Verslag vergadering Commissie voor Binnenlands Bestuur, Gelijke Kansen en Inburgering
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Fournier heeft het woord.
In deze coronatijden veranderen er heel wat zaken in ons dagelijks leven. Online vergaderen heeft zijn ingang gevonden in alle domeinen van ons leven, zo ook voor het tekenen van akten bij de notaris. De koper en verkoper zitten elk bij hun respectievelijke notaris en samen lezen ze de akte voor via videoconferentie. Het lijkt iets wat enkele maanden geleden onmogelijk was, maar nu regelmatig voorkomt.
Om dit alles vlot te laten verlopen worden de akten getekend op een kantoor, het kantoor van de koper. De medewerker van het kantoor waar getekend wordt, krijgt dan een volmacht van de partijen die bij de andere notaris volgen. Dit alles is een beetje vergelijkbaar met de afsluiting van een hypothecair krediet en loopt eigenlijk vrij vlot.
Ik begrijp van verschillende lokale besturen dat zij deze procedure niet kunnen gebruiken, omdat zij geen volmacht kunnen geven aan een notarismedewerker.
Minister, bent u op de hoogte van deze aanpak? Kunnen gemeenten meewerken aan een dergelijke ondertekening?
Welke stappen zult u eventueel zetten om de ondertekening van de akten door gemeentebesturen in coronatijden maar zeker ook daarna te vergemakkelijken?
Minister Somers heeft het woord.
Mevrouw Fournier, u vraagt me naar de mogelijkheden voor lokale besturen om notariële akten te ondertekenen door gebruik te maken van digitale authentieke volmachten. Vanuit het werkveld heb ik hierover geen concrete signalen of vragen ontvangen. U bent de eerste die dit signaleert.
Algemeen gezien, en dan spreek ik niet over de concrete situatie voor lokale besturen, heeft de werkwijze van de digitale authentieke volmacht, waarbij men dus mandaat geeft aan een derde, bijvoorbeeld een medewerker van het notariskantoor, om de akte te tekenen, een toename gekend door de coronacrisis. Ik begrijp dan ook dat lokale besturen de mogelijkheid van deze werkwijze onderzoeken.
Ik wil benadrukken dat de ondertekeningsbevoegdheid voor het ondertekenen van reglementen, verordeningen beslissingen, akten en alle andere stukken of briefwisseling van de organen van lokale besturen strikt geregeld is in het decreet over het lokaal bestuur (DLB). Het ondertekenen van een authentieke akte is geen daad van uitvoering. Als de gemeenteraad een beslissing neemt tot aan- of verkoop van een onroerend goed, dan wordt de gemeenteraad bij het verlijden van de akte vertegenwoordigd door de voorzitter van de gemeenteraad en de algemeen directeur. Zij ondertekenen en medeondertekenen de authentieke akte. U kunt deze regeling nalezen in artikel 279 van het decreet over het lokale bestuur.
Er bestaat voor de voorzitter van de gemeenteraad de mogelijkheid om zijn ondertekeningsbevoegdheid te delegeren. De delegatie moet schriftelijk gebeuren en kan aan een of meer leden van de gemeenteraad worden verleend. U kunt dit uitgebreid terugvinden in artikel 281 van hetzelfde decreet. De voorzitter kan dus bijvoorbeeld voor het ondertekenen van authentieke aktes inzake onroerende verrichtingen van de gemeente zijn ondertekeningsbevoegdheid delegeren aan een lid van de gemeenteraad. Die delegatie kan ook voor een specifiek bepaalde periode worden gegeven. Ook voor de algemeen directeur bestaat de mogelijkheid tot delegatie van zijn ondertekeningsbevoegdheid.
Naast de regels in het decreet over het lokaal bestuur, bestaan er burgerrechtelijke regels. Volgens die burgerrechtelijke regels, opgenomen in het Burgerlijk Wetboek, kan een mandaat worden gegeven aan een derde om een akte in naam en voor rekening van iemand anders te ondertekenen.
Uw vraag is eigenlijk of die burgerrechtelijke regels van toepassing zijn op lokale besturen. Dit is in mijn ogen een interpretatievraag. Oefenen de voorzitter van de raad en de algemeen directeur de decretaal toegekende ondertekeningsbevoegdheid uit via het ondertekenen van de digitale authentieke volmacht of dienen zij actief zelf de authentieke akte te ondertekenen?
Het Agentschap Binnenlands Bestuur (ABB), dat ik daarover bevraagd heb, is daar voorzichtig in. Het decreet over het lokaal bestuur bepaalt duidelijk of een delegatie van ondertekeningsbevoegdheid mogelijk is en aan wie die delegatie specifiek kan worden gegeven. Dit kader is strikt en daarvan kan niet worden afgeweken. Ik kan mij vinden in het standpunt van mijn administratie om hier voorzichtig mee om te springen.
