Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Verheyden heeft het woord.
Collega’s, het Antwerpse stadsbestuur trok onlangs aan de alarmbel. In een jaar tijd is het aantal ongevallen met steps er verdubbeld. Sinds 2019 houdt het stadsbestuur meer nauwkeurige statistieken bij over elektrische en gewone fietsen en steps. Daarbij valt op dat waar er in 2019 nog 34 ongevallen met gewonden waren, dat aantal in 2020 met maar liefst 150 procent is gestegen tot 85 letselongevallen. Bijna 2 op de 3 slachtoffers zijn tussen 15 en 34 jaar oud.
De step is nieuw en hip, en is door de deelsystemen en de stijgende verkoop vlot beschikbaar en eenvoudig te gebruiken. Maar er is ook een gevaarlijk kantje aan. Zo kunnen de wendbaarheid en snelheid zeer gevaarlijk zijn. Bovendien kunnen stepgebruikers andere weggebruikers in gevaar brengen.
De cijfers verbazen verkeersdeskundigen echter niet. Elektrische verkeersmiddelen zoals de step zitten in de lift. De kans op valpartijen is groot door de relatief kleine wieltjes. Op oneffenheden zoals putdeksels leidt dat tot valpartijen, zeker bij beginnende bestuurders.
VIAS bevestigt dit na een rondvraag bij vijf ziekenhuizen. In heel wat gevallen hebben de gebruikers geen helm op terwijl er zware vallen gemaakt kunnen worden. Bovendien zijn er ook vaak letsels aan de onderbuik door de botsing met het stuur, aan het hoofd, zoals een kaakbreuk, of aan de ledematen, zoals een polsbreuk.
De oorzaak moet in heel wat gevallen bij de niet-aangepaste snelheid en het ontbreken van hoffelijkheid worden gezocht. Steppers mogen gebruikmaken van het voetpad, maar met een snelheid van maximum 5 tot 6 kilometer per uur. Ook met 25 kilometer per uur door het verkeer laveren, maakt dat steppers een gevaar voor andere weggebruikers kunnen vormen. VIAS geeft ondertussen een aantal raadgevingen mee.
Minister, overweegt u om steppers te verplichten een helm te laten dragen?
Zult u inzetten op een opleiding voor beginnende steppers?
De politie kan steppers bij onaangepast rijgedrag beboeten, ook op het voetpad. Bent u bereid hierrond te sensibiliseren?
Bent u bereid doelgerichte acties te ondernemen indien de stijgende trend van de ongevallencijfers zich voortzet? Welke concrete acties zou u in dit geval nemen?
Minister Peeters heeft het woord.
Collega Verheyden, wat betreft de vraag over het verplichten van een helm op de step, heb ik dezelfde houding als over het verplichten van een helm op de fiets. Ik wil ten volle inzetten op sensibilisering inzake helmdracht maar ook inzake fluorescerende kledij, maar we gaan dat niet verplichten. Ik denk dat dat geen goede zaak zou zijn want dat gaat mensen waarschijnlijk ontmoedigen om ook deze duurzame vervoersmiddelen te gebruiken.
We staan wel ten volle achter een opleiding voor beginnende steppers. Sinds 2020 voorziet de Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV) reeds in een opleiding voor beginnende steppers, ‘One Step Away’. Ik heb destijds ook een korte opleiding mogen volgen. Het is een laagdrempelige opleiding die specifiek gericht is op het gebruik van de elektrische step. De opleiding ‘One Step Away’ kadert ook binnen Safe2work, het opleidingsprogramma rond verkeersveiligheid dat de VSV aanbiedt aan bedrijven en openbare diensten.
Binnen deze opleiding gaat veel aandacht naar het anticiperen op mogelijke gevaren en de noodzaak om je snelheid aan te passen aan de omgeving en aan andere kwetsbare weggebruikers. Ook de noodzaak om persoonlijke beschermingsmiddelen, zoals een helm, knie- en polsbeschermers te dragen, komt daarin aan bod, zonder het als een verplichting op te leggen.
