Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Pieters heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, het Waalse Gewest wil zogenaamde klimaatvoorwaarden aan de bouw van nieuwe gascentrales koppelen. De bouw moet worden gecombineerd met een CO2-afvanginstallatie die de CO2-uitstoot met 30 procent zou moeten verminderen. Daarenboven moeten er ook 150.000 bomen in Wallonië aangeplant worden ter compensatie. Dat zijn de voorwaarden die zij stellen.
Volgens uitbater Eneco zijn de voorwaarden totaal onrealistisch en dreigen ze de rentabiliteit van het project in het gedrang te brengen. Zij kunnen zich wel nog min of meer vinden in het aanplanten van de 150.000 bomen, maar ze vragen zich af of ze de benodigde oppervlakte daarvoor zullen vinden.
De plannen van de Waalse Regering dreigen roet in het eten te gooien voor federaal minister van Energie Tinne Van der Straeten. Zij wil namelijk vervuilende gascentrales bouwen om het stroomtekort dat zal ontstaan door de – eveneens door haar bepleite – kernuitstap op te vangen.
Minister, is er in Vlaanderen reeds nagedacht over het koppelen van dergelijke klimaatvoorwaarden aan de bouw van nieuwe gascentrales? Zo ja, wanneer en welke pistes werden onderzocht?
Lijkt het volgens u een goed idee om ‘klimaatvoorwaarden’ te koppelen aan de bouw van nieuwe gascentrales in Vlaanderen? Indien ja, welke voorwaarden hebt u op het oog en wat zou de impact van de voorwaarden op onze CO2-uitstoot kunnen zijn? Indien niet, waarom niet?
Zal Vlaanderen haar klimaatdoelstellingen kunnen halen zonder extra voorwaarden gekoppeld aan de bouw van nieuwe gascentrales in Vlaanderen?
Is er in Vlaanderen reeds nagedacht over het koppelen van aanvullende stikstofvoorwaarden aan de bouw van nieuwe gascentrales? Indien ja, om welke voorwaarden zou het gaan en wat zou de mogelijke impact van de voorwaarden op de stikstofuitstoot in Vlaanderen kunnen zijn? Indien niet, waarom niet?
Bent u reeds gecontacteerd door uw federale collega met de vraag om geen dergelijke voorwaarden te koppelen aan de bouw van nieuwe gascentrales? Indien ja, wat was uw reactie hierop?
Minister Demir heeft het woord.
Collega Pieters, ik dank u voor de vraag.
Ik weet niet hoe de klimaatvoorwaarden in Wallonië in elkaar zitten. We hebben onze eigen VLAREM-wetgeving (Vlaams reglement betreffende de milieuvergunning). Of het nu gaat over de industrie in Antwerpen of over de gascentrales, wij stellen algemene en sectorale voorwaarden. Bij de vergunningsprocedure is er altijd een toetsing aan die VLAREM-wetgeving. Hierbij worden de hinder, de risico's en de effecten op mens en milieu bekeken, of deze aanvaardbaar zijn. Ook mag de goede ruimtelijke ordening niet worden geschaad. Naast de klassieke aandachtspunten zijn er onder andere geluid, luchtkwaliteit, de bestemming, toepassing van de best beschikbare technieken, enzovoort, die onder de regelgeving vallen.
Daarnaast is er de voorafgaande opmaak van een milieueffectrapport (MER). In de bestaande VLAREM is nu reeds opgenomen dat grote elektriciteitscentrales moeten onderzoeken of CO2-afvang en -opslag kan worden doorgevoerd. Dit is uiteraard nog iets anders dan carbon capture and storage (CCS) verplichten, zoals nu klaarblijkelijk in het Waals Gewest zou worden gevraagd.
Ook de opmaak van een energieplan is tijdens het vergunnningstraject verplicht. In dergelijk plan moeten onder andere maatregelen worden opgelijst, gericht op een minimaal intern energieverbruik. Andere sectorale milieuvoorwaarden bevatten tevens minimumvereisten inzake de elektrische efficiëntie van de centrales.
Tijdens het omgevingstraject worden dus verschillende aspecten inzake energie en klimaat meegenomen. Het is dan aan de vergunningverlenende overheid om rekening te houden met deze aspecten vooraleer een beslissing te nemen. Dat zijn voor mij milieuvoorwaarden, klimaatvoorwaarden.
Zoals toegelicht, bestaan er nu al verschillende klimaatvoorwaarden bij de vergunningsprocedure. Bovendien vallen dergelijke centrales onder het Europese systeem van emissiehandel, waar deze installaties onderhevig zijn aan een CO2-prijs. Of er nog bijkomende klimaatvoorwaarden moeten worden opgelegd, zullen we in de loop van de komende maanden goed moeten bekijken. Ik wil vermijden dat, als men voor gascentrales bijkomende voorwaarden oplegt, men diezelfde voorwaarden moet opleggen voor de industrie. Je kunt niet zeggen dat we het enkel voor de gascentrales opleggen. Wallonië heeft natuurlijk minder industrie. We moeten zeer aandachtig en goed bekijken of wat we vandaag al doen – Vlaanderen is zeer streng en terecht –, genoeg is, of er nog iets moet gebeuren, en of het enkel voor de gascentrales moet of ook voor de rest van de industrie. Zo brengen we natuurlijk veel industrie in de problemen en dat is niet de bedoeling.
