwd. Het is werkelijk te gek voor woorden. Ik steun u daar dus in, minister, dat u daar – laat het ons eerlijk zeggen – actie tegen voert, op uw manier. Dat u de procedures wilt volgen, daar ben ik het uiteraard mee eens, maar dat u zich er eigenlijk tegen verzet – toch al in woorden – dat is veel waard, waarvoor dank.
Ik betreur wel uw antwoord over de overheveling van het energiebeleid. Ik zou verwachten dat u, als Vlaams-nationalistisch minister, dat volledig in handen zou willen nemen. Bovendien, u kunt niet genoeg sterke woorden vinden om het federale energiebeleid van Tinne Van der Straeten af te breken. Nogmaals, u hebt gezegd dat het een kutbeleid is. Ik zou denken dat u dat dan toch volledig in eigen handen zou willen nemen. En – ik betreur dat ik dat niet hoor van u noch van uw partij – het mag toch wel wat meer zijn dan het openhouden van die twee kerncentrales. U hebt in datzelfde interview gezegd dat wij niet de luxe hebben om een duurzame energiebron als kernenergie te sluiten. U verwijst ook naar Nederland. U had daarover een gesprek met de Nederlandse minister. Daar kijkt men naar kernenergie, hebt u gezegd in datzelfde interview.
Dan verwacht ik toch dat u misschien ook verkondigt dat, mocht u het voor het zeggen hebben – en u zou moeten wensen dat het volledige energiebeleid in Vlaamse handen is – dat wij dan volledig zouden inzetten op kernenergie. En dat niet alleen die twee kerncentrales zouden worden opengehouden, maar dat er nieuwe, modulaire kerncentrales worden gebouwd – Bill Gates heeft daarover in zijn boek zeer interessante en vooruitstrevende dingen geschreven – om de Vlamingen een constante, betrouwbare en betaalbare energiestroom te bezorgen. Ik zou zeggen: niet alleen die twee openhouden, maar minstens vijf kerncentrales bijbouwen. Dat had eigenlijk zelfs niet nodig moeten zijn, als we gewoon de andere kerncentrales hadden opengehouden. Het is zo dat, internationaal gezien, het 60 jaar openhouden van kerncentrales – zelfs 80 jaar – de trend is. Het is dus zeker mogelijk. Die hadden nog 15 jaar, zelfs 20 jaar en meer, kunnen worden opengehouden. Ik betreur, minister, dat u dat hier in de commissie niet hardop gezegd wilt hebben, terwijl u in de media daarover toch wel ietwat stoerdere praat verkondigt.
De heer Schiltz heeft het woord.
Een paar elementen, collega Van Rooy. U haalt in de ene zin uit naar de dogma’s van bepaalde politieke partijen, en vervolgens gooit u er uw eigen dogma’s bovenop. Alles moet nucleair, opdat Vlaanderen als het ware gonst van de radioactiviteit. Ik wil u er even aan herinneren dat kerncentrales bijbouwen vandaag complete economische waanzin is. Dus dat verhaaltje van ‘betaalbaar’: vergeet het. Het verhaaltje dat kernenergie duurzaam zou zijn: vergeet het. Kernenergie is vandaag niet duurzaam. Duurzaam betekent niet alleen dat ze weinig CO2 uitstoten, dat betekent de impact op het milieu. Dat betekent dat ze een eeuwigheid kunnen blijven doorgaan en mens en milieu niet bezwaren. Ik wil u eraan herinneren dat er zoiets bestaat al kernafval.