Dan, wat uw derde vraag betreft rond het beboeten, ook op het voetpad: ben ik bereid om daarrond te sensibiliseren? Het lijkt mij geen duurzame insteek voor een campagne om te informeren of sensibiliseren over boetes in deze context. Het is beter dat de verkeersdeelnemers hun gedrag aanpassen wegens bepaalde normen en waarden en niet omdat ze een boete willen vermijden. Ik wil inzetten op het gedrag en de infrastructuur.
In het geactualiseerde Verkeersveiligheidsplan zal er aandacht zijn voor nieuwe actieve vervoerswijzen, zoals de step, waarbij wordt nagegaan hoe hiermee vanuit het oogpunt van de verkeersveiligheid het best wordt omgegaan. Een van de concrete acties die we willen opnemen, is het sensibiliseren en aanmoedigen van verkopers om aan nieuwe gebruikers bij de aankoop van een voertuig de juiste informatie en richtlijnen mee te geven en te verwijzen naar opleidingen.
De heer Verheyden heeft het woord.
Minister, ik zal niet informeren hoe die stepopleiding is verlopen. Misschien is dat heel goed meegevallen en hebt u intussen zelf een step waarmee u door uw thuisgemeente zoeft.
Wat betreft sensibilisering zitten we op hetzelfde spoor. Ook met het niet verplichten van een helm kan ik leven, maar het is inderdaad belangrijk dat de mensen weten dat er persoonlijke beschermingsmiddelen bestaan. Zo’n step is anders dan een fiets of elektrische fiets. Men staat op zo’n smal plankje op twee kleine wieltjes. Een ongeval is rap gebeurd. De persoonlijke beschermingsmiddelen zijn misschien wel aangewezen, zonder ze te verplichten.
Ik weet niet of het onaangepast rijgedrag kan veranderen zonder te beboeten. Ik zie vaak heel veel steppers – niet allemaal – halsbrekende toeren uithalen op hun step. Ik ben er langs een kant over verwonderd dat er niet meer ongevallen gebeuren. Er is nog veel werk aan dat aangepast rijgedrag. Het beetje repressie dat we kunnen uitoefenen, lijkt me echt nodig bij sommige hardleerse steppers.
Sensibiliseren via de verkopers is hetzelfde als bij de elektrische fiets. We hebben daar ook een paar keer toe opgeroepen om eventueel een gebruiksbrochure mee te geven en te wijzen op de gevaren. Dat lijkt me ook aangewezen bij elektrische steps.
Minister, naar aanleiding van een vraag om uitleg vorig jaar over de kwaliteit van deelsteps zei u dat de Vlaamse overheid de lokale besturen wil ondersteunen rond de kwaliteit van elektrische steps. U zou in het kader daarvan kwaliteitseisen laten bundelen door de administratie. Dat is voor de gemeenten en vervoerregio’s, maar ook voor de particulier. De elektrische step moet toch voldoen aan de maximale kwaliteitseisen. Voor steps die worden aangeboden in het kader van deelmobiliteit zou u eventueel werken aan een Vlaams label. U was dat aan het onderzoeken. Met betrekking tot de veiligheid van steps die men zelf koopt, is degelijke kwaliteit noodzakelijk.
Moeten we werken aan een Vlaams label? Wat is de stand van zaken? Is het niet aangewezen om voor elektrische steps die particulieren aankopen te werken aan een Vlaams kwaliteitslabel?
De heer Meremans heeft het woord.
Voorzitter, het is me ook een raadsel hoe die mensen op twee wieltjes al die stunts kunnen uithalen. Ik ga me er niet aan wagen, maar toch chapeau. Dit is een moeilijke.
Het is moeilijk om steeds de veiligheid af te wegen van de steppers zelf en van de andere weggebruikers en aan de andere kant niet te repressief willen zijn. We willen niet iedereen in de auto jagen. We kunnen de beschermingsmiddelen wel aanraden, maar als een dame of heer zich kort verplaatst, meestal in pak of jurk, gaat die geen knie- en ellebooglappen dragen.
