Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Vraag om uitleg over het budget voor het project '#kiesvoordezorg'
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werden deze vragen om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Daniëls heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, in de zorgsector is er een enorme vraag naar gekwalificeerde verpleegkundigen en zorgkundigen. Zowel de reguliere instroom via generatiestudenten als de verschillende niveaus in de leerzorgladder hebben we nodig. Vorige week heb ik nog een actuele vraag gesteld om HBO5 Verpleegkunde als profiel zelfstandige verpleegkundige te behouden. We hebben ook verzorgende, bachelor verpleegkunde enzovoort in de leerzorgladder. We hebben die allemaal nodig in onze zorgsector. Er is ook voorzien in zijinstroom, een belangrijke bron voor extra handen in de zorg, alsook als heroriëntering en persoonlijke, latere beroepskeuze van mensen. In VIA 6 pleiten we met de meerderheidspartijen N-VA, CD&V en Open Vld net voor meer handen aan het bed. Dan moeten we die uiteraard hebben. Die kunnen we alleen maar langs de reguliere instroom en de zijinstroom realiseren.
Het project #kiesvoordezorg wil hierop inspelen door werknemers uit andere sectoren die een tweede carrière als zorgkundige of verpleegkundige overwegen, de kans te geven om als werknemer een betaald opleidingstraject te volgen in dienst van een werkgever uit de zorgsector. Dat het betaald is, is natuurlijk belangrijk want iemand die zijn job opgeeft om dan te gaan studeren en dan ergens te gaan werken, moet al een heel grote ambitie hebben om gedurende die opleidingsperiode zonder inkomen te zitten. Wanneer het diploma wordt behaald, kan de kandidaat-werknemer meteen in dienst blijven van de werkgever waarmee hij of zij een overeenkomst heeft afgesloten. Het project biedt dus opleidingskansen en een grote werkzekerheid nadien, en biedt voor de werkgever een zekerheid dat hij effectief extra personeel zal hebben.
Het project is mogelijk gemaakt met middelen uit het Zorgpersoneelsfonds die de federale overheid ter beschikking stelt van het Intersectoraal Fonds voor de Gezondheidsdiensten, en dit in samenwerking met vele Vlaamse zorginstellingen.
De opstart was een enorm succes te noemen. 850 werknemers stelden zich kandidaat om een opleiding in de zorg te starten. Door de grote respons is er echter niet genoeg budget op federaal niveau om iedereen onmiddellijk te kunnen laten starten met het traject.
Minister, ik heb dus de volgende vragen.
Was u op de hoogte van dit project en op welke manier verleent u hieraan uw medewerking?
Hebt u reeds overleg gehad met uw federale collega bevoegd voor Volksgezondheid aangaande dit probleem?
Op welke manier kunnen de mensen die gemotiveerd zijn om in een dergelijk traject te stappen alsnog starten? Wanneer en met welke middelen? Van die 850 mensen zijn er toch wel een aantal die het signaal hebben gekregen dat ze wegens een gebrek aan budget jammer genoeg niet kunnen starten. Dat is volgens mij toch jammer, minister, terwijl die mensen zich daartoe engageren. Misschien zijn er wel mogelijkheden om binnen het kader van VIA6, met die extra handen aan het bed, bij te springen?
Zult u uw federale collega bevoegd voor Volksgezondheid aansporen hiervoor extra budget vrij te maken? Of kunnen we voor de Vlaamse geïnteresseerden bijspringen met Vlaamse kredieten?
Zijn er in Vlaanderen voldoende plaatsen om deze mensen eventueel een opleiding te kunnen laten starten?
De heer De Reuse heeft het woord.
Minister, de coronapandemie heeft de nood aan voldoende medisch en verplegend personeel nog veel meer dan vroeger op de voorgrond gebracht. De zorgsector is nu meer dan ooit op zoek naar gekwalificeerde zorgverleners.
Een van de projecten om werknemers of werkzoekenden naar de zorg te leiden, is het project #kiesvoordezorg waarbij men een betaalde opleiding tot zorg- of verpleegkunde kan volgen. Er is keuze uit drie opleidingen: de opleiding zorgkunde, die een jaar duurt, de graduaatsopleiding verpleegkunde van drie jaar en de bacheloropleiding verpleegkunde van vier jaar.
Iedereen die zich kandidaat stelde om aan dit project te kunnen deelnemen, werd uitvoerig gescreend door een selectiebureau. Van de mensen die geslaagd waren voor de testen kan dus met een grote waarschijnlijkheid gezegd worden dat ze de studie tot een goed einde zouden hebben gebracht.