U betreurt het sluiten van een aantal kernreactoren. Ja, het is waar, internationaal zijn er een aantal reactoren die langer opengehouden worden, maar die zijn daar ook op gebouwd. Onze reactoren zijn niet gebouwd om zo lang te blijven draaien. Die gaan dus sowieso dicht. En dan is het gemakkelijk. Ze gaan sowieso dicht, dat wil zeggen dat er sowieso een alternatief moet komen. Dan hebben we twee keuzes. Ofwel bouwen we gascentrales, en dan is de enige discussie waar het vandaag over gaat hoeveel dat er moeten zijn. Niet of ze er moeten komen, maar hoeveel het er zijn. U mag dan rustig schieten, en een aantal profane woorden in de mond nemen over het federale energiebeleid, maar ik lees het regeerakkoord, en ik kijk naar het federaal energiebeleid. Ik zie dat daar een objectieve studie zal worden opgeleverd die zal bepalen of die twee centrales dicht kunnen of niet. Als het niet zo is, als het niet betaalbaar of niet haalbaar is, dan zal het ook niet gebeuren. Dus, collega’s, het heeft weinig zin om hier grote ideologische scherpslijperij te etaleren, met ronkende woorden, en met ook wel wat platte woorden. Het enige waar het ons om te doen is, dat is effectief een betaalbaar en duurzaam energiesysteem, waar de burger uiteindelijk beter van zal worden, vandaag, maar ook de volgende generaties. Het wordt stilaan wel een karikatuur om de dogma’s en de fetisjen van de nucleaire lobby geëtaleerd te zien worden bij het Vlaams Belang en aanverwanten.
De heer Steenwegen heeft het woord.
Collega’s, ik dacht dat we hier in het Vlaams Parlement zaten. Minister, het spijt mij, maar ik heb u over energiebeleid de laatste maanden al meer horen vertellen over het federale niveau dan over het Vlaamse niveau, zeker in de pers. Nochtans is er heel veel werk op het Vlaamse niveau, wanneer het op energie en klimaat aankomt.
U zegt dat u het anders gaat opnemen, dat u een aantal dingen anders gaat aanpakken. Maar uw partij zit al heel lang in de Vlaamse Regering. Uw partij voert al heel lang het energiebeleid mee uit in de Vlaamse Regering. U doet altijd alsof u niet behoort tot de N-VA. Uw persoon gaat het nu anders aanpakken. Maar uw partij draagt hierin ook een enorme verantwoordelijkheid. Als u dan, samen met mij, vaststelt dat het beleid van uw partij, in de vorige Vlaamse Regering en in deze regering, erin gelukt is om 3 procent CO2 uitstoot te verminderen op vijftien jaar tijd, dan denk ik dat er wel een enorme verantwoordelijkheid ligt bij deze Vlaamse Regering, en de vorige Vlaamse Regeringen.
Het wordt nu tijd om dat anders aan te pakken, en de uitdagingen op Vlaams niveau zijn enorm. Die zitten vooral op het vlak van renovatie van woningen, maar daar heeft deze regering – als u het dan toch hebt over dogma’s – beslist dat ze de mensen niet gaat verplichten tot energierenovatie bij verkoop. De kilometerheffing hebt u gewoon van tafel geveegd, hoewel alle experten het erover eens zijn dat de slimme kilometerheffing eraan komt. Het wordt opnieuw herhaald, maar u wijst dat dogmatisch af. We gaan er zelfs niet over nadenken, hoewel alle experten, en ook alle economische actoren – deze week nog de ondernemingen – vragen om daar opnieuw over na te denken.
Op het vlak van energierenovatie van woningen, en op het vlak van mobiliteit, heeft deze regering – en de vorige regering, waarvan uw partij deel uitmaakte – een enorm triestig parcours afgelegd. Er is weinig tot niets gerealiseerd. Integendeel, de problemen zijn niet aangepakt, ze zijn vaak nog toegenomen.
