Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
Mevrouw D’Hose heeft het woord.
Minister-president, ik denk dat het al meer dan een half jaar geleden is dat ik in de commissievergadering bij u eens geïnformeerd heb naar uw bereidheid om eventueel cultuurcheques voor jongeren in te voeren naar Italiaans voorbeeld. De aanleiding voor mijn vraag was het feit dat ik bezorgd was om het mentaal welzijn van jongeren. Ik denk dat we dat nog steeds moeten zijn.
We hadden toen een interessant debat, collega’s. De conclusie was dat we zo het belang van cultuurparticipatie helemaal onderschrijven. Het idee van cultuurcheques was voor sommigen prikkelend, voor anderen was dat niet het meest ideale instrument. Van buitenaf kreeg ik enkele reacties op de vraag. Het was bijvoorbeeld fijn om te horen dat lokale besturen wel aan de slag zijn gegaan met een bepaald cultuurbudget of waardebonnen voor kinderen en jongeren.
U was zelf het idee zoals het bestond in Italië, niet genegen, maar u zou er toch wel mee aan de slag gaan. De eerste stap was in overleg gaan met publiq, natuurlijk de logische partner wanneer we spreken over cultuurparticipatie.
Ik vroeg mij dus het volgende af, minister-president. U hebt gewag gemaakt van de 18app in het kader van die Italiaanse cultuurcheque. Zo konden jongeren door middel van geolocatie een overzicht van alle culturele activiteiten in hun buurt krijgen. U zou met publiq bekijken of we iets gelijkaardigs kunnen ontwikkelen. Ik vroeg mij af of u daar een toekomst voor ziet en hoe het overleg met publiq hierrond verlopen is.
Ik heb ook wel wat reactie gekregen van steden en gemeenten, met een soort van wens om een initiatief als een cultuurbudget te kunnen koppelen aan de UiTPAS. U had een half jaar geleden ook aangegeven dat u die link met de UiTPAS zou willen bekijken, samen met publiq, om die jongeren nog veel meer te stimuleren om aan cultuur te doen. Ik vroeg mij af of u er ook voor openstaat om de koppeling met de UiTPAS te maken.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Tijdens mijn antwoord op die vorige vraag om uitleg zei ik dat we zouden kunnen bekijken met publiq of er voor Vlaanderen iets gelijkaardigs kan worden ontwikkeld. Ik ben hierover onmiddellijk in overleg gegaan met publiq. Publiq werkte op dat moment volop aan een nieuw jongerenplatform, UiTX, dat ondertussen gelanceerd werd. Via dit platform kunnen jongeren activiteiten zoeken op basis van hun locatie.
UiTinVlaanderen en UiTX kunnen momenteel nog niet als een app worden gedownload, maar ze zijn beschikbaar op elke internetbrowser en werken functioneel zoals een app.
UiTX is ook de basis voor de samenwerking met steden en gemeenten en hoger onderwijs, en neemt de plaats in van de werking die er vroeger was onder de noemer BILL. Publiq werkt rond UiTX trouwens ook samen met WAT WAT en andere partners. UiTX ondersteunt de European Youth Card Association (EYCA). Dat is een app – vroeger was dat een pas, nu is dat een app – waarin je voordelen en kortingen ontdekt, bovenal voor culturele activiteiten, niet alleen in Vlaanderen en Brussel, maar in meer dan dertig landen.
Bij publiq loopt momenteel nog een onderzoek om de jongerenformule UiTX verder uit te bouwen. Hier komen enkele belangrijke inzichten opnieuw duidelijk naar voren. Ten eerste, jongeren nemen deel aan cultuur vanuit een intrinsieke sociale motivatie. Cultuur is een middel tot het uitdrukken van hun identiteit of een vehikel voor het beleven van een sociale activiteit.
Twee, de belangrijkste voor het deelnemen aan een culturele activiteit, is het sociale risico dat de jongere daarbij aangaat.
Drie, de deelnamekosten zijn eveneens een drempel, en hierop inspelen kan jongeren wel degelijk motiveren, maar niet zonder ook in te grijpen op de sociale factoren.
Vier, de risico’s die de jongere ervaart bij het participeren aan een culturele ervaring kunnen op verschillende manieren worden verkleind. De jongere kan zich veiliger voelen in diens keuze door een gecureerde selectie te voorzien, van een peer of influencer die hij of zij vertrouwt, en waarmee hij of zij zich identificeert. Of door samen met een veilige groep deel te nemen. Of door specifiek als jongere benaderd te worden door de organisator en door te weten dat hij of zij er iets positiefs aan zal overhouden.
