Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Sleurs heeft het woord.
Ik zou graag nog eens de problematiek van de vrouwelijke genitale verminking en de huwelijksdwang onder de aandacht brengen.
Vzw GAMS heeft ook die opdracht om deze beide problematieken wel degelijk onder de aandacht te brengen en hulpverlening te bieden. Via laagdrempelige ondersteuning en preventie kunnen betrokken doelgroepen daar terecht voor onder andere inloopmomenten in de vijf centrumsteden en het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, en dit binnen de structuur van het Huis van het Kind.
Het laatste jaarrapport van vzw GAMS is recent gepubliceerd en stelt dat door de coronamaatregelen en de lockdown de resultaten van dit werkingsjaar uiteraard minder representatief zijn voor de reguliere werking en het aanbod van GAMS. Zij schrijven immers dat men voor de individuele contacten, voor de sensibiliseringsactiviteiten en de vormingsmomenten nieuwe methodieken en media ingezet heeft, zoals bijvoorbeeld videobellen, om de streefdoelen van de organisatie toch te kunnen halen.
Maar ondanks dat alles geeft men aan dat vooral de uitbouw van een structurele werking van GAMS in bijvoorbeeld Limburg en West-Vlaanderen door de coronamaatregelen sterk is vertraagd. Een opstart in Hasselt zou pas in het najaar van 2021 worden voorzien.
Wat betreft de fysieke contacten, en dan vooral de individuele begeleiding, zien we in Antwerpen enkel een groot verschil met het voorbije jaar. De sluiting van het Huis van het Kind duurde hier langer en Antwerpen had ook te kampen met extra strenge maatregelen in de zomerperiode.
De vzw GAMS vermeldt in haar jaarrapport ook dat de opvolging van een aantal risicosituaties intenser en hoogdringend verliep. Die vaststelling legt een aantal zaken bloot. Ten eerste wil de vzw intern meer inzetten en nadruk leggen op preventie en bescherming binnen hun strategisch plan. Ten tweede wil ze samen met haar raad van bestuur en andere partners bestuderen welke rol de vzw GAMS kan opnemen op juridisch vlak. In het verleden nam de vzw Intact die rol op, maar die dagelijkse werking is er niet meer. Daardoor voelt de vzw GAMS zich genoodzaakt om voor risicosituaties een beroep te doen op gespecialiseerde advocaten en komt de financiering ervan op hun werkingsbudget.
Ten slotte stelt de vzw dat ze blijvend zal zoeken naar voldoende structurele middelen om een kwaliteitsvolle ondersteuning en preventie te bieden in de strijd tegen vrouwelijke genitale verminking en andere vormen van gendergerelateerd geweld.
Daarom heb ik de volgende vragen voor u, minister.
Cijfers over huwelijksdwang bestaan er niet in Vlaanderen. Meten is vaak weten. Dat zeggen we al lang. Hoe wilt u meer datagestuurd werken zodat het beleid gerichte acties kan nemen? Wat is uw visie daarover?
Voor de structurele verankering van de vzw GAMS in de provincies Limburg en West-Vlaanderen moet er nog een tand worden bij gezet. Kan de Vlaamse overheid, naast de online leermodule over vrouwelijke genitale verminking, nog in andere instrumenten voorzien voor beide provincies?
De vzw GAMS meldt dat ze blijvend op zoek zal gaan naar voldoende structurele middelen voor onder andere de juridische rol die ze mogelijk zal opnemen. Hebt u kennisgenomen van die plannen? Heeft de vzw al om meer middelen gevraagd? Hoe zult u zoeken naar alternatieve financieringsbronnen? Ik kijk uit naar uw antwoord, minister.
Minister Beke heeft het woord.
De vzw GAMS neemt datagestuurd werken voor haar kernopdracht over de preventie van vrouwelijke genitale verminking bijzonder ernstig. Zo werd in 2018 een grootschalige studie opgezet over de prevalentie van vrouwelijke genitale verminking in België. Onder meer bij de planning en opstart van een nieuw gezinsondersteunend aanbod over dat thema, krijgen de beschikbare cijfers bijvoorbeeld een heel concrete vertaling bij het bepalen van prioriteiten voor spreekuren voor regio’s waar meer minderjarigen leven die vanwege hun achtergrond het hoogste risico lopen op het ondergaan van vrouwelijke genitale verminking.