Ik betreur dat hier – ook door u, minister – vooral over het federale niveau wordt gesproken. Laat het federale niveau zijn werk doen. Daar is een regeerakkoord. De partijen in de Federale Regering voeren dat regeerakkoord uit. Er is een Vlaams niveau, wij zijn het Vlaams Parlement. Ik zou het echt fijn vinden als u, als minister, en wij als parlement, ons focussen op de enorme uitdagingen die we als Vlaams Parlement hebben. En u weet dat we die uitdagingen ook alleen maar kunnen aangaan wanneer we samenwerken. Ik doe nogmaals een oproep om, ook op dat vlak, niet te proberen om aan politieke profilering te doen. Laat ons proberen samen te werken. Dat is belangrijk, en dat is noodzakelijk. Zonder die samenwerking zal het niet lukken. Wij hebben mekaar hierin nodig. Dit is dus nogmaals een oproep tot samenwerking. Ik kan ook alleen maar vaststellen dat het een achterhoedegevecht is. Iedereen is het erover eens dat we deze weg op moeten gaan, dat we moeten gaan naar duurzame energie. Zoals collega Schiltz zei is het niet de kernenergie die op termijn duurzaam is. De goedkoopste energie, vandaag en morgen, is wind, zon, enzovoort. Dat is waar we op moeten inzetten: het vermijden van energiegebruik door woningrenovatie en dergelijke. Daar moeten we op inzetten. Dat is een enorme uitdaging, en daarvoor liggen de bevoegdheden voor een groot deel of uitsluitend bij het Vlaamse niveau. Laat ons dus alstublieft onze aandacht bij het Vlaamse niveau houden, daar samen hard aan werken, en in overleg treden met de Federale Regering om samen te proberen die enorme klimaat- en energie-uitdaging aan te gaan.
De heer Tobback heeft het woord.
Minister, ik ben slecht geplaatst om te vinden dat je in de politiek altijd fijngevoelige, zoetgevooisde uitspraken moet doen. Ik ga dus niemand kwalijk nemen om eens fors uit de hoek te komen. Aan de andere kant, als u interviews wilt geven waarin u verkondigt dat het beleid van een ander bestuursniveau letterlijk ‘kut’ is – zo ver zou ik zelfs nooit gaan in taalgebruik – dan zou dat het liefst toch wat meer moeten zijn dan alleen maar het zoveelste gezeur over het feit dat die twee oude kerncentrales niet langer open mogen blijven, en dat anderen daar een andere visie over hebben. ‘Anderen’ is dan niet alleen maar de federale minister van Energie of de Federale Regering, maar op dit ogenblik, als ik het goed begrepen heb, zelfs het Vlaams netwerk van ondernemingen (Voka), naar wie u toch schijnt te luisteren, en niet het minst ook de eigenaar zelf van die kerncentrales. Die heeft ondertussen eigenlijk ook door dat er niet echt een business case is om dat sterfhuis nog langer open te laten, en dat het waarschijnlijk ook commercieel interessanter is, zowel voor de bevolking als voor hen, om te investeren in een nieuwe piste, en in de toekomst, in plaats van te blijven hangen aan het verleden.
Eerlijk gezegd, minister, ik begrijp de hysterie niet, om u tegen elke prijs te blijven vastklampen aan een eigenlijk dode technologie.
Want collega Van Rooy, het verwondert mij altijd geweldig om u te horen pleiten voor goedkoop en zuinig en er verstandig mee omgaan, en niet te veel kosten naar de burger doorschuiven. U moet dat boek van Bill Gates eens lezen. Die fameuze modulaire centrales, de kleinste modellen daarvan hebben de maat van onze Belgische kerncentrales, en ze kosten een veelvoud van wat onze kerncentrales ooit gekost hebben. Dus, als u een goed recept zoekt om de Belgische bevolking, of de Vlaamse bevolking, op kosten te jagen, dan moet u vooral blijven pleiten voor kerncentrales. Ofwel moet u misschien toch eens dat boek van Bill Gates goed lezen. Eerlijk gezegd, u bent een verdediger van het verleden – en stilaan van de middeleeuwen, maar dat zal misschien passen bij de ideologie van uw partij – maar dat gaat de Belgische en de Vlaamse bevolking veel geld kosten. Als u ooit gelijk krijgt dan gaan we voor honderden miljarden uitgeven. Als u geen gelijk krijgt, maar blijft zeuren, dan stellen we beslissingen uit, en dat gaat ook geld kosten.
Ik wil dus toch nog eens hiervoor pleiten, minister: als u grote woorden wilt gebruiken, gebruik dan grote woorden om naar de toekomst te kijken, en niet om in de put van het verleden te blijven zitten, want dat is eigenlijk wat deze Vlaamse Regering vandaag aan het doen is, terwijl ongeveer heel de wereld ondertussen heeft gezien dat dit niet de weg is, voor onze uitdagingen. Kijk alstublieft vooruit in plaats van achteruit, en dan mag u zich wat mij betreft gerust fors uitdrukken.
