Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, in 2019 exporteerde ons land een half miljoen ton plasticafval, waarvan een groot deel bedrijfsafval. Daarmee is België – ons kleine landje – de vierde grootste exporteur ter wereld, na Duitsland, Japan en de Verenigde Staten. Het huishoudelijk plasticafval uit de pmd-zak (plastic flessen, metaalverpakkingen, drankkartons) gaat voornamelijk naar onze buurlanden, terwijl het plasticbedrijfsafval eerder naar verafgelegen landen zoals Maleisië, Vietnam, Thailand en dan vooral Turkije leken te gaan.
Voordien was ook China een grote importeer van ons afval, maar dat land voerde in 2018 een importverbod in. Daardoor steeg de export naar Turkije enorm, op slechts enkele jaren tijd. Iets langer dan een week geleden kondigde vervolgens ook Turkije een verbod aan op de invoer van polymeren, de kunststof waar onder andere koffiebekers en plastic zakjes uit vervaardigd zijn. Aangezien er dus heel wat plasticbedrijfsafval vanuit België en Vlaanderen naar Turkije wordt geëxporteerd, is het nu uitkijken welke gevolgen dit heeft voor de recyclage ervan.
Hoeveel plasticbedrijfsafval wordt tegenwoordig op jaarbasis gegenereerd en ingezameld? Hoeveel daarvan wordt naar Turkije en andere landen geëxporteerd? Hoe staat het met de recyclagegraad hiervan?
Hoe schat u de impact van het Turks invoerverbod in voor onze bedrijven en Valipac? Hoe kunnen zij dit volgens u en uw diensten opvangen?
Op welke manier kunnen we de recyclagegraad ook voor plasticbedrijfsafval toekomstgericht verbeteren?
Hoever staat Valipac met het verhogen van het aandeel plasticafval dat men via gecertificeerde traders wil verhandelen?
Minister, in het relanceplan Vlaamse Veerkracht kondigde u aan om in de periode 2021-2022 30 miljoen euro extra te investeren om van Vlaanderen een echte recyclagehub te maken, waarbij er vooral zal worden ingezet op luierrecyclage, asbestafval, kunststoffen en textiel. Welke nieuwe initiatieven werden reeds genomen om van Vlaanderen zo’n recyclagehub te maken en wat zit er nog in de pijplijn?
Minister Demir heeft het woord.
Collega De Vroe, bedankt voor uw vraag. Ik denk dat we het hier in het verleden ook al over hebben gehad.
Het is zo dat het half miljoen ton voor export waarover u spreekt, niet allemaal uit België komt. Ik denk dat dat wel belangrijk is om te weten. Wij zijn met onze havens een doorvoerland en de stromen komen uit heel Europa.
Wat België betreft, in 2019 werd 100.000 ton bedrijfsmatige eenmalige plastic verpakkingen op de markt gezet in België. Dat zijn dus de cijfers op Belgisch niveau, we hebben geen cijfers voor het Vlaamse niveau. De andere belangrijke hoeveelheden bedrijfsmatig kunststofafval zitten in de rubber- en kunststofverwerkende industrie en in de bouwnijverheid. Het kunststofafval van de rubber- en kunststofverwerkende industrie is zeer zuiver en zal voornamelijk gerecycleerd worden.
Van die 100.000 ton werd 58.781 ton selectief ingezameld voor recyclage. Van die hoeveelheid gaat 42 procent naar recyclagebedrijven in Europa, 19 procent naar Turkije en 39 procent naar Azië. Zowel Valipac als de Interregionale Verpakkingscommissie (IVC) gaan na of deze stromen een effectieve recyclage ondergaan. Stromen waarvan de effectieve recyclage niet voldoende kan gegarandeerd worden, worden niet meegenomen in de finale resultaten. In 2019 was dit het geval voor 4910 ton. Van de gerapporteerde hoeveelheid door Valipac, 58.781 ton, werd dus 53.871 ton effectief als gerecycleerde hoeveelheid aanvaard door de IVC.