De inschrijvingen voor het academiejaar 2021-2022 liepen tot vrijdag 5 maart maar die datum werd al verlegd. Meer dan 850 mensen stelden zich kandidaat om in dit project te stappen, omdat ze een nieuw uitdaging zoeken, omdat er zich hier een maatschappelijk uitdaging stelde en omdat de zorg natuurlijk een prachtige job biedt.
Nu blijkt dat door het beperkte budget voor dit project momenteel slechts een deel van de mensen aan de opleiding kan starten. Voor vele mensen die geslaagd waren in de testen was dat natuurlijk een koude douche.
Mijn vragen aan u zijn dan ook de volgende, minister.
Hebt u weet van de budgettaire krapte waardoor niet alle geslaagde kandidaten de opleiding kunnen aanvatten? Zijn er eventueel nog andere redenen waarom niet alle geslaagde kandidaten de opleiding kunnen aanvatten? In welke provincies doet dat probleem zich het meest voor?
Doet het probleem zich specifiek voor in een van de drie opleidingen die worden aangeboden?
Hoeveel budget is er te kort om alle geslaagde kandidaten de opleiding te kunnen laten aanvatten?
Zult u mee helpen zoeken naar budget om toch meer – en liefst alle – kandidaten de opleiding te kunnen laten aanvatten?
Minister Beke heeft het woord.
Collega’s, ik ben uiteraard op de hoogte van het project “#kiesvoordezorg” dat ook door de Vlaamse zorgambassadeur en door de koepels actief gepromoot wordt. Voor de start van het project is er overleg geweest tussen de sociale partners en mijn kabinet om het project vorm te geven.
Het is zo dat er dit jaar 374 Vlaamse kandidaten kunnen starten. Zij voldeden aan de selectievoorwaarden en slaagden voor de selectietesten. Het gaat om 147 kandidaten in de bachelor verpleegkunde, 120 in de HBO5 verpleegkunde en 107 in de opleiding tot zorgkundige.
248 Vlaamse kandidaten werden niet weerhouden omdat ze niet voldeden aan de selectievoorwaarden van het project of niet slaagden voor de selectietesten.
Daarnaast zijn er inderdaad 78 kandidaten die slechts matig scoorden op de testen en die uiteindelijk niet weerhouden konden worden omdat er onvoldoende budget voorhanden was.
Om deze laatste groep van kandidaten alsnog te kunnen laten starten, is nog een budget nodig van een kleine 8,8 miljoen euro, 8.769.387 euro om exact te zijn.
Wat de spreiding over de Vlaamse provincies betreft, zijn er geen grote verschillen. Op basis van de woonplaats van de kandidaten komen we tot volgende cijfers: 125 kandidaten uit de provincie Antwerpen, 86 uit Oost-Vlaanderen, 62 uit West-Vlaanderen, 50 uit Vlaams-Brabant, 44 uit Limburg en 7 uit Brussel of Wallonië.
Het project #kiesvoordezorg kende dit jaar een groot succes, wat op zich een goede zaak is, maar dat heeft ook als gevolg dat enkel de kandidaten konden worden toegelaten die aan de voorwaarden voldeden en met goede resultaten in de testen.
Ik heb al contact gehad met mijn federale collega om te vragen extra budget te voorzien, en dat heeft effectief geleid tot een toename van het aantal geselecteerde kandidaten. In een eerste fase kwamen er namelijk maar een tweehonderdtal kandidaten in aanmerking.
Eerst en vooral wil ik aangeven dat de instroom in de opleidingen verpleegkunde of zorgkunde niet beperkt is, en dat eenieder er zich te allen tijde voor een opleidingstraject dat hem of haar past, kan inschrijven.
Het gefinancierde project waarover we hier spreken, wordt elk jaar georganiseerd. Kandidaten die hier een voorkeur voor hebben, kunnen zich vanaf begin 2022 opnieuw aanmelden. Ook kandidaten die het komende academiejaar op eigen kracht of op basis van een ander contract starten, kunnen in 2022 een aanvraag doen om hun verdere opleiding te laten financieren.
Niet-geselecteerde kandidaten kwamen in de drie opleidingen voor. Wat dat betreft, is er niet één opleiding die er bovenuit springt.
Wat Vlaanderen betreft, wordt in VIA 6 (Vlaams Intersectoraal Akkoord) een belangrijk hoofdstuk en een belangrijk gedeelte van het budget gewijd aan zijinstroom in zorg en welzijn. We zullen hiervoor een nieuw actieplan uitwerken, waarin we bestaande initiatieven willen versterken en waar nodig ook nieuwe initiatieven zullen uitwerken. Het actieplan is een gezamenlijk project van de zorgambassadeur, de sociale partners, VDAB en de bevoegde ministers Crevits, Weyts en ikzelf.