De heer Gryffroy heeft het woord.
De één pleit inderdaad dogmatisch voor het niet-nucleaire en de ander pleit dogmatisch voor het nucleaire, en dit is eigenlijk ook een debat op het federale niveau. Ik kan er nog een schep bovenop doen: wat gaan we doen met de gascentrales? De aardgasprijs wordt duurder. Hoe duur wordt dan de veilingprijs? Wat doen we met stikstof? Wat doen we met de CO2 waarvan iedereen zei dat we die kunnen capteren? Wat doen we met waterstofmenging, waarvan iedereen zei dat het niet kan, enzovoort, enzovoort.
Wat we wel zien is dat momenteel de energieprijzen stijgen, en dat degenen die nu proberen aan te kondigen dat er van alles mogelijk is – we moeten dit doen, en we moeten dat doen – één iets vergeten, en de basis is dat het wel betaald moet worden. De vraag is wie zal betalen. Als men vandaag zegt dat men alle taxen uit de energiefactuur gaat halen, ‘fair enough’, maar dan moet het van de algemene middelen komen. Wie betaalt de algemene middelen? Dat is de werkende Vlaming, dat is dus de middenklasse. Is het dat wat we willen? Als we een BTW-verlaging willen doen, dan is het de werkende klasse die zal betalen, de middenklasse.
Ik zie de uitspraken van de minister eerder in functie van: aan welk radertje je ook draait – men kan daar zeer dogmatische en zeer populistische uitspraken over doen –, het is zeer complex. Durf het dan ook uit te leggen aan de mensen, dat als je het ene verlaagt, dat een consequentie zal hebben op het andere. Dat zien we op alle mogelijke fronten in het energiebeleid. Dat kun je niet gewoonweg niet ontkennen. Stop dus met al die dogmatische discussies over het federale niveau, en pro of tegen het nucleaire. U kent mijn visie, en ik heb de visie gehoord van de anderen, en het is altijd dezelfde.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Ik was eigenlijk niet van plan om tussen te komen, maar aangezien iedereen zorgt voor wat ambiance, voel ik me zeker verplicht om mee te doen aan de feestelijkheden.
Collega’s, ik denk eigenlijk dat, als mensen van buitenaf dit debat gaan volgen, dat men daar niet vrolijk van gaat worden. Een minister die zegt dat het energiebeleid niet is wat het hoort te zijn, bon, dat is goed, als daar ook acties en consequenties aan worden gekoppeld. En dan zijn er een reeks parlementsleden die elk vanuit hun eigen strategische positie proberen een bepaald gelijk te halen. Ik heb al mooiere debatten gezien.
Ik haal een paar elementen aan. De energieprijzen zijn bijzonder hoog. De elektriciteitsprijzen zijn bijzonder hoog. Ik wil erop wijzen, voor degenen die denken dat de verlenging van de kerncentrales gaat helpen om de prijzen laag te houden, dat dit wordt tegengesproken door de realiteit. De kerncentrales zijn er op dit moment. Collega Schiltz heeft het correct geschetst. We zullen zien, als het rapport over de bevoorradingszekerheid in november wordt opgeleverd, of er eventueel nood is om twee kerncentrales te verlengen. Dat is de afspraak, en dat zullen we op dat moment beoordelen. Maar elke studie wijst uit dat de impact van een verlenging van de kerncentrales voor de consument quasi geen verschil zal maken. Vooral de producent kan een surplus opstrijken als die verlengd zouden moeten worden.
Wat betreft nieuwe kerncentrales: ik denk dat de sprookjes op dat vlak op dit moment de wereld uit mogen. Dat neemt niet weg dat onderzoek en ontwikkeling nuttig en nodig is om technologie van de toekomst mogelijk te maken, ook in deze sector. Maar dat zal ons niet helpen in de discussie van vandaag over de bevoorradingszekerheid.
Wat ons wel kan helpen, zijn de Vlaamse bevoegdheden rond hernieuwbare energie en energiebesparing, waar er wel degelijk nog stappen kunnen worden gezet. We hebben bij eerdere vragen al een aantal elementen behandeld. Ik denk dat we daar volop op moeten inzetten. Als ons energiebeleid niet is wat het hoort te zijn, dan zijn dat onze hefbomen om het te verbeteren.