Publiq wil met deze inzichten graag aan de slag met haar partners. En die partners zijn de lokale besturen, organisatoren en universiteiten en hogescholen, die met hun dienst voor studentenvoorzieningen ter zake ook een rol opnemen inzake cultuurparticipatie.
Een mogelijkheid zou zijn om een laagdrempelig ‘UiTX-membership’ uit te werken. Dat membership zou gekoppeld kunnen worden aan de UiTPAS, waarbij je in ruil voor wat info over je interesses, gepersonaliseerde tips kunt krijgen en een aantal voordelen en kortingen. Het membership gidst jongeren op maat, en dit aan de hand van geloofwaardige lokale en nationale influencers, en het biedt hun daarbij niet alleen een context maar ook voordelen allerhande.
Voor culturele organisatoren zie ik trouwens een duidelijke win met het voorliggende UiTX-membership: publiq wil hun met de transactionele data anonieme inzichten bieden in de interesses, drijfveren en participatie van jongeren. En daarnaast leidt UiTX de jongeren op maat toe en draagt het bij tot het samen opnemen van de uitdaging inzake publieksvernieuwing bij de cultuurhuizen, die zich na corona natuurlijk nog veel scherper stelt.
Wat betreft de koppeling met UiTPAS: de idee van een cultuurbudget voor jongeren leeft inderdaad. Dat zou aan de UiTPAS kunnen worden gekoppeld. Ik verneem dat ook lokale besturen hier vragende partij voor zijn. Dit moet kunnen, maar de Vlaamse budgetten zijn echter niet onbeperkt en dit project maakt op vandaag geen deel uit van de relance-initiatieven. Maar als de lokale besturen hier zelf budgetten wensen te voorzien, moet die koppeling zeker kunnen worden gemaakt.
Er zijn volgens mij wel al enkele mogelijkheden om het instrument van de UiTPAS in te zetten om de participatie bij jongeren te vergroten. Met de UiTPAS kun je persoonlijke tips en voordelen geven, dus jongeren een specifiek jongerenaanbod mailen. Met begeleidingspakketten en kennisactiviteiten op maat rond de UiTPAS en jongeren kunnen lokale besturen geïnspireerd worden om jongeren te bereiken met de UiTPAS.
Lokale besturen kunnen kortingen geven op bepaalde segmenten in de vorm van UiTPAS-coupons, dus ook leeftijdsgebonden. Dit zijn vaste bonnen, die gecombineerd kunnen worden. Zo kun je meerdere UiTPAS-coupons inzetten op één activiteit. Een voorbeeld hiervan is de digitale cultuurbon van 6 euro die wordt toegekend binnen Paspartoe – dat is de Brusselse UiTPAS – aan alle pashouders uit Brussel. Dit systeem kan ook worden gebruikt om bijvoorbeeld alle jongeren tussen 16 en 26 een korting of een gratis ticket op enerzijds specifieke evenementen of anderzijds bij verschillende aanbieders toe te kennen. Zo zal de gemeente Lanaken vanaf september aan alle 12-jarigen en alle 16-jarigen 5 bonnen van 10 euro geven via dat systeem.
De technische en functionele mogelijkheden voor het systeem van Lanaken, deze coupons, zijn echter beperkt en daar zit volgens mij nog een groeispoor, namelijk een budget vrij te gebruiken op het vrijetijdsaanbod van de gemeente. Een dergelijk portefeuillesysteem is op dit moment nog niet mogelijk met UiTPAS, maar zou wel een sterke aanvulling kunnen zijn aan het huidige systeem. Zo is het essentieel dat een UiTPAS aanvragen digitaal moet kunnen verlopen, en dat voordelen en coupons online moeten kunnen worden aangevraagd of geruild. Voor het aanvragen wordt gewerkt met het burgerprofiel en dit in nauwe samenwerking met Digitaal Vlaanderen.
Een bijzonder aandachtspunt zijn jongeren in kansarmoede. Via het kansentarief kunnen zij veelal al genieten van een voordelig tarief. Een aanvullend jongerenbudget moet maximaal compatibel zijn met het huidige kansentarief.
