Verslag vergadering Commissie voor Onderwijs
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Vandromme heeft het woord.
Binnen enkele weken zal het onderwijspersoneel kunnen beschikken over de nodige zelftests, die vanaf dan massaal zullen kunnen worden ingezet. Dat is goed nieuws, vooral ook omdat alle scholen vanaf 10 mei opnieuw contactonderwijs kunnen organiseren.
Ondertussen is er door Zorg en Gezondheid gezocht naar een tussentijdse oplossing voor het onderwijs. Er is beslist om de nog beschikbare sneltesten van de Vlaamse overheid prioritair ter beschikking te stellen voor het onderwijs. De federale regelgeving vereist wel dat het afnemen van een sneltest altijd gebeurt door een daartoe opgeleid persoon en onder de verantwoordelijkheid van een arts, dus binnen het juiste kader.
Binnen onderwijs moeten hieromtrent de nodige afspraken worden gemaakt. Vorige week ontvingen alle schooldirecties een brief over het gebruik van deze sneltesten. Onderwijspersoneel kan zich laten testen op een testlocatie van het Rode Kruis Vlaanderen, maar het aantal locaties is beperkt tot 45. Bovendien is de geografische spreiding van deze locaties niet zo ideaal.
Scholen die zelf over medisch personeel beschikken, kunnen de afname van sneltesten dan weer zelf organiseren. In een aantal secundaire scholen, waar men bijvoorbeeld de richting Verzorging kan volgen, of in scholen voor buitengewoon onderwijs zal het nodige personeel wellicht aanwezig zijn, maar lang niet alle scholen voldoen aan deze voorwaarde.
Minister, mijn vragen hieromtrent zijn de volgende. Hoe zult u tegemoetkomen aan de beperkingen van scholen zonder medisch geschoold personeel en zonder testcentrum in de buurt die toch sneltesten willen inzetten? Hoever staat het met de opmaak van het afsprakenkader? Wie wordt betrokken bij de opmaak ervan? Tegen wanneer zullen de nodige afspraken hierover rond zijn? Wanneer voorziet u in de nodige heldere communicatie in verband met de zelftesten naar de scholen?
Minister Weys heeft het woord.
We zijn in blijde afwachting van maar liefst 600.000 zelftesten die we per week zullen kunnen organiseren, dus 200.000 per week voor het hoger onderwijs, het volwassenenonderwijs en het deeltijds kunstonderwijs en 400.000 per week voor het leerplichtonderwijs. Die zijn besteld via het agentschap Zorg en Gezondheid en Het Facilitair Bedrijf. Ik wil daar echter niet op wachten. Daarom hebben we al sneller geschakeld. In eerste instantie werken we met de bestaande stock aan sneltesten die we hebben. Ten tweede gaan we ook al aan de slag, zij het dan in een beperkt aantal scholen, een 40-tal scholen, met zelftesten die we via een ander kanaal, het reguliere kanaal kunnen bemachtigen.
Wat die stock van sneltesten betreft: we hadden daar ongeveer 300.000 van. Daarvan is er natuurlijk een deel gebruikt via die lokale testcentra. Er zijn twee pistes. Enerzijds kan men inderdaad een sneltest laten afnemen op een testlocatie bemand door vrijwilligers van het Rode Kruis. Anderzijds kunnen onderwijsinstellingen ook een testpakket met daarin het benodigde aantal testen en beschermingsmateriaal, zoals handschoenen, ‘face shields’, schorten en zo, bestellen voor het testen van hun personeelsleden. Ik heb de informatie over die twee pistes ook laten verspreiden via Mijn Onderwijs, en ook op de website van het departement vind je daar informatie over.
Ik stel vast dat al heel wat onderwijsinstellingen daarmee aan de slag gaan. Op vrijdag 30 april, ondertussen toch al bijna een week geleden, waren er al bijna 1000 instellingen die net in functie van testen gegevens bij mijn administratie hebben opgevraagd. 150 scholen hebben ook een testpakket besteld. Afgelopen maandag hadden we al zo’n 70.000 sneltesten verdeeld. Er wordt dus wel ingegaan op dat aanbod.