Uw tweede vraag: in 2018 voerde China inderdaad een verbod in op de import van plasticafval. Deze stromen zijn uitgeweken naar andere landen, waaronder ook Turkije. Nu denkt men ook in Turkije aan beperkingen. Ik denk dat we dit positief moeten benaderen. We moeten dit aangrijpen als opportuniteit om naar een meer lokale en milieuvriendelijke recyclage te gaan. Het is in elk geval ons streven, dat ook verankerd is in het kunststoffenplan, om de recyclage maximaal in Europa te lokaliseren en indien mogelijk in eigen land. Valipac laat weten dat het die doelstelling onderschrijft. In de nieuwe erkenning die eind dit jaar moet worden verleend aan Valipac, zullen dan ook de nodige maatregelen opgenomen worden om hierop in te zetten. U weet dat, in het kader van Flanders Recycling Hub of de Vlaamse recyclagehub, kunststofafval één van de prioriteiten is om lokale recyclage te stimuleren. Ik zie dit dus als hét moment om dat hier ook te doen.
Uw derde vraag: het verhogen van de recyclagegraad verloopt op twee sporen. Ten eerste willen we de selectieve inzameling van bedrijfsmatig verpakkingsafval verhogen. Vandaag wordt ongeveer 60 procent selectief ingezameld. Te veel belandt nog altijd in het restafval van bedrijven. Via diverse beleidsinstrumenten stimuleren we de selectieve inzameling bij bedrijven. Maar dat volstaat niet, ik denk dat dat cijfer veel beter moet. Vandaar ook dat we de code van goede praktijk voor inzamelaars verankeren in het Vlaams reglement betreffende het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen (VLAREMA), en ook de Valipac-premies moeten mee de juiste richting aangeven.
Ten tweede moeten we ervoor zorgen dat de selectief ingezamelde stromen maximaal terechtkomen bij hoogwaardige recyclagebedrijven. Dit streven we na door het inzetten op meer lokale recyclage en een striktere opvolging en monitoring. Dit moet ertoe leiden dat de nieuwe doelstellingen voor de recyclage – 65 procent in 2030 en 55 procent in 2023 – ingeschreven worden in de wetgeving, zodat die ook gehaald kunnen worden.
Eind 2019 had Valipac een contract afgesloten met de 8 grootste traders. Op die manier verliep 85 procent van het plasticafval dat via trading verhandeld wordt via gecertificeerde traders. De doelstelling is om daar tegen eind 2022 100 procent van te maken, zodat tegen 2022 enkel nog met gecertificeerde traders wordt samengewerkt. Ik vind het dan ook van groot belang om van die 100 procent van onze afvalstromen te kunnen weten waar die naartoe gaan.
Wat betreft uw vijfde vraag rond de recyclagehub: het ontwerpbesluit van de Vlaamse Regering voor het kunnen toekennen van een investeringssubsidie aan bedrijven die willen investeren in innovatieve recyclagetechnieken, is vorige week principieel door de regering goedgekeurd. Dit gaat nu naar de Raad van State voor advies om het onmiddellijk daarna definitief goed te keuren binnen de Vlaamse Regering. De bedoeling is alvast om, onmiddellijk na de goedkeuringsprocedure, dit jaar al een eerste call te lanceren waarin 15 miljoen euro ter beschikking zal staan. Volgend jaar volgen nog één of twee calls om het resterend budget aan te kunnen wenden. Er is intussen ook een marktstudie uitgevoerd om na te gaan bij welke stromen potentieel zit voor recyclage in Vlaanderen. Kunststoffen horen hier zeker en vast bij.
Er is dus nog heel wat werk voor de boeg. Er zijn een aantal zaken lopende en we geven er verder uitvoering aan.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, we hebben momenteel inderdaad nog niet altijd een goed zicht op wat er precies gebeurt eens de blauwe zakken met huishoudelijk afval of ons plasticbedrijfsafval de consument of het bedrijf verlaten. Dat moet snel wijzigen.
De stoffen die worden gesorteerd met het oog op de recyclage en de export naar buurlanden en verder, moeten we echt allemaal goed kunnen triëren naar waar dat gaat. De recyclagegraad moet ook omhoog. Het feit dat we het altijd ver gaan zoeken, moet toekomstgericht effectief verleden tijd zijn. We moeten echt weten wat er precies gebeurt met ons afval. En een hoogwaardige sortering is natuurlijk heel belangrijk. In de recyclagegraad zijn de doelstellingen helder en duidelijk. Die moeten we daadwerkelijk ook behalen, en dan graag dicht bij huis. Daarom zijn we natuurlijk die idee van de recyclagehub, waar ik ook heel erg naar uitkijk, zo genegen. Ik ben blij dat daar in de toekomst stappen vooruit in genomen gaan worden. Hoe sneller die er natuurlijk komt, hoe beter.
