Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Talpe heeft het woord.
Mijn vraag gaat over de situatie in Noord-Ierland, waarvan we weten dat er de laatste weken toch toenemend geweld en rellen waren. 23 jaar na het vredesakkoord is de situatie er heel gevoelig, en sinds kort is er natuurlijk de onvrede rond het Brexitakkoord, dat de gemoederen opnieuw in onrust brengt.
Er was tijdens de onderhandelingen altijd al de vrees dat de Brexit het conflict opnieuw zou kunnen doen ontsteken. Net daarom werd overeengekomen te vermijden dat er een harde landsgrens zou komen tussen Ierland, deel van de Europese Unie, en Noord-Ierland. De feitelijke grens werd in de Ierse Zee gelegd, en dat zorgt nu natuurlijk voor problemen en ongenoegen bij heel wat pro-Britse protestanten, die op die manier vinden dat ze eigenlijk uit het Verenigd Koninkrijk worden geduwd.
Ook tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Commissie zorgt de situatie in Noord-Ierland toch voor spanningen. Vorige maand zette de EU een juridische procedure in gang omdat de Britse regering eenzijdig bepalingen van het Protocol betreffende Ierland en Noord-Ierland wijzigde, specifiek wat betreft de grenscontroles voor producten van haar grondgebied naar Noord-Ierland.
In de nasleep van het geweld in Noord-Ierland gaven nu zowel de EU als het VK aan opnieuw aan tafel te willen schuiven om de situatie in Noord-Ierland en de handelsafspraken te bespreken. Eurocommissaris Maroš Šefcovic en de Britse Brexittopman David Frost gaan daarvoor in overleg.
De Europese Commissie is tijdens de Brexitonderhandelingen steeds behoedzaam geweest om de vredesbepalingen tussen Ierland en Noord-Ierland niet in gevaar te brengen. Minister-president, kunt u toelichting geven over hoe binnen de Europese Unie wordt gereageerd op deze rellen in Noord-Ierland?
Bestaat er ook een kans dat de EU opnieuw moet onderhandelen met het VK over de grens – of ze nu hard of zacht is – tussen Noord-Ierland en de Ierse Republiek? Hoe staat u daar tegenover?
Hebben deze rellen en de onzekerheid in het land een impact op het goederentransport van Vlaanderen naar het Ierse eiland?
Minister-president Jambon heeft het woord.
De Europese Commissie en de lidstaten zijn uiteraard zeer bezorgd over de situatie in Noord-Ierland. Gedurende de onderhandelingen over het Terugtrekkingsakkoord en meer bepaald het Iers Protocol is de prioriteit van zowel het Verenigd Koninkrijk als de Europese Unie steeds geweest om een oplossing te vinden die de afspraken onder het Goedevrijdagakkoord volledig respecteert en een harde grens op het Ierse eiland vermijdt. De afspraken die gemaakt zijn onder het Iers Protocol verzekeren dit, en de volledige uitvoering van dit protocol blijft dan ook de beste oplossing.
Het Verenigd Koninkrijk en de EU werken in het kader van het Gemengd Comité actief samen om technische en politieke oplossingen te zoeken om de volledige implementatie van het protocol te verzekeren. Daarnaast wordt er ook specifieke aandacht gegeven aan de gevoelige situatie in Noord-Ierland, en aan de bezorgdheden en aandachtspunten die daar leven. In dat licht spraken het Verenigd Koninkrijk en de EU ook af om verder in te zetten op outreach naar belanghebbenden in Noord-Ierland, en zal er ook een gemeenschappelijke outreach-sessie georganiseerd worden door Maroš Šefcovic, Europees commissaris voor Institutionele relaties, en Brexitonderhandelaar David Frost.
Bestaat er een kans dat de EU opnieuw moet onderhandelen? De EU en het Verenigd Koninkrijk hebben hier reeds bindende afspraken over gemaakt binnen het Iers Protocol. Dit is onderdeel van het Terugtrekkingsakkoord, een internationaal, bindend akkoord. Er zijn momenteel intensieve gesprekken lopende tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk, zowel op technisch als op politiek vlak, waar constructief gezocht wordt naar oplossingen om de bepalingen onder het Iers Protocol volledig te implementeren, rekening houdend met de gevoeligheden van beide partijen en uiteraard ook met de situatie binnen Noord-Ierland. De bepalingen onder het Iers Protocol zelf zullen echter niet opnieuw geopend of heronderhandeld worden. Het akkoord ligt op tafel en dient uitgevoerd te worden.