U zegt terecht dat de regionale dekking van de Rode Kruiscentra eerder beperkt is. We hebben dat allemaal zelf op poten moeten zetten, vanuit Onderwijs. We hebben het maximaal mogelijke gedaan om te zorgen voor een zo goed mogelijke dekking. We zitten natuurlijk ook met het probleem dat het Rode Kruis regionaal niet overal even sterk is ingebed. Het opzetten van bijkomende centra is natuurlijk ook niet evident. Dat vraagt een bijzondere logistieke inspanning. Dat is dus ook de reden waarom ik heb gezorgd voor een tweede piste: onderwijsinstellingen kunnen een pakket aanvragen waarmee ze zelf sneltesten kunnen uitvoeren. Die sneltesten hoeven niet steeds door medisch opgeleid personeel te worden afgenomen. Ze kunnen ook worden afgenomen door niet-medisch personeel, na het volgen van een specifieke opleiding en onder toezicht en aansprakelijkheid van een arts of verpleegkundige.
Die laatste piste wordt nog versterkt door lokale initiatieven. Soms zijn er lokaal geen testcentra met Rode Kruismedewerkers, maar bijvoorbeeld in de stad Antwerpen wordt er gewerkt met een mobiel testteam en lokale testdorpen. De stad Antwerpen is zogezegd een blinde vlek wat de testcentra van het Rode Kruis betreft, maar dat wordt dan weer gecompenseerd door lokale initiatieven. Dat is ook het geval in Gent. Ik heb met beide steden toch wel regelmatig overleg over dat onderwerp. Het belangrijkste is gewoon dat men daar zorgt voor een aanbod, zodat personeelsleden zich kunnen laten testen. Dat hoeft niet altijd per se in het kader van een onderwijsaanpak te zijn.
De stand van zaken met betrekking tot de zelftesten heb ik bij dezen gegeven.
In afwachting van de grote levering heb ik er wel voor gezorgd dat men sinds afgelopen maandag in 38 scholen al is gestart met die zelftesten, zodat we toch al wat voorbereid zijn wanneer de grote lading komt, zodat we weten wat de beste praktijken zijn om een en ander te organiseren. Immers, 400.000 tests voor bijna 4000 scholen, dat is toch wel een hele operatie. Vandaar dat proefproject. De personeelsleden van die 38 proefscholen zullen zich tweemaal per week gedurende 4 weken preventief testen met een zelftest die ze bij de apotheek ophalen. De kosten van de zelftesten voor de deelnemende scholen worden terugbetaald. Op basis waarvan zijn die geselecteerd? Dat zijn scholen die zich hadden aangeboden voor het proefproject speekseltesten, maar daarvoor uiteindelijk niet werden geselecteerd. We hebben dus gewoon gewerkt met die bestaande lijst. Dat zijn 14 basisscholen en 24 secundaire scholen. Die zijn verspreid over de provincies Antwerpen, Limburg, Oost-Vlaanderen en West-Vlaanderen.
Er is in een tussentijdse evaluatie en een eindevaluatie voorzien, waarbij we zowel de directies van de deelnemende scholen als de personeelsleden bevragen over hun ervaring met die zelftesten. Dus wat kunnen we daaruit leren om bijvoorbeeld ook meer directieven te kunnen geven aan de scholen wanneer de grote lading zelftesten eraan komt?
Ondertussen zullen we ook klaarstaan, want naast het proefproject leggen we, samen met het Agentschap voor Onderwijsdiensten (AGODI) en het departement, ook de logistieke puzzel. Die zelftesten verdelen over vierduizend scholen is immers een heuse uitdaging, maar we zullen klaarstaan vanaf het moment dat ze er zijn. Hopelijk is dat er zo spoedig mogelijk.
Ik hoop dat de federale regelgeving ook zo snel mogelijk wordt aangepast, want ook daar is er natuurlijk een probleem, ook op het vlak van de gunning. Er is namelijk het gegeven dat de federale overheid nog maar bitter weinig zelftesten heeft erkend, terwijl die in landen rondom ons toch veelvuldig worden gebruikt. Ik weet dus niet wat daar de hiccup is, maar we hebben wel het engagement gekregen vanuit de Federale Regering dat men daar snel werk van zou maken. Ik hoop dat dus zo snel mogelijk zo veel mogelijk van die zelftesten, die uiteindelijk in het buitenland al worden gebruikt, ook gewoon worden erkend, zodat we die mogen aankopen en gebruiken. Nu is het immers toch een beetje gek dat sommige zelftesten wel verkrijgbaar zijn via de apotheek, maar dat wij ze als Vlaamse overheid niet kunnen aankopen.
Mevrouw Vandromme heeft het woord.
Minister, dank u wel voor uw antwoord. Wat de proefprojecten betreft, toevallig contacteerde een school me al met vragen. Die wou heel graag snel beginnen, maar goed, ondertussen zijn de testen er en ontvang ik ook positieve signalen daarover.