Wat wel nodig is, is de sensibilisering. Het is misschien een rare vergelijking, maar met de motorijders zegden we dat auto’s moto’s niet altijd zien op snelwegen en dergelijke. Misschien moeten we hier ook zoiets doen en vooral werken rond hoffelijkheid. Het begint inderdaad drummen te worden: je hebt de speedpedelec, fietsen, elektrische fietsen, de elektrische deelstep en de gewone elektrische step. Het wordt wel dringen. We moeten altijd kijken naar de locatie. Ik kan me voorstellen dat in Antwerpen, waar alles samenkomt, waar het echt druk is, men de zaken moet gaan organiseren. Ik ben ervan overtuigd dat we op termijn in bepaalde kernen de reglementering zullen moeten aanpassen voor de veiligheid. Dat zal misschien niet overal hoeven.
Waar ik de collega in volg is dat kwaliteitslabel. Dat is belangrijk. Verder moeten we momenteel gaan voor de sensibilisering en de hoffelijkheid. Het is een proces; op den duur raakt dat wel ingeburgerd.
De heer Bex heeft het woord.
Voorzitter, mijn verbinding is niet zo optimaal, dus ik zet mijn camera uit. Ik zou de heer Meremans kunnen parafraseren en zeggen dat hoe meer ongevallen met steps gebeuren, hoe beter, want dat bewijst dat ze veel gebruikt worden. Hij had het over de klachten over fietspaden. Ik denk niet dat hij zou willen dat ik hem zo zou framen.
We moeten de nieuwe vervoersmiddelen alle kansen geven. We mogen een aantal elementen niet uit het oog verliezen. Het STOP-principe zegt nog altijd: eerst Stappen, dan Trappen, vervolgens Openbaar vervoer en dan pas Personenwagens.
We kunnen nadenken over een aantal regels en afspraken, maar ik denk dat het lokale niveau het best geschikt is om hier concrete regelgeving rond uit te bouwen.
Ik sta zeker niet afkering tegenover een kwaliteitslabel, maar het lijkt me dat we geen verschillend label moeten ontwikkelen in Vlaanderen, Nederland en Duitsland, Brussel, Wallonië en Frankrijk. We kunnen beter op Europees niveau bekijken of zo’n label mogelijk is. Hoe staat u daartegenover?
Minister Peeters heeft het woord.
Voorzitter, inzake het kwaliteitslabel nemen we een aantal eisen op in de bestekken rond de deelmobiliteit die in opmaak zijn voor het vervoer op maat. Inderdaad, zoals de heer Bex zegt, zelf met een eigen label komen, is niet zo evident. De evolutie van al die vormen gaat enorm snel. Ik verwijs naar een commissie van een jaar geleden. We nemen wel kwaliteitseisen op voor de bestekken van onze deelmobiliteit, maar specifiek een eigen kader of label opstellen, is moeilijk. Dan moeten we, telkens als er een nieuw merk op de markt komt, kijken of het voldoet aan het label. Dat is iets complexer. De kwaliteitseisen zal ik zeker opvragen in het kader van het vervoer op maat.
De heer Verheyden heeft het woord.
Het is duidelijk dat we hier nog op zullen terugkomen.
Ik kan me voorstellen dat het niet simpel is om dat kwaliteitslabel te ontwikkelen, minister. Op termijn komt er misschien wel een Europees label. Eigenlijk is de elektrische deelstep een vrij nieuw fenomeen. Het aantal ongevallen stijgt. Allerlei steps worden op de markt aangeboden. Ik kan me voorstellen dat daar kwaliteitsverschillen op zitten. Het is aangewezen om daar proactief aan te werken. Misschien, minister, kunt u uw Europese collega’s warm maken om daar samen iets rond te organiseren.
De vraag om uitleg is afgehandeld.