U vroeg ook naar de impact op het goederentransport. Op dit moment hebben we geen signalen dat de ontwikkelingen binnen Noord-Ierland voor bijkomende moeilijkheden zouden zorgen voor het goederentransport. Uiteraard blijft de situatie gevoelig. Mijn diensten blijven de situatie van nabij opvolgen de komende weken en maanden, zowel wat betreft de ontwikkelingen op het Iers eiland als de impact hiervan voor Vlaanderen en de Vlaamse handel.
Mevrouw Talpe heeft het woord.
Minister-president, bedankt voor uw antwoord. Het laatste woord is hier zeker nog niet over gezegd. Ik hoop samen met u dat de gesprekken inderdaad constructief kunnen worden gevoerd. De gevoeligheden zijn enorm groot, en ze zijn al jarenlang een bijzonder pijnpunt. De Brexit heeft het er allemaal niet gemakkelijker op gemaakt, maar ik ben het met u eens dat we het Goedevrijdagakkoord maximaal moeten beschermen. Het kan niet de bedoeling zijn om eenzijdig wijzigingen aan te brengen aan een onderhandeld akkoord. Op dat vlak hebben we inderdaad even af te wachten wat daar van komt.
Ik had nog de vraag hoe u de juridische procedure die nu werd ingesteld, verder ziet. Hebt u daar enige informatie over? Misschien heb ik het gemist in uw antwoord daarnet, en was u daar al op ingegaan. Voor de rest dank ik u voor uw antwoord.
De heer Vanlouwe heeft het woord.
Minister-president, bedankt voor uw toelichting. U en collega Talpe benadrukken inderdaad dat het absoluut noodzakelijk is dat het precaire Goedevrijdagakkoord wordt nageleefd. Dat is een absolute voorwaarde voor het nog steeds lopende vredesproces dat absoluut moeilijk verloopt, maar dat toch stappen heeft vooruit gezet in die 23 jaar dat het lopende is.
Ik wil gewoon nog enkele punten daaruit benadrukken. Een van die bepalingen in het Goedevrijdagakkoord zegt onder meer dat Groot-Brittannië alle wettelijke bepalingen moet schrappen die een Verenigd Ierland in de weg staan. Het recht op zelfbeschikking wordt daarin ook benadrukt. Zo kan de Noord-Ierse bevolking beslissen tot welke natie ze hoort. Er moet ook een reducering komen van de Britse troepenmacht in Noord-Ierland, en de harde grens tussen Noord-Ierland en de Republiek Ierland moet verdwijnen. Ik ben dat ooit eens gaan bezoeken, het is zeker de moeite om te zien hoe dat op dit ogenblik een overgang is waar vroeger overal controles gebeurden door militairen en politie.
Verder staat daar ook de ontwapening in van alle paramilitaire organisaties, iets wat tot op heden nog niet volledig is gebeurd. Het gaat ook over de vrijlating van gevangen genomen leden van de paramilitaire organisaties, en de aanpassing van de Ierse grondwet, waardoor de aanspraak op zes Noord-Ierse graafschappen wordt geschrapt. Ten slotte spreekt men van de oprichting van een ministerraad voor Noord-Ierland en een parlementaire assemblee. Ik denk dat het absoluut noodzakelijk is dat al die voorwaarden worden nageleefd, ook na deze Brexit.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Wat die juridische procedure betreft moet ik u het antwoord schuldig blijven. Ik weet niet hoe dat nu verder juridisch wordt afgewikkeld. Maar ik denk dat, tenminste wat het akkoord tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk betreft, dit aan beide kanten moet worden geratificeerd. En dan is de kous af. Maar hoe dat er ginds aan toe gaat, daarover moet ik u het antwoord schuldig blijven. Stel mij die vraag schriftelijk, en ik zal de administratie vragen om daarop te antwoorden.
Mevrouw Talpe heeft het woord.
Ik zal die vraag inderdaad schriftelijk stellen. Ik denk dat het belangrijk is dat we de vinger aan de pols houden, of dat vooral Europa de vinger aan de pols houdt. Die gesprekken moeten we goed opvolgen. Het lijkt mij ook belangrijk om de band die ons land of Vlaanderen met Ierland heeft, te koesteren. Zowel wat handel betreft – we hebben daar enkele Vlaamse bedrijven – als op academisch vlak hebben we een verre historiek. Dus ook deze bezorgdheid neem ik zeker mee. Ik volg het dossier verder op, ik dank u.
De vraag om uitleg is afgehandeld.