Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Ronse heeft het woord.
Collega Vanryckeghem, ik dank u voor uw aanbod om taartjes mee te brengen. Kortrijk ligt niet zo ver van Waregem. U kunt altijd coronaproof een taartje komen brengen. Ik zal dan koffiezetten voor u.
Mijn vraag gaat over het agressiepreventiebeleid van VDAB. Ik denk dat we allemaal al cijfers hebben kunnen inkijken over agressie ten aanzien van VDAB-consulenten. Dat is onaanvaardbaar. Die consulenten moeten soms tussenkomen in delicate thema's, moeten soms ook delicate boodschappen brengen aan mensen die uitkeringsgerechtigd zijn, en helaas leidt dat soms tot zeer onaanvaardbare toestanden zoals agressie.
Ik heb daarover een schriftelijke vraag gesteld. De cijfers die u me hebt gestuurd, minister, zijn toch vrij zorgwekkend. Tijdens de eerste drie maanden van 2021 waren er 55 meldingen van agressie. Als die trend zich verderzet, dan gaan we naar nog een forsere stijging voor de rest van 2021.
Uit een eerdere vraag van mij blijkt ook dat in 2019 het agressiepreventiebeleid werd doorgelicht. In dat rapport werden een aantal suggesties geclusterd.
Ik vind dit een heel belangrijk thema, omdat de VDAB-consulenten onze grote steun verdienen. Ik heb daar dan ook een aantal vragen over voorbereid.
Minister, hoe verklaart u de plotse stijging van de agressiemeldingen gedurende de eerste maanden van 2021?
Wat waren de preventieve en curatieve aanbevelingen van adviseurs? Hoe verloopt de implementatie? Zult u bijkomende maatregelen nemen om het aantal meldingen te doen dalen?
Welke mogelijke maatregelen kunnen worden genomen om om te gaan met die agressors? En hoe kunnen VDAB-medewerkers beter worden beschermd? Ik hoop dat die mensen op hun minst hun recht op uitkering meteen wordt ontnomen. Ik denk dat iemand die zich agressief opstelt ten aanzien van een VDAB-consulent, nooit meer recht kan hebben op een uitkering. Ik vind dat totaal onaanvaardbaar. Ik hoop ook dat daar telkens strafrechtelijk gevolg aan wordt gegeven. Maar ik laat het over aan u om daar antwoord op te geven.
Minister Crevits heeft het woord.
Dank u, collega Ronse, voor deze vraag. De stijging bevestigt de trend van toename van agressiemeldingen sinds 2015. Toen werd VDAB geconfronteerd met 65 gevallen van agressie, terwijl het in 2020 om 158 gevallen ging. Dit jaar zijn er 89 gevallen van agressie tegenover bemiddelaars van VDAB gemeld. We zien dit jaar een ernstige stijging gedurende de eerste maanden. Ik vind het een heel moeilijk signaal. Elk geval van agressie is er één te veel, en we moeten dit zeer goed opvolgen.
VDAB zal dit samen met een externe preventiedienst heel specifiek onderzoeken. We vermoeden dat de stijging moet worden gezien in het licht van de coronacrisis, die de mentale weerstand van mensen, waaronder de VDAB-klanten, op de proef stelt. Daaruit kan mogelijk frustratieagressie voortkomen. Laat mij heel duidelijk zijn: er is geen enkele reden waarom agressie ten opzichte van de medewerkers van VDAB nodig zou zijn.
Vorig jaar stelde u me vlak voor de coronacrisis dezelfde vraag. Ik antwoordde toen dat bij contactberoepen, waar mensen heel frequent met elkaar in contact komen, er een groter risico is dat het uit de hand loopt, maar dat elke melding van agressie er voor mij echt een te veel is. Hoffelijkheid in de wijze waarop we elkaar benaderen, is een onderschatte deugd, die we wat meer moeten koesteren in deze tijden.