Ik geloof in instrumenten, zoals een renteloze lening op lange termijn, die breder toegepast kunnen worden. Ik geloof in de plannen van de minister voor een eengemaakte en versterkte energierenovatiepremie. Ik geloof in de plannen inzake ontzorging. Ik geloof ook in de betaalbaarheid en de haalbaarheid van hernieuwbare energie op bredere schaal dan die die we vandaag al kennen, als we daartoe het juiste beleid voeren. Laat ons daarop focussen.
Elke studie wijst ook uit dat het energiesysteem het goedkoopste is daar waar de hernieuwbare energie het grootste aandeel heeft in de energiemix. Zweden gaat ons voor maar daar hebben ze natuurlijk waterkracht. Maar we kunnen ook op dat vlak nog meer doen dan wat we vandaag doen. Collega's, laat ons daarop focussen in de komende weken en maanden en niet vervallen in al dan niet dogmatisch gehakketak zoals daarnet. Een warme oproep!
Minister Demir heeft het woord.
Collega's, dank u voor de verschillende vragen. Als een federaal minister zegt dat de Vlaamse minister die bevoegd is voor vergunningen van dag één heeft gezegd dat ze alle gascentrales zal weigeren, dan vind ik dat ik daarop toch wel mag reageren. Ik heb van dag één heel duidelijk gesteld dat ook die gascentrales, net zoals landbouwbedrijven en de industrie, de hele mallemolen van de vergunningen, de procedures die we hebben in dit land, moeten doorlopen. We gaan geen uitzondering maken voor de gascentrales. Dat er bezwaren kunnen komen, dat er beroepen kunnen komen, dat dat nog naar de Raad voor Vergunningsbetwistingen kan gaan, was eigenlijk mijn allereerste statement een jaar geleden. Als men daar dan achteraf van maakt dat we met een minister zitten die van dag één heeft gezegd dat ze alles zal weigeren, dan vind ik dat gewoon niet netjes. Dat ik dan kordaat reageer telkens wanneer ik die vraag krijg, is ook niet meer dan normaal.
Ik wil benadrukken dat wij vanuit het Vlaamse niveau enorm veel investeren in bijvoorbeeld warmtenetten. Dat is een verschil met de vorige legislatuur. Ook op het vlak van windenergie heb ik al enorm veel vergund. Als ik mij niet vergis voor 400 megawatt. Dat is meer dan de doelstelling vooropstelt. Ik bekijk dat ook allemaal met het oog op hernieuwbare energie. Dat de zonnepanelen een deuk hebben gehad, moet ik u niet vertellen. Als ik zeg dat ik niet echt blij ben met het beleid dat tot op heden is gevoerd, dan heb ik het niet alleen over het federale niveau want dat zou ook niet netjes zijn. Ik had het over het algemeen. Ik heb ook verwezen naar de groenestroomcertificaten en naar de zonnepanelen. Ik denk dat we het daar toch allemaal over eens zijn. Mijnheer Steenwegen, ik heb ook altijd gezegd dat mijn partij mee in de regering zat, ook met het debacle rond de terugdraaiende teller. U weet dat ik niet graag verstoppertje speel. Ik pak alle dossiers aan. Ik ben daar heel open in en als het niet goed is, is het niet goed.
Samenwerken? Graag, maar ik heb tweemaal op een overlegcomité moeten aanhalen dat het niet kan dat een federale minister op een Vlaamse bevoegdheid komt. We hebben een decreet omtrent energiedelen, zonnedelen. Als die federale minister zegt dat ze exact hetzelfde zal doen met een federale wet, sta me dan toe om te zeggen dat dat voor chaos en onduidelijkheid zal zorgen op de markt. Waarmee zijn we dan bezig in dit land? Vinden jullie dat goed? Als je op verschillende overlegorganen zoals ENOVER en overlegcomités tot in het oneindige de discussie aangaat, maar de federale minister zegt dat Vlaanderen het al heeft uitgevoerd – het is een Vlaamse bevoegdheid en de Raad van State heeft er zelfs een positief advies over gegeven – en het federale niveau nu exact hetzelfde zal doen, wat moet de markt dan denken? Naar wie moet men kijken? Naar het decreet of naar de wet binnenkort? Sorry, maar ik vind dat gewoon niet goed. Ik vind dat niet goed en sta mij toe om te zeggen dat het op die manier heel moeilijk is om een goed energiebeleid te voeren.