Verder wil ik verwijzen naar een initiatief van de scholengroep RHIZO in Kortrijk-Zwevegem. Een tijdje geleden hadden zij ook zelf coronatesten aangekocht. Als scholen proactief te werk zijn gegaan, is er dan op een of andere manier ook een tegemoetkoming wat de aankoop van die testen betreft? Is daarvoor in middelen voorzien? Hoe kijkt u daarnaar? Die scholen werden immers echt wel geconfronteerd met een uitbraak, en scholen die uitbraken hebben, reageren dan proactief. Hoe wordt daarop ingegaan?
Via het scholendashboard dat is geïnstalleerd via de Centra voor leerlingenbegeleiding (CLB’s), kan iedereen die kan inloggen, eigenlijk op een zeer gemakkelijke manier de gegevens over clusters en bubbels in de school monitoren. Daardoor heeft men ook sneller een zicht op die clusters en die kleinere besmettingshaarden, en kan men daar efficiënt op ingrijpen. Die basisdataset komt dan via het Leerlingen Activiteiten en Registratie Systeem (LARS).
Ik weet niet of u daar een stand van zaken kunt geven, want dat is nog niet zo lang opgestart. Misschien is het toch wel interessant om daar ook nog even bij stil te staan.
De heer Laeremans heeft het woord.
Ik ga even terug naar de plenaire vergadering van 28 april toen minister Beke antwoordde – op een vraag van collega Daniëls, dacht ik – dat de zelftesten pas ten vroegste tegen half mei beschikbaar zullen zijn. Nu blijkt uit een artikel van gisteren in De Standaard dat er ook nog een federaal uitvoeringsbesluit nodig is voor de rechtstreekse aankoop en verdeling van de zelftesten door de Vlaamse Regering. Minister, u hebt er zonet ook al een beetje naar verwezen. Men wil daarvoor geen specifieke timing geven, maar ‘het is uiteraard een van de prioriteiten’.
Blijkbaar zijn er intussen een viertal testen die goedkeuring gekregen hebben voor vrije verkoop in de apotheek, maar wij hebben heel sterk de indruk dat het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) bewust op de rem staat. Want wat zegt het agentschap?
“Er is geen kwaliteitsprobleem. De tests zijn goedgekeurd voor het gebruik door professionele zorgverleners. Maar er is vaak wel een probleem van gebrek aan informatie”, zegt Eeckhout. “Er bereiken ons nog altijd veel berichten over tests die onjuist gebruikt worden of mensen die” – stel u voor – “een zelftest gaan kopen als ze symptomen hebben. Dat laatste is helemaal niet de bedoeling. Wie symptomen voelt, moet een officiële PCR-test laten afnemen.”
Wat een kleuterachtige betutteling vanuit het federale niveau! Ik heb vorige keer al het geval meegegeven van mijn echtgenote die voor de paasvakantie met keelpijn zat en zich de vraag stelde of ze moest gaan werken of naar de dokter gaan om een test te laten afnemen en haar kleuters aan haar collega’s overlaten. Dat gaat dan minstens over twee dagen, want ze moet dan ook het resultaat van de test nog afwachten. Dat is dus de toestand in ons land.
U hebt er daarnet ook al naar verwezen dat er in de buurlanden al veel meer zelftesten zijn toegelaten. In Duitsland waren dat er begin april al 20 en ondertussen – ik ben vandaag gaan kijken, die lijst telt 3 bladzijden – zijn dat er al 56, die dus wel degelijk officieel gecontroleerd zijn. En dat zijn niet de eerste de beste instanties: die Duitse controles zijn niet niks. Het is dus een regelrechte schande dat dat federaal agentschap nog steeds de deur zo veel mogelijk gesloten houdt, in plaats van die Duitse gevalideerde testen meteen over te nemen. Dan moeten wij het werk niet dubbel doen. Waarom laat de Vlaamse Regering dat in godsnaam gebeuren en neemt ze daar het heft niet in eigen handen, in plaats van onze Vlaamse leerkrachten die sneltesten te onthouden? Ik blijf het dus bijzonder erg vinden dat Vlaanderen al niet vanaf februari dat pad is gaan bewandelen. Eind januari heb ik ook al het zelftestsysteem van Oostenrijk aanbevolen. We moeten toch niet achter de federale trein der traagheid blijven kruipen?