Ondanks de genomen coronamaatregelen vorig jaar is de dienstverlening van VDAB nooit gestopt. Integendeel zelfs, met de tijdelijke werklozen is er zelfs een nieuwe doelgroep bij gekomen. Dit zorgt ervoor dat VDAB dagelijks naast fysieke contacten ook massaal veel schriftelijke, telefonische en digitale contacten heeft. Om u een idee te geven: alleen al de Servicelijn van VDAB had in 2020 in totaal 833.912 contacten. Ook hier kunnen vormen van agressie optreden, waarbij een klant de grens in een contact met een bemiddelaar overschrijdt.
Het is dan ook goed dat VDAB elk signaal ernstig neemt en bekijkt hoe het beleid kan worden verbeterd. Naar aanleiding van de doorlichting van het preventie- en agressiebeleid van 2019 zijn er een aantal preventieve en curatieve maatregelen uitgevoerd.
Ten eerste: een permanente sensibilisering over de melding van agressie-incidenten. Er zijn provinciale meldpunten agressie en teamleiders als ambassadeurs van het VDAB-preventiebeleid. Zij propageren de maatregelen naar het personeel zodat men het meldt wanneer men agressief wordt benaderd. Men mag niet te gemakkelijk denken dat dit normaal is.
Ten tweede: digitalisering van een eenvoudige meldingsprocedure om de meldingsdrempel te verlagen en het registratiebereik te verhogen. Beter sensibiliseren over agressie en de meldingsprocedure vereenvoudigen, kunnen zorgen voor een stijging van het aantal cases. Waar we voordien misschien slechts maar het topje van de ijsberg zagen, kan het dat VDAB daardoor gerichter informatie krijgt en dus vaker moet optreden.
Ten derde: er is meer ingezet op communicatie naar het slachtoffer over wat er met de melding gebeurt en wat opvang inhoudt.
Dit jaar komen er nog extra maatregelen. We werken richtlijnen uit met betrekking tot het aangeven van een agressie-incident als arbeidsongeval. Er komt een heel uitgebreide terugkoppeling van het jaarlijkse agressierapport naar al wie actief is in de meldpunten agressie. We voorzien in coaching van de teamleiders door de interne dienst preventie en bescherming en Cohezio. Er wordt voorzien in een mondelinge confrontatie van de agressor door een leidinggevende of een preventieadviseur van de interne dienst preventie en bescherming. Het is belangrijk dat mensen die een grens overschrijden, ook weten dat die grens overschreden wordt.
Tot slot maak ik nog een persoonlijke kanttekening. Ik geloof dat we heel sterk moeten inzetten op het weerbaar maken van onze bemiddelaars, zodat ze situaties goed kunnen inschatten en er adequaat mee kunnen omgaan. Daarom vind ik het goed dat elk personeelslid van VDAB de mogelijkheid heeft om de opleiding ‘Omgaan met agressie’ te volgen. Deze opleiding wordt al een tijdje aangeboden. In 2020 namen er 130 personeelsleden aan deel. Sinds 2020 bestaat er ook een interne digitale cursus. Al meer dan 3300 personeelsleden hebben die cursus gevolgd. Dit is nog maar een kleine groep. Het zou goed zijn dat elk personeelslid van VDAB minstens de digitale module gevolgd heeft om zo situaties te kunnen inschatten en weerbaarder te worden in het omgaan met dergelijke situaties, waardoor ze mensen gemakkelijker op hun plaats kunnen zetten of confronteren met het feit dat ze bepaalde grenzen overschrijden.
De heer Ronse heeft het woord.
Minister, het is een goede zaak dat de personeelsleden van VDAB worden gesensibiliseerd over hoe ze hiermee kunnen omgaan, en dat de drempel om melding te maken wordt verlaagd. Laten we hopen dat er door die lage drempel meer cijfers zijn en dat er geen reële toename is. Ik ben benieuwd.
In ieder geval mogen we dit niet tolereren. Een aantal zaken zijn belangrijk. Wie zich bezondigt aan agressief gedrag, moet meteen worden geschorst van uitkering. Zo iemand kan geen uitkering meer krijgen. Dat zou ik graag bevestigd krijgen, dat we dat standaard gaan toepassen.