Wat ook heel belangrijk is, is dat die routes nog beter gevolgd en getrieerd kunnen worden. Ik weet niet hoe snel u daar kunt op ageren, minister. Daar moeten we ook nog sneller stappen vooruitzetten. De doelstelling dat dat in een wetgeving verder wordt opgenomen, is allemaal heel goed. Maar het allerbelangrijkste is natuurlijk dat die recyclagegraad snel naar boven gaat en dat we de stromen goed kunnen volgen en dat we dat bij ons kunnen sorteren en recycleren. Daar is de plaats van de circulaire economie natuurlijk heel belangrijk.
Minister, ik had eigenlijk één extra vraag over die exportproblemen. Hoe gaat u op korte termijn proberen dat nog te verhelpen? Wat gaat u nog extra ondernemen om daar concrete stappen vooruit te zetten, naast de recyclagehub?
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Ik wil in het kader van het verhogen van de recyclagedoelstellingen nog even terugkomen op mijn vraag rond luiers, waar ook heel wat polymeren in zitten. Ik had de vraag gesteld naar het afzonderlijk ophalen van luiers, om die dan in een recyclageproces te brengen in plaats van bij het restafval. Op de site van de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) lezen we ondertussen dat er een aantal end of waste-criteria zijn vastgelegd en de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) werkt aan een analytische test om later dit jaar een praktijktoets te kunnen doen bij twee recyclageplanners.
Bij deze zou ik de vraag willen stellen, minister, of het al duidelijk is bij welke recyclageplant dit plaats zou vinden en aan welke voorwaarden zij moeten voldoen. En twee, kunt u ons meedelen wanneer het analytisch kader van VITO verwacht wordt? Zeker het verhaal van de luiers heeft een belangrijk aandeel in het verhogen van onze recyclagedoelstelling.
Minister Demir heeft het woord.
Collega De Vroe, misschien is het belangrijk om te weten dat het huishoudelijk plasticafval volledig in Europa wordt gerecycleerd.
Wij zijn bezig met het opzetten van het Materialen Informatie Systeem (MATIS) om een beter zicht te krijgen op de stromen: waar ze naartoe gaan, de vervolgstappen, wat ermee gebeurt. De IT-ontwikkeling hiervoor loopt volop. Binnen dat systeem kijken we naar de links tussen de verschillende verwerkers en de routes. Het zal ons een schat aan extra informatie kunnen opleveren. De bedoeling is om in 2022 een eerste rapportage aan Europa te geven. Dat is dus een spiksplinternieuw systeem dat we aan het opzetten zijn. Ik denk dat dat ons enorm zal helpen om de routes, de verschillende verwerkers en de links ertussen goed in kaart te brengen. Dan kunnen we natuurlijk ook zeer gericht aan de slag gaan rond handhaving.
Collega Rombouts, luiers zijn inderdaad zeer belangrijk in de recyclagehub. Het kader van VITO verwachten we, als ik me niet vergis, dit jaar nog. Wat die twee locaties betreft, kan ik nu nog geen uitspraken doen. Ik zal mij daar eerst over moeten informeren.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Die IT-ontplooiing is inderdaad heel belangrijk om die stromen op te volgen. Het is dus een goede zaak, minister, dat het er zo snel mogelijk zal komen. Ik kijk uiteraard uit naar die rapportage in 2022.
Verder is het natuurlijk heel belangrijk om nu nog, zolang de recyclagehub er niet is – ik had al gezegd: hoe sneller hoe liever –, toch de vinger aan de pols te houden inzake wat er gebeurt met de stromen van ons plasticbedrijfsafval. We moeten goed controleren wat daarvan de recyclagegraad is.
Maar ik kijk uit naar de grote stap vooruit die we nemen, in eerste instantie met die recyclagehub en natuurlijk ook met de digitalisering. We komen er zeker op terug.
De vraag om uitleg is afgehandeld.