Anderzijds stel ik vast dat de huidige situatie mogelijk vraagt naar een meer pragmatische aanpak. De uiteindelijke beoordeling of de authentieke akte geldig is ondertekend, behoort tot de bevoegdheid van de burgerlijke rechtbanken. De burgerlijke rechter zal zich, bij de behandeling hiervan, moeten uitspreken over het feit of de akte geldig ondertekend werd.
De toezichthoudende overheid spreekt zich enkel uit over de beslissing van de gemeenteraad tot aan- of verkoop. De toezichthoudende overheid kan zich niet uitspreken over het afsluiten en ondertekenen van de authentieke akte zelf. Dit laatste behoort tot de exclusieve bevoegdheid van de burgerlijke rechter.
Ik denk niet dat er een noodzaak bestaat om de ondertekening van akten door besturen aan te passen. Zoals gezegd, heb ik daarover ook geen concrete signalen ontvangen.
Samengevat: we zitten hier in een interpretatief kader, waarover uiteindelijk de burgerlijke rechter zal oordelen. Ik denk dat we dus beter voorzichtig zijn, want u loopt het risico dat de burgerlijke rechter in uw nadeel oordeelt, wanneer u het systeem toepast dat u geschetst hebt. Ik zou dus voorzichtig zijn daarin, tenzij we de decretale bepalingen zouden aanpassen, wat natuurlijk altijd een mogelijkheid is. Maar dat behoort tot de wijsheid van het parlement, mevrouw Fournier.
Dat zijn mooie slotwoorden. We worden uitgedaagd in onze wijsheid.
Mevrouw Fournier heeft het woord.
Dat zijn heel mooie slotwoorden. Ik denk dat dit stof tot nadenken geeft. Minister, u hebt een heel uitgebreid antwoord gegeven, dat ik er zeker nog eens op ga nalezen. Het is wel zo dat het digitaal ondertekenen vanop afstand, zowel voor professionele als voor privédoeleinden, heel efficiënt verloopt en dat het mogelijk zou moeten zijn voor de lokale besturen. Ik denk dat dat voor de lokale besturen ook wel een meerwaarde zou kunnen zijn. Ik zal dit dus zeker eens bespreken met de lokale besturen, met notarissen en met collega-parlementsleden en bekijken welke initiatieven er mogelijk zijn.
Dank u wel, minister, voor uw uitgebreide antwoord.
Zult u ook een akte tekenen, mijnheer Tommelein, al bent u geen voorzitter van de gemeenteraad?
De heer Tommelein heeft het woord.
Niet meer, voorzitter. Ik ben dat lang geweest en ik heb in mijn leven al veel aktes ondertekend, want ik ben nog kantoordirecteur geweest in een bankinstelling. Vroeger moesten die bankdirecteurs altijd aanwezig zijn bij de verlening van de akte, maar dat is ondertussen al lang verleden tijd. De banken komen al lang niet meer naar de notaris maar geven een delegatie, geven een volmacht.
Wel, mevrour Fournier, I'm your man! Ik ben bereid om, samen met u, het initiatief te nemen, want ik vind het vrij oubollig dat dit nog allemaal op papier moet gebeuren. Ik denk dat dit echt niet meer van deze tijd is en dat wij er dringend voor moeten zorgen dat we dit decretaal aanpassen. Ik denk dat daar een oplossing voor moet komen, niet alleen tijdens corona. Ik heb het elders ook al gezegd: corona zorgt voor heel veel miserie, maar ook voor heel wat opportuniteiten. Wel, mevrouw Fournier, beste Martine, dit is een opportuniteit. We gaan dat oubollig gedoe afschaffen en we gaan ervoor zorgen dat, ook na corona, aktes verleden kunnen worden op afstand, op een digitale manier.
Dat is een mooi voorstel.
Doet u ook mee, voorzitter?
Minister Somers heeft het woord.
Ik moet zeggen dat ik ongelooflijk verheugd ben dat hier een mooi samenwerkingsverband ontstaat om de moderniteit binnen te loodsen in de manier waarop onze regels bestaan. De ervaring langs notariële kant en langs bancaire kant inspireert ons om onze regelgeving te vernieuwen. Dat is ook de taak van een parlement: regelgevend werk leveren, het regelgevend kader aanpassen aan de evoluties in de samenleving, indien het kan zelfs enigszins vooroplopen op maatschappelijk vlak. Ik kan dat dus alleen maar steunen. Ik ben blij en ik ben in blijde verwachting, als minister, van degelijk decretaal werk van dit parlement. Dat zal ik dan met heel veel plezier steunen.
Mevrouw Fournier, hebt u nog iets toe te voegen aan al die wijsheid die hier de laatste twee minuten tentoongespreid werd?
Minister, u hoort nog van ons.
De vraag om uitleg is afgehandeld.