Idem dito met de uitfasering van stookolie. Ik denk dat we met de Vlaamse Regering alles op alles aan het zetten zijn om weg te gaan van fossiele brandstoffen. Maar als het federale niveau nog jaarlijks voor miljarden de stookolie subsidieert, dan is het dweilen met de kraan open.
Ik stel voor dat u ook het verslag leest. Federaal geven wij nog meer dan 11 miljard euro – als ik me niet vergis – uit aan fossiele brandstoffen. Dat zijn toch allemaal zaken waarover we moeten nadenken. Op het Vlaams niveau doen we aan uitfasering van stookolie, maar federaal wordt dat spel nog voor een aantal miljarden gefinancierd. Ik vind dat niet oké. Dat is dweilen met de kraan open. Dan zeg ik inderdaad dat we daar niet dogmatisch moeten naar kijken.
Ik heb het ook niet over de bouw van nieuwe kerncentrales. Die twee staan er. Laat ons daar gewoon heel nuchter naar kijken. Verschillende collega's zeggen in de commissie dat het middeleeuws of weet ik veel wat is. Ik stel dan toch wel voor dat jullie ook naar rapporten kijken van de Verenigde Naties want ik vind dat allemaal niet uit. De Green Deal spreekt daar ook over. Jullie vinden allemaal dat ik dat moet uitvoeren, maar de Green Deal maakt ook melding van kernenergie. Het VN-rapport ook. De Europese Commissie ook. Nederland lijkt mij nu toch niet echt een middeleeuws land. Daar zijn ze ook allerlei studies aan het bekijken, knowhow aan het binnenhalen om te kijken wat het in de toekomst geeft en of de technologie al dan niet vooruitgaat. Ik vind toch dat je het breed moet bekijken en het niet eng moet bezien. Daar erger ik mij inderdaad aan.
Nogmaals, op Vlaams niveau wordt er geïnvesteerd in windenergie. Zonne-energie kent nu een dipje. We zullen dat vertrouwen opnieuw moeten winnen. Maar dat zullen we zeker niet winnen door nog eens een federale wet te maken rond energiegemeenschappen en zonnedelen. Er wordt ook enorm geïnvesteerd in innovatie rond waterstof en CO2-captatie, want ook dat is niet voor morgen. Ook de gascentrales als die vergund worden: die technologie is er niet. Experten zeggen zelf dat het misschien binnen tien, vijftien of twintig jaar zal zijn. Ik vind dat ik daar de nodige bemerkingen bij mag hebben, dat we op dat vlak van mening kunnen verschillen en dat we die discussie hier moeten aanvatten. Uiteraard zou ik als Vlaams-nationalist graag het energiebeleid in eigen handen hebben, maar dat is op dit moment niet het geval. Ik probeer dan ook om via alle organen die er op dit moment zijn die discussie aan te vatten.
Mijnheer Steenwegen, inderdaad, de CO2-reductie was in het verleden te weinig. Jullie roepen mij op om meer doelstellingen te stellen omdat min 35 niet genoeg zal zijn. Oké, maar geef mij dan eerst maatregelen. Ik wil het eerst hebben over maatregelen en dan wil ik zien wat die maatregelen teweeg zullen brengen in realiteit. Want het is gemakkelijk om te zeggen dat ik een doelstelling wil van min 40, min 50, min 60 of zelfs min 100, maar als die niet gepaard gaat met maatregelen, dan zullen we er niet komen. Ik heb die oefening opnieuw gevraagd om te bekijken wat er bijkomend nog kan worden gedaan. Die discussie zal ten eerste binnen de Vlaamse Regering gevoerd worden en ten tweede met de collega's in Brussel, Wallonië en op het federale niveau, dat eerst die doelstelling van min 55 heeft ondertekend. We zullen zien met welke bijkomende maatregelen zij aan tafel zullen komen want die discussie zullen we binnenkort met alle entiteiten in dit land moeten voeren. Dat neemt niet weg dat we op Vlaams niveau verder werken aan wat binnen onze bevoegdheid valt.