Voor de cultuuractoren is het ten slotte belangrijk dat de UiTPAS makkelijker te integreren valt met hun ticketingsysteem. Dat bleek duidelijk bij de voorbereiding van een UiTPAS voor studenten in Gent. In het kader van ‘doelgericht digitaal transformeren’ van de cultuursector wordt hieraan aandacht gegeven, en dat relanceproject wordt gecoördineerd door het departement Cultuur, Jeugd en Media (CJM).
Kortom, we blijven stappen zetten in dit dossier en de ontwikkelingen zitten in de goede richting, maar ik wil ook één grote bezorgdheid meegeven rond de UiTPAS. Deze heeft steeds als doel gehad om vrijetijdsparticipatie te stimuleren. Ik wil niet dat de UiTPAS een voordelenkaart van allerlei aard wordt, bijvoorbeeld om een korting te krijgen bij aankopen van allerlei zaken, of op een internet- of telefoonabonnement.
Ik weet dat sommigen daar iets in zien, maar ik ben niet gewonnen voor die idee. De doelstelling moet de bevordering van de vrijetijdsparticipatie zijn en blijven.
Mevrouw D’Hose heeft het woord.
Minister, ik dank u voor de vele informatie. Ik heb geprobeerd alles zo goed mogelijk te noteren.
Ten eerste zou het interessant zijn als UiTX wat navolging zou krijgen. Vooral de dataverzameling lijkt me interessant. Data zijn een beetje het nieuwe goud. U hebt evenwel weinig inzicht gegeven in de timing van de volgende stappen die we zouden kunnen zetten. Wanneer kunnen we een volgende stap zetten met betrekking tot het lidmaatschap van UiTX?
Ten tweede vind ik het spijtig dat we de koppeling met de relancemiddelen niet kunnen maken. We hebben voorzien in relancemiddelen voor de digitalisering en dit lijkt me het ideale instrument. Het instrument is er en de middelen voor de digitalisering zijn er in het relancebeleid ook. Het zou spijtig zijn geen gebruik van deze opportuniteit te maken. Als de lokale besturen dat willen doen, moeten ze dat zelf betalen, maar het grondplatform moet bij de Vlaamse overheid wel aanwezig zijn. Dat is volgens mij het issue, want er is voor de UiTPAS sowieso al een cofinanciering door de lokale besturen. Dat bestaat al.
Ten derde lijkt het portefeuillesysteem in Lanaken me zeer interessant. Uit uw antwoord is niet duidelijk gebleken of u dat mogelijk wilt maken. Wordt daar ten aanzien van het publiek actief aan gedacht?
Ten vierde ben ik het helemaal eens met uw laatste opmerking. Als we de UiTPAS niet afbakenen, wordt dat een one-size-fits-allkaartje en dat kan de bedoeling niet zijn. De door u vermelde initiatieven vormen de kern van de UiTPAS, namelijk de participatiebevordering.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Voorzitter, ik heb al een paar keer verklaard dat ik niet de grootste voorstander van cheques ben. We weten dat de drempels voor cultuurdeelname in onze gesubsidieerde context niet in eerste instantie financieel zijn. Als het gaat om de Salzburger Festspiele, met een ticketprijs van 500 euro, wordt dat een ander verhaal, maar in onze gesubsidieerde context is de financiële toegang tot onze cultuurhuizen vrij democratisch. Waar de mensen vooral op afhaken, is het gevoel dat dit niet voor hen is. Het gaat dan om de culturele competenties.
Ik ben geen grote fan van die cheques, maar ze kunnen een opstap vormen. Als de studenten van de VUB in Brussel een cheque krijgen, gaan ze wel eens op stap naar die cultuurhuizen. Ik ben daar niet tegen.
Minister-president, u hebt verwezen naar Lanaken en naar de lokale besturen die hierop inzetten en een inspanning leveren. Bent u bereid met de Vlaamse overheid een gedeelte van dat budget op u te nemen en de lokale besturen een duwtje in de rug te geven?
Mevrouw Perdaens heeft het woord.
Minister-president, ik dank u voor uw antwoord. We merken op dat de naar aanleiding van de vorige vraag om uitleg over dit onderwerp geuite intuïtie van mevrouw Krekels en uzelf in verband met de compatibiliteit van de UiTPAS, de juiste is. Momenteel zijn de websites van de UiTPAS en de variant voor kinderen, UiTmetVlieg, veeleer aan het lokaal cultureel gebeuren gekoppeld. Het lijkt ons interessant na te gaan of daar een bovenlokaal element aan kan worden toegevoegd, waardoor ook de zoekresultaten voor de ruimere omgeving zouden opduiken. Met de app is dat wel al mogelijk. De vraag is hoe we de gebruikers uit hun vertrouwde omgeving kunnen losweken en met de app zaken kunnen aanbieden die hun blik verruimen.