Binnen de opleidingen zijn er voldoende plaatsen om deze mensen op te leiden en ook qua werkgevers is er geen probleem voor zover wij tot nu weten.
Vanaf 1 september 2021 starten er dus effectief 374 personen een betaald opleidingstraject tot verpleegkundige of zorgkundige in het kader van het project #kiesvoordezorg.
Wat mij betreft een mooi verhaal, dat al deze mensen kansen geeft om hun droom waar te maken en ons de nodige handen kan bezorgen.
De heer Daniëls heeft het woord.
Minister, ik denk dat er op de achtergrond bij u een zijinstromer voor de Koningin Elisabethwedstrijd actief is op dit moment.
Het is belangrijk dat we dat project vasthouden en de mensen die zich daarvoor kandidaat stellen nu, maar ook in de toekomst, maximaal begeleiden om dat waar te maken. U zegt dat 78 mensen matig scoorden en niet werden geselecteerd, maar 8,8 miljoen euro zouden vertegenwoordigen, wat neerkomt op 112.820 euro per plaats. Ik wil dat even verifiëren. Is het effectief zo dat een iemand die in dit traject start, aan de overheid 112.820 euro kost? Minister, heb ik u goed begrepen dat we vanuit VIA 6 extra middelen geven of dat het gewoon bij het federale potje blijft? Dat was me niet volledig duidelijk.
Minister, ik wil u ook vragen om de oproepen die we elk jaar doen, telkens opnieuw in de markt te zetten. Als we gewoon nog maar kijken naar de noden die op ons afkomen, dan hebben we ze allemaal in alle mogelijke profielen nodig.
De heer De Reuse heeft het woord.
Minister, het is inderdaad een heel mooi verhaal om mensen naar een droomjob te leiden. De cijfers die u geeft, zijn natuurlijk bemoedigend. Dan blijft de vraag over de 78 mensen die matig hebben gescoord. Die mensen zijn niet geselecteerd om aan een opleiding te beginnen. Over welke profielen gaat het? Is er ook gekeken om die mensen door te schuiven naar de job van zorgkundige, of waren het mensen die specifiek voor een van de drie profielen gingen en dan uit de boot vielen en niet terug zijn opgevist?
Verder hoop ik dat we dit project inderdaad jaarlijks kunnen herhalen, om op die manier meer heel gemotiveerde mensen – want dat zijn die mensen alvast – naar de zorg te leiden.
De heer Vaneeckhout heeft het woord.
Dit is een zeer terechte vraag van de collega's. Het is ook wel een goed initiatief, dat inderdaad misschien het best jaarlijks herhaald wordt.
Ik wil een beetje uitzoomen, minister. De noden zijn natuurlijk veel groter dan deze extra instroom. Die noden zijn er ook op korte termijn. Ik weet dat daar geen magische formules voor bestaan, anders hadden we het allemaal samen opgelost. Er gebeuren extra investeringen door deze regering, maar toch ben ik bezorgd als ik hoor dat er nu al geen capaciteit is om die mensen dan hun traject te laten lopen. We zouden de komende jaren eigenlijk een massale extra instroom moeten krijgen om die duizenden vacatures in te vullen die eraan komen, zowel voor de vervanging van gepensioneerde mensen uit de zorgsector als voor de extra handen aan het bed die zijn aangekondigd.
Als bij wijze van spreken morgen die instroom echt op gang komt en wij die 15.000 extra plaatsen kunnen invullen door extra mensen op te leiden en ook nog de gepensioneerden te vervangen, is ons opleidingssysteem daar klaar voor? Maakt u zich sterk dat daar alle middelen voor voorzien zijn?
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Ik ken persoonlijk iemand die heeft meegedaan aan het project. En die vond dat echt geweldig, want het was eigenlijk haar grote droom om verpleegkundige te worden, op iets latere leeftijd dan. Maar ze was jammer genoeg ook niet bij de gelukkigen. Dat vind ik toch wel heel jammer. Het is zo'n prachtig project. En om dan te moeten vaststellen dat gemotiveerde mensen die daaraan deelnemen, uiteindelijk toch uit de boot vallen, vind ik enorm jammer.
Het zou heel goed zijn dat we die mensen op een of andere manier wel degelijk die opleidingskansen kunnen bieden en dat dit zeker en vast ook jaarlijks terugkomt.