We moeten wel vermijden dat bemiddelaars en consulenten bang zullen worden om aan bepaalde profielen moeilijke boodschappen te geven. Als een stoere mens bijvoorbeeld weigert om opleidingen te volgen of te solliciteren en die zit voor de bemiddelaar, dan moet de bemiddelaar nog altijd kunnen zeggen dat hij een verwittiging zal sturen omdat hij niet akkoord kan gaan met dit gedrag. Als die persoon agressie vertoont, zitten we met een probleem.
In mijn vorig leven werkte ik bij UNIZO en daar hadden we ook te maken met agressie in winkels. In Kortrijk is toen een interessant proefproject opgestart met een hold-upknop waarmee de winkelier via een discreet geplaatste knop rechtstreeks werd geconnecteerd met de politiediensten. Misschien kunnen we nagaan of zoiets als testcase in een VDAB-kantoor kan worden geïmplementeerd. Dat zou alleszins een interessante piste zijn.
Minister Crevits heeft het woord.
Collega Ronse, dat van die hold-upknop, dat zal ik zeker bekijken. Logistiek is dat ook heel interessant, maar dat is aanvullend op de weerbaarheidstraining die iedereen moet krijgen. Ik heb zelf ook veel geleerd uit mijn persoonlijke ervaringen voor ik in de politiek zat over hoe je omgaat met mensen die agressief of negatief zijn. Vaak zitten daar andere redenen achter. Als je zo'n weerbaarheidstraining hebt gevolgd, is het belangrijk dat je inzicht krijgt in de uitlokkende factoren en zo mensen kunt confronteren met hun negatief gedrag.
Trouwens, als iemand agressief is tegen de bemiddelaar, wat is dan niet de kans dat die persoon ook agressief zal zijn op zijn tewerkstelling straks? Het is van belang dat mensen ermee worden geconfronteerd dat er grenzen zijn waar ze niet over mogen gaan.
Ik krijg trouwens de melding dat er bij VDAB al kantoren zijn waar zulke meldingsknoppen in gebruik zijn. Dat is dus al bekend bij VDAB.
Wat de sanctie betreft, dat is een moeilijke kwestie. De werkloosheidsreglementering voorziet in een enkele juridische basis. De filosofie om een uitkering te krijgen, heeft twee elementen. Een: is de persoon toelaatbaar in functie van het aantal gewerkte dagen? Twee: is de persoon vergoedbaar? Lees: is de persoon op zoek naar passend werk? Het gedrag maakt daar geen onderdeel van uit.
Daarbij komt dat agressie voor een stuk subjectief is. Wat voor een bepaalde persoon assertief is, kan voor een andere persoon agressief zijn. Iemand die veelvuldig buiten de schreef gaat, kan perfect worden doorgestuurd omdat hij of zij niet meewerkt. Er zijn dus wel instrumenten voor VDAB om daar bij de evaluatie op een goede manier mee om te gaan, maar dat gebeurt zelden.
Het belangrijkste is dat er heel veel aandacht is voor de problematiek en voor de weerbaarheidstraining, dat zulke zaken heel snel worden opgevolgd en dat je werkzoekenden aanspreekt op hun gedrag als dat escalerend is. Als er iets mis is met je attitude als je bij iemand komt om werk te zoeken, dan is de kans reëel dat dit straks op de werkvloer ook een rol zal spelen.
De cijfers op zich baren mij echt wel grote zorgen, maar er is bij VDAB voldoende aandacht om met dit toenemende probleem goed om te gaan en rekening te houden.
De heer Ronse heeft het woord.
Minister, het is goed nieuws dat die meldingsknoppen al op de kantoren zijn. Het lijkt me interessant om geïnformeerd te worden of dat kan worden uitgebreid en of het verder kan worden toegepast. Het geeft alleszins een gevoel van veiligheid en dat is belangrijk.
Ten tweede denk ik dat we toch eens moeten bekijken of we in de wetgeving kunnen invoeren dat, wanneer een objectief vastgestelde daad van agressie wordt gepleegd in het kader van het traject naar werk of in het contact met VDAB, er automatisch een schrapping van de uitkering volgt. Ik vind dat essentieel, uiteraard naast het hele andere traject, waarnaar u verwezen hebt.
De vraag om uitleg is afgehandeld.