Kunt u garanderen dat die zelftesten beschikbaar zullen zijn vanaf 17 mei? Want ze geven geen einddatum. Voor hetzelfde geld is dat dus na de examens. Ik vraag mij af hoe u die houding van het FAGG beoordeelt, dat zo moeilijk doet over de erkenning van zelftesten, omdat sommigen ze verkeerd gebruiken en zowaar bij symptomen zo’n test gaan halen in de apotheek in de plaats van dat ze eerst naar de dokter moeten en dan naar een centrum om zich te laten testen. Die zelftesten zijn zeer gemakkelijk in gebruik. Na één keer weet je dat. We hebben ze deze week een paar keer uitgeprobeerd.
Het probleem in onze scholen is dat de CLB’s niet genoeg laten testen. Ik geef een voorbeeld: deze week werd de moeder van een van de kleuters uit de klas van mijn echtgenote met de ambulance weggevoerd vanwege covid. Het kind, een kleuter van de eerste kleuterklas, moest niet getest worden. Ik begrijp dat niet. Waarom wordt dat kind in godsnaam niet getest? Waarom wordt eigenlijk die hele kleuterklas niet met die zelftesten getest? Dan zouden we toch al een stukje geruster kunnen zijn. Nu zitten we met onzekerheid. Op die manier blijft dat virus natuurlijk veel sneller circuleren.
De heer Danen heeft het woord.
Ik ga proberen kort te zijn. Dat wordt vaak gezegd in het parlement, maar ik ga het ook echt proberen.
Minister, ik zou van u willen weten hoeveel tests er aangevraagd zijn? Ik dacht gehoord te hebben 100.000, en dat er 70.000 geleverd zouden zijn. Klopt dat? Verwacht u dat dat de komende weken veel meer zal zijn?
Ik begrijp dat de logistiek voor een groot stuk in handen is van het Rode Kruis. U hebt gezegd dat het Rode Kruis niet overal even goed bemand en uitgerust is. Dat begrijp ik wel. Maar ik zou toch willen vragen om ervoor te zorgen dat er een soort systeem komt dat de scholen toch krijgen waar ze recht op hebben, en dat het dus niet zo is dat de school die het hardste lobbyt of het hardste rondbelt, de meeste testen krijgt. Ik zou willen vragen dat daar dus een systeem komt dat zo rechtvaardig mogelijk is. Het kan natuurlijk nooit helemaal rechtvaardig, maar wel zo rechtvaardig mogelijk. Wilt u ter zake inspanningen doen of maatregelen nemen?
Dan heb ik nog een tweede vraag. Gaat het erover dat scholen kunnen aanvragen of dat scholen een basispakket krijgen en daarbovenop kunnen aanvragen? Ik denk dat dat nog niet helemaal duidelijk is. Allicht staat dat in een aantal van uw mededelingen of in Schooldirect, maar dat is niet voor alle scholen even duidelijk. Het is misschien goed dat u daar even duidt hoe dat in concreto in zijn werk zal gaan.
De heer Daniëls heeft het woord.
Minister en collega’s, op de website over de coronamaatregelen staat een rechtstreekse link naar de pagina waar de testen aangevraagd kunnen worden met een stappenplan voor de school en een stappenplan voor de leerkracht. Ik denk dat we daar het best naar verwijzen. Ik heb die link ook al een aantal keren doorgestuurd. Het staat bij de FAQ’s, bij de veelgestelde vragen dus.
Minister, ik wil u wel bedanken. U zou kunnen zeggen: ‘Het KB (koninklijk besluit) is er niet, de lijst is er niet, we wachten.’ Maar u zegt toch: ‘Nee, we starten met dat proefproject. Die sneltesten die er waren, gaan we nog inzetten.’ En u verwijst ook naar die 45 locaties van het Rode Kruis. U blijft dus toch proberen vooruit te gaan, ondanks het feit dat we vaststellen – dat is een vaststelling die ik samen met u doe – dat het tergend langzaam gaat.
Ik herinner de collega’s er nog eens aan. Sinds augustus, september 2020 wordt er gevraagd naar de erkenning van zelftesten. Op 24 maart 2021 kwam dan het betreffende KB. We zouden kunnen zeggen dat we gewoon verder doen. Maar je mag natuurlijk niet vergeten dat je moeilijk tegen iemand die in die diensten of in scholen werkt, kunt zeggen dat hij dat moet doen en dat hij dan iets doet wat niet kan, als het dan toch misgaat. Ik hoef u niet uit te leggen, beste collega’s, dat die persoon die verantwoordelijkheid dan niet neemt.