Minister Beke heeft het woord. (De microfoon van de minister staat uit)
Minister, ik denk dat uw microfoon niet open staat.
Excuseer, ik heb mijn koptelefoon opgezet om minder omgevingslawaai te hebben, ook al is het iemand die binnenkort naar de Koningin Elisabethwedstrijd gaat. (lacht)
Ik dacht even dat het uw hond was die piano speelde.
Neen, mijn hond blaft. Mijn vrouw soms ook, maar dat is iets anders. En die kan ook piano spelen.
Enfin, terug naar deze zaak. Het is een mooi project. Daar zijn we het allemaal over eens. Het is in verhouding natuurlijk, laat ons eerlijk zijn, ook wel een duur project: vier jaar loon voor een bachelor, drie jaar voor een HBO5, één jaar voor een zorgkundige. Die 8 miljoen euro bijkomende middelen, gespreid over die jaren, dat klopt dus inderdaad.
In VIA6 is er inderdaad een budget voorzien voor het actieplan. Dat wordt dit jaar samen met de sociale partners, VDAB en de betrokken beleidsdomeinen vormgegeven.
De 78 mensen waarnaar gevraagd is, zijn eigenlijk gelijkwaardig verdeeld over de 3 opleidingen. In de testen werd ook het gesprek aangegaan over het niveau van de opleidingen. Er lopen verschillende trajecten voor de opleidingen richting de zorg: #kiesvoordezorg, maar ook bij VDAB en de sociale partners. We willen al die initiatieven in het actieplan dat we aan het voorbereiden zijn, op elkaar afstemmen en waar nodig versterken. Want de uitdagingen zijn groot. De eerste stap was zorgen voor bijkomende middelen. Die hebben we. Nu komt het erop aan om dat verder vorm te geven.
Naast datgene wat we voorzien hebben in VIA 6 en naast #kiesvoordezorg is er ook nog Project 600, waarbij doorstroom binnen de sector ook wordt vormgegeven. Er zijn dus verschillende initiatieven waar we op moeten spelen, om zoveel mogelijk vacatures in de toekomst vorm te kunnen geven.
De selectietesten zijn door een onafhankelijk bureau afgenomen. Die investering, en daarom is die selectie natuurlijk zo belangrijk, vraagt grote zekerheid over de slaagkansen van de kandidaten.
De heer Daniëls heeft het woord.
Ik dank de minister en de collega’s die dit een goed project vinden. Ik vind het ook heel goed dat we via VIA 6 een duidelijk signaal geven voor die zijinstroom.
Ik heb wel nog twee bedenkingen waar we ook in de toekomst rekening mee moeten houden. Wanneer mensen hun vinger opsteken voor dit project maar niet slagen, dan zouden we moeten nagaan of we hen voor een ander profiel kunnen inschakelen. Wanneer men iemand die bijvoorbeeld naar de bachelor verpleegkunde wil gaan maar niet slaagt in de test toch nog warm kan maken voor de opleiding zorgkundige, dan is men die persoon niet kwijt in de sector. Dat is een expliciete vraag, ook in het kader van de screening.
Ik heb vernomen dat ook in dit project een aantal mensen zijn ingestapt en geselecteerd die eigenlijk al aan de opleiding bezig waren en dus voor hun laatste jaar gebruikmaken van het project. Het is natuurlijk heel fijn voor die mensen dat ze daar nu wel voor betaald zullen worden maar dat zijn natuurlijk geen nieuwe mensen want ze zaten al in het opleidingstraject. Bij de volgende oproepen moeten we ervoor zorgen dat we echt nieuwe mensen aantrekken en geen mensen die al in de opleiding zitten. Minister, ik dank u om dat mee op te volgen.
De heer De Reuse heeft het woord.
Zoals ook werd gezegd op Radio 2 zijn dergelijke profielen een geschenk uit de hemel. Het gaat over mensen die heel gemotiveerd zijn en ik hoop dat hun motivatie inderdaad die dure opleiding compenseert. Het gaat hier over mensen die echt in de zorg willen werken, die zorg willen verlenen en die mensen moeten we koesteren. En die 78 mensen die er deze keer niet bij zijn, moeten we volgend jaar zelf proactief oproepen. Ze zullen misschien gebruik hebben gemaakt van het voorbije jaar om zich bij te scholen en bijkomende kennis te verwerven en gemotiveerd zijn om opnieuw deel te nemen en dan wel door de selectieproeven te geraken. Zo kunnen zij deel uitmaken van het Vlaams zorgpersoneel dat we zo broodnodig hebben.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.