Wat de gascentrales betreft, heb ik altijd gezegd dat ik de procedure die er in dit land is zal naleven. Ik heb nooit iets anders gezegd. Als men daarvan maakt dat de minister alles zal weigeren, dan heb ik het recht om daarop te reageren.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Misschien toch eerst even iets aan het adres van meneer Tobback. Ik ben ooit, meneer Tobback, door iemand van uw partij in een verkiezingsdebat een seksist genoemd omdat ik in dat debat een vrouwelijke politica van Groen hysterisch had genoemd. Dat was Thijs Verburg, u welbekend. Hij werkt volgens mij in het Vlaams Parlement. Nu, u hebt dat gedaan met mevrouw Demir omdat zij ten aanzien van het federale beleid het woord ‘kutbeleid’ heeft gebruikt, maar ik ga u geen seksist noemen. Want u moet dat kunnen zeggen, u moet dat kunnen vinden. Dat heeft niets met seksisme te maken. Maar sommigen van uw partij denken daar soms wel anders over.
Dit gezegd zijnde, betreur ik het natuurlijk, minister, dat u het CO2-dogma, dat klimaat-neutraal gedoe, blijft onderschrijven. Maar ik heb wel genoten van uw warme pleidooi voor kernenergie. Het is voor de goede verstaander zeer duidelijk dat u daar voorstander van bent. U zegt tegelijkertijd dat u het niet hebt over de bouw van nieuwe kerncentrales omdat u dat iets anders vindt. Er komt een moment dat u dat wél zult zeggen, dat weten we allemaal, alleen is dat moment er blijkbaar nu nog niet. En dat is jammer. Want de quatsch die hier wordt verkondigd door mensen zoals Willem-Frederik Schiltz over kernenergie moet natuurlijk worden weerlegd. Kernenergie is de energie met de grootste energiedichtheid, meneer Schiltz. Dat toont wetenschappelijk onderzoek aan. Energiedichtheid betekent: de laagste milieu-impact met de grootste energie-opwekking. Dat is energiedichtheid. En daar scoort kernenergie ver boven alle andere vormen van energie die er bestaan en zeker ver boven windmolens en zonnepanelen.
En ik heb natuurlijk, meneer Tobback, dat boek van Bill Gates zeer goed gelezen. Dat is geen boek over de middeleeuwen. Nee, dat boek gaat over de komende decennia, meneer Tobback. En daar staat inderdaad in dat die modulaire kerncentrales de toekomst zijn. Daar is iedereen die een beetje aan wetenschappelijk onderzoek doet het over eens. Als ik dan hoor dat er weer hysterisch wordt gedaan over dat beetje kernafval, dat beetje kernafval dat wordt geproduceerd tegenover die massale hoeveelheid energie, wel dan verwijs ik naar een ware verrijking voor onze samenleving: de heer Hamid Aït Abderrahim, een kernfysicus nota bene, met Algerijnse roots, die heeft gezegd dat we binnenkort radio-actief afval niet op driehonderdduizend jaar maar op driehonderd jaar verwerkt krijgen. Dus kijk naar de toekomst, kijk naar de technologische vooruitgang.
En als het gaat over de economische waanzin, dan hoef ik alleen maar te verwijzen naar de uit de pan swingende energieprijzen die het gevolg zijn van een decennialang wanbeleid die het gevolg zijn van een partij zoals CD&V, van een partij zoals Open Vld, van een partij zoals s.pa. Daardoor swingen de energieprijzen nu de pan uit. En als u dan zegt dat kernenergie te veel kost, dan hoef ik alleen maar naar de Green Deal te verwijzen die u allen zo hartstochtelijk verdedigt. Hoeveel kost die Green Deal? Duizend miljard euro. Hoeveel kerncentrales kunnen we daarvan bouwen in Europa? Ik zou zeggen: reken het eens uit.
De vraag om uitleg is afgehandeld.