Datagedreven werken met betrekking tot gedwongen huwelijken is minder evident, vooral omdat dat gegeven minder objectief meetbaar of voorspelbaar is. In tegenstelling tot fysieke dwang is morele dwang vaak heel wat subtieler en dus ook moeilijk op te sporen. Aangezien het principe van een huwelijk met instemming en uit vrije wil vaak anders wordt ingevuld, is het ook niet zo makkelijk om te definiëren wat onder een gedwongen huwelijk wordt verstaan. Een systematische rapportering daarover door partners of actoren die ermee in aanraking zouden komen, is dan ook niet zomaar voorhanden.
In 2019 stonden er al initiatieven op stapel om het aanbod van de vzw GAMS in Limburg en West-Vlaanderen te versterken, onder meer in Genk, Hasselt, Roeselare en Kortrijk. Corona heeft daar wat roet in het eten gegooid, omdat het inloopspreekuur van GAMS gelinkt is aan de opening van de Huizen van het Kind. Zo is het spreekuur in Hasselt nog niet kunnen doorgaan. De opstart werd initieel voorzien in het voorjaar van 2020, maar werd uitgesteld tot het najaar van 2021. De betrokkenen konden wel terecht in Brussel en Antwerpen. Ook in West-Vlaanderen werd de opstart uitgesteld.
Opgroeien plant het jaarlijks opvolggesprek met vzw GAMS in het najaar. Op dat moment wordt er gekeken wat er verder moet gebeuren om de afgesproken doelstellingen te kunnen realiseren en hoe Opgroeien daarin kan ondersteunen.
De vzw GAMS ontvangt jaarlijks een subsidie van 40.000 euro van Opgroeien. Deze middelen moeten worden aangewend voor de organisatie van een preventief aanbod, zoals spreekuren in de Huizen van het Kind, en dit conform het decreet over de preventieve gezinsondersteuning.
Om die middelen aan te vullen, stelt de vzw in elke stad of gemeente waar ze een permanentie wil opstarten, aan het lokaal bestuur de vraag naar bijkomende financiering. Dat kan als een klaverfinanciering worden geconcipieerd, maar is, voor alle duidelijkheid, geen verplichting vanuit het agentschap of een noodzakelijke voorwaarde om te kunnen opstarten. Opgroeien vraagt enkel dat er wordt samengewerkt met het Huis van het Kind.
We zijn er ons dus wel van bewust dat de vzw op zoek is naar extra middelen, voor onder andere juridische bijstand in risicosituaties, maar dat valt niet meteen onder de scope van het decreet over de preventieve gezinsondersteuning. Het agentschap zelf ontving ook nog geen vraag naar bijkomende middelen in dat verband.
Mevrouw Sleurs heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik ben tevreden. De vraag naar de bijkomende middelen zullen ze moeten stellen en wij moeten dan inderdaad bekijken of het past in het decreet. Maar het gaat mij inderdaad voornamelijk over de verdere ondersteuning en de verdere opvolging van de werking. De vzw GAMS levert het werk af dat ze kán doen in de huidige omstandigheden, zeer goed en zeer structureel af.
Met mijn vraag wil ik de aandacht nog eens vestigen op de problematiek en op het feit dat we als Vlaamse Regering de werking van vzw GAMS moeten blijven ondersteunen om deze problematiek een halt te kunnen toeroepen en natuurlijk ook om de slachtoffers te kunnen helpen. Ik dank u voor uw antwoord.
Mevrouw Blancquaert heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Collega Sleurs, ik dank u om deze problematiek nogmaals op de agenda te plaatsen.
Collega, zoals u het net aanhaalde, lijkt het ook mij belangrijk om ook cijfers te verzamelen bij deze problematiek om zo te kunnen komen tot een daadkrachtig beleid hieromtrent. Er zijn inderdaad verschillende verantwoordelijken om dit aan te pakken, maar iedereen moet zijn verantwoordelijkheid ook opnemen.
Minister, begin maart bevroeg ik u al over deze problematiek. Toen kwamen er eigenlijk niet veel nieuwe beleidsinitiatieven naar voren om het aan te pakken, behalve dan dat er een voortgezette opleiding voor professionals over deze problematiek zou komen. Daarnaast werd er verwacht dat er een regionaal aanbod zou worden voorzien.
Ondersteuning is één ding, beleid maken en het goed voeren is natuurlijk iets anders. Daarom heb ik een bijkomende vraag. Minister, kunt u eventueel een stand van zaken geven over die eventuele nieuwe beleidsinitiatieven? Hoever staat het nu juist met het regionale aanbod?
Minister Beke heeft het woord.
Collega, ik wil dat opvragen en zal het u bezorgen. Ik heb dat hier niet bij mij, maar ik maak u die informatie graag over.
Mevrouw Sleurs heeft het woord.
Ik heb geen verdere vragen of een slotbemerking, minister.
De vraag om uitleg is afgehandeld.