Vlaanderen heeft enkel bindende klimaatdoelstellingen voor de niet-ETS-sectoren. We gaan daar volop voor, maar het zal moeilijk zijn. De gascentrales zorgen inderdaad voor extra broeikasuitstoot, maar u weet dat het in een ander systeem zit. Broeikas is broeikas, en ik vind dat we dit maximaal moeten vermijden. De uitstoot moet verminderen en mag niet toenemen.
De stikstofvoorwaarden zullen voor Vlaanderen een heel groot punt zijn. Stikstofuitstoot moet in Vlaanderen naar beneden, en fors naar beneden. We moeten daar eens goed naar kijken. Ik zou eerder spreken over de stikstofvoorwaarden dan over andere en kijken wat we daar nog kunnen doen. Het stikstofarrest spreekt voor zich. Het systeem rond het voorlopig kader is eigenlijk naar de vuilbak verwezen. De Vlaamse Regering is volop aan een tijdelijk kader aan het werken om ervoor te zorgen dat, tussen nu en het definitieve pad, de vergunningen die worden afgeleverd, voldoende rechtszeker zijn. De aanvragen voor gascentrales zullen aan die vereisten moeten voldoen.
Ik kan u meedelen dat de ruimte om extra stikstof uit te stoten in Vlaanderen, op is. De komende tien jaar moeten we de stikstofuitstoot fors naar beneden halen, bijna met 50 procent. Er mag dus geen stikstof bijkomen. Integendeel, er moet massaal veel stikstof verdwijnen.
De heer Pieters heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord.
U sprak al over het stikstofarrest, maar bijkomend is er de CRM-subsidieveiling (capaciteitsvergoedingsmechanisme) in juli. De vier gascentrales die in Vlaanderen zullen worden gebouwd, zullen ook op die veiling aanwezig zijn. U sprak al over broeikasgasuitstoot. Er zijn ook nog de Europese doelstellingen die opgenomen zijn in het federaal akkoord en waarbij er 55 procent minder uitstoot moet zijn. De kernuitstap komt er aan. EnergyVille geeft aan dat tien jaar nucleaire verlenging 25 megaton minder CO2 zou geven. Vanaf 2050 is er voldoende hernieuwbare energie in Europa, maar moeten er gigantische investeringen gebeuren om hoogspanningskabels aan te leggen. U zit in feite een beetje tussen hamer en aambeeld.
Wat gaat u beslissen? Gaat u meer de Vlaamse kaart trekken of volgt u het federale verhaal? U zult beslissingen moeten nemen die zullen snijden. Ik wacht met spanning af welke beslissing u zult nemen, maar ik denk dat we toch moeten gaan voor een betere luchtkwaliteit in Vlaanderen.
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord.
U was duidelijk: het is een uitdaging om alle doelstellingen te bereiken, maar als we voorwaarden opleggen, dan heeft dat mogelijk ook consequenties voor anderen. U haalt zeer terecht aan dat voorwaarden niet voor de ene of de andere sector kunnen zijn, maar dat die gelijk moeten zijn voor alle sectoren. Alle sectoren staan voor gelijke uitdagingen voor het klimaat en voor stikstof. Ik hoop dat u die stelling effectief ook doortrekt in uw beleid: iedereen moet inspanningen leveren en iedereen moet op een gelijkwaardige manier worden behandeld.
Ik begrijp ook duidelijk uit uw antwoord dat we in Vlaanderen moeten nagaan op welke manier we aan de doelstellingen kunnen voldoen. U stelt ook heel duidelijk dat we, zoals collega Pieters vraagt, geen maatregelen van anderen overnemen – ze kunnen wel worden bekeken –, maar dat we ons eigen Vlaamse verhaal moeten schrijven. U kunt hiervoor op onze fractie rekenen.
Minister Demir heeft het woord.
Collega's, dank u voor de verschillende tussenkomsten.
Collega Pieters, ik onthoud dat u zegt dat de luchtkwaliteit van belang is. Ik veronderstel dat u dan ook de ambitie steunt om de stikstofuitstoot naar beneden te halen en dat u ook mee zult werken aan de oplossing. Het is een heel moeilijk dossier waarin we naar verschillende sectoren zullen kijken. Ik hoop dat u dan ook een zeer consequente houding zult aannemen en dat u niet zegt: ‘De ene wel, de andere niet.' Ik hoop dat u mee aan de kar zult trekken en een deel van de oplossing zult zijn in plaats van het probleem erger te maken. Ik probeer heel consequent te zijn als het gaat over stikstof en dat geldt ook voor de gascentrales. Ik hoor bij het Vlaams Belang toch verschillende geluiden naargelang men de achterban wil ‘pleasen’.
De heer Pieters heeft het woord.
Minister, nogmaals bedankt voor uw reactie, maar ik ben het daar niet zo heel erg mee eens. Wij zijn altijd gewonnen voor een betere luchtkwaliteit. Het levert alleen maar comfort op voor onze eigen bevolking. Waarom zouden we er niet achter staan? Alleen willen wij niet per se overnemen wat in Wallonië wordt gedaan. Het moet wel een en-enverhaal zijn. Als we de kerncentrales sluiten, zitten we met de gascentrales opgescheept. Ik weet dat het geen Vlaamse bevoegdheid is, maar ik neem aan dat u voldoende invloed zult aanwenden om de kernuitstap te vertragen of de kerncentrales verlengd open te houden om zo de luchtkwaliteit te kunnen verbeteren.
De vraag om uitleg is afgehandeld.