Dat is dan de echte verrijking die een eventuele cultuurcheque kan opleveren.
En daarnaast, welk bestuursniveau is het best geplaatst om dit te sturen? UiTinVlaanderen is een dienst van publiq die wordt gesubsidieerd door Vlaanderen. De UitPAS wordt verdeeld door de lokale besturen. Misschien is het een zaak om te bekijken hoe de taakverdeling juist in elkaar zit en hoe beide niveaus elkaar kunnen versterken, daarbij dan meegenomen de nieuwe ontwikkelingen waar publiq momenteel aan werkt. Het lijkt me interessant om dat daarin op te nemen. Alvast bedankt voor uw antwoorden.
Ik wil zelf ook nog iets toevoegen, een beetje getriggerd door mevrouw Segers. We hebben hier de voorstelling gehad van de evaluatie van Podium 19 – daar is er straks nog een vraag over. Daaruit bleek dat het financiële vaak nog een drempel is. Onze cultuur is vrij toegankelijk en er zijn heel vaak kortingen voor jongeren, er zijn OK-passen en dergelijke, maar voor degenen die net buiten die categorieën vallen, merk je toch wel dat initiatieven die gratis toegankelijk zijn ervoor zorgen dat men de weg naar cultuur gemakkelijker vindt. Ik zou dat financiële toch niet willen onderschatten, ook voor jongeren. In die zin lijkt mij het verder zoeken naar initiatieven die een stuk tegemoetkomen aan die financiële drempel die er nog steeds is, niet onbelangrijk. We moeten dat echt nog doen als we jongeren naar cultuur willen krijgen.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mevrouw D’Hose, wat de timing van UiTX betreft: op dit moment wordt dat samen met Lanaken uitgewerkt. Als dat uitgewerkt is, kan dat uitgerold worden naar andere gemeenten.
Wat de koppeling binnen relance betreft: u weet dat we voor de cultuur een ticketingsysteem – het is ruimer dan dat, het is ook datacollectie en zo – aan het uitwerken zijn. Daar wordt de koppeling met de UitPAS wel in voorzien. Het is niet zo dat het volledig losgelaten wordt.
Mevrouw Segers en mevrouw Meuleman, ik heb daarstraks in mijn antwoord gezegd wat de elementen zijn, en u hebt alle twee gelijk. Als je een gast van 18 of 19 jaar bent, is het niet zo evident dat je naar de opera gaat, zelfs als je het kunt betalen bij wijze van spreken. Daar is een zekere sociale weerstand. Je bent dan misschien niet de coolste van de groep. Daar zijn dus drempels. Ik geef nu het voorbeeld van de opera, maar je kunt dat op veel dingen toepassen. Dat is dus zeker en vast een drempel. Maar uit die bevraging blijkt inderdaad ook het financiële. Ik denk dat we op de twee moeten spelen.
Mevrouw Perdaens, u hebt gelijk. We moeten hier Vlaanderen en de lokale besturen goed op elkaar afstemmen. Ben ik bereid om daarvoor een budget uit te trekken? U moet eens kijken hoeveel meer we deze legislatuur al naar de gemeenten laten gaan, via het Gemeentefonds, via de compensatieregeling, via wat we gedaan hebben tijdens de coronacrisis, en ook de OCMW-werking en toestanden. De gemeentefinanciën zijn dus serieus ondersteund, het was op veel vlakken ook noodzakelijk. Maar op een bepaald moment moeten we eerder naar die koppeling met de UiTPAS kijken, en het helpen verspreiden van de UiTPAS en lokale initiatieven rond de UiTPAS laten nemen, dan echt nog eens met geld over de brug te komen. We hebben dat trouwens niet op dit moment, zo simpel is het.
Mevrouw D’Hose heeft het woord.
Dank u wel voor de bijkomende informatie. Dank u wel, collega’s, voor de inzichten.
Ik denk dat we initiatieven zoals in Lanaken heel erg kunnen bevorderen. We moeten kijken in hoeverre die uitgerold worden. Het is heel goed dat de budgetten voor relance en specifiek digitalisering daarvoor ingezet zullen worden. Ik denk dat dat een juiste keuze is.
De vraag om uitleg is afgehandeld.