Minister, in elk geval is het goed dat u die stappen zet. Het is ook goed dat we dat proefproject doen voor de uitrol van die zo grote aantallen, dat we weten waar de potentiële problemen inderdaad zitten. Tot dan toe kunnen we via de apotheken werken.
Minister, als het op federaal niveau toch nog langer zou uitblijven, dan moeten we effectief nadenken om, wat we nu via proefprojecten doen, verder uit te rollen via apotheken. Die zijn nabij. Zij kunnen de uitleg geven voor de zelftesten. Als het FAGG dan nog liever heeft dat de doos wordt afgezet bij de apotheker en dat de school die dan daar gaat halen: ‘à la bonne heure’, als het maar vooruitgaat.
Minister, ik zou daar uw voortvarende en pragmatische aanpak verderzetten. Maar dat het traag gaat en dat wij graag die deadline hadden gezien, kan ik alleen maar onderschrijven. Start begin mei. Ik hoop dat mijn verjaardag op 17 mei een volgende stap is.
Minister Weyts heeft het woord.
Een 38-tal scholen draaien mee met de proefprojecten. Ik heb daar niet opnieuw een call gedaan, want dan creëer je weer heel wat verwachtingen en is er weer extra administratie. Daarom heb ik gewoon teruggegrepen naar de lijst met scholen die zich hadden aangemeld in het kader van het speekselproject en die uiteindelijk toen niet geselecteerd waren. Zij kregen nu een tweede kans, waardoor er dus geen totaal nieuwe oproep nodig was.
Dan had u het over de uitgaven die worden gedaan voor de aankoop van zelftesten. Er komen extra middelen voor het tweede en derde trimester voor de veiligheidsmaatregelen, maar ik moet dat nog door de ministerraad krijgen. Dat gaat om veel geld, waarbij we inzake de besteding niet aangeven hoeveel aan een bepaalde maatregel moet worden gegeven, bijvoorbeeld zoveel aan gel of zoveel aan mondmaskers. Dat doen we niet. We geven het vertrouwen aan de scholen om ter zake keuzes te maken. Dat geld kan bijvoorbeeld ook worden gebruikt voor CO2-meters, ventilatie maar evengoed voor zelftesten, als scholen die aanschaf hebben gedaan.
Dan kom ik tot de federale problematiek. Het FAGG is de instelling en de medische autoriteit die de testen moet erkennen. Als die erkenning er niet is, is er misschien onrust en discussie op het veld. Wat betreft de uitweg van de apotheken, heb ik begrepen dat de apotheken maar beperkte aantallen mogen verkopen per aankoop. Dat is dus niet ook onmiddellijk een praktische uitweg. Ik heb vandaag nog gevraagd om ons absoluut niet te hinderen en desnoods te gunnen onder de opschortende voorwaarde van erkenning. Dat is misschien ook een mogelijkheid. Ik vraag dat er maximale creativiteit aan de dag wordt gelegd om te zorgen voor een zo snel mogelijke levering.
Maar ik heb ook niet gewacht, terwijl ik dat had kunnen doen. We hebben geanticipeerd. Maandag hebben we 70.000 sneltesten bezorgd aan scholen, en dat zal nog wel aardig oplopen. We zullen de stock van 300.000 absoluut nodig hebben. In 38 scholen loopt er ook een proefproject om al voorbereid te zijn op de zelftesten, die hopelijk zo snel mogelijk in groten getale geleverd kunnen worden. Vanuit het onderwijsveld hebben we het maximaal mogelijke gedaan en zijn we maximaal mogelijk voorbereid.
Mevrouw Vandromme heeft het woord.
Er moeten natuurlijk procedures gevolgd worden. We kunnen daar moeilijk over doen, maar voor aankopen van bepaalde zaken via Vlaanderen moeten er ook procedures worden gevolgd. Dat is niet altijd via de bevoegde minister, maar via het Facilitair Bedrijf. We kunnen niet om die manier van gunnen en de procedures heen. Die liggen vast.
Het is in elk geval goed dat er wordt gezocht naar een manier om de timing zo kort mogelijk te houden. Anderzijds wil ik er wel op wijzen – en ik volg de minister daarin – dat we ervoor moeten zorgen dat wat op de markt komt en verdeeld wordt, kwaliteitsvol is. De controle door de medische autoriteit moet gebeuren. We moeten er alles aan doen om onrust te vermijden.
Ik had nog verwezen naar het scholendashboard van het CLB, maar aangezien u daar niet op bent ingegaan, ga ik ervan uit dat daarover nog geen verdere informatie is gekregen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.