Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Brusselmans heeft het woord.
Collega’s, het is de laatste vraag na een lange dag. Ik zal er wat vaart achter zetten, niet het minst omdat om kwart na zes de eerste live-uitzending van Vlaams Belang TV begint. Dat wil toch niemand missen?
De laatste maanden werden er door een reeks van sluitingen en nieuwe plannen voor een grote museale stadssite behoorlijk wat vragen gesteld bij het museale beleid in Brugge. En enkele weken terug raakte bekend dat de Stad Brugge in een interne mededeling aan het personeel heeft laten weten dat Till-Holger Borchert, de algemeen directeur van het conglomeraat Brugse Musea, dat dertien museale instellingen omvat, waaronder het Groeningemuseum, het Sint-Janshospitaal en het Gruuthusemuseum, met ingang van 1 april van zijn taak als directeur is ontheven. Borchert wordt wetenschappelijk directeur. Dat is een functie die voorheen niet bestond in de Brugse Musea. De operationele leiding over de Brugse Musea komt nu in handen van een directieteam van vijf mensen.
Er wordt niet gecommuniceerd waarom Borchert niet langer de leiding heeft. De buitenwereld heeft er het raden naar. Hij is echter niet de enige museumdirecteur die de laatste tijd aan de kant werd geschoven. Het valt bij al die verschuivingen op hoe dit zeer vaak gebeurde zonder voorafgaande evaluaties, toetsing en vaak ook zonder dwingende redenen. Dat laatste is niet erg duidelijk, want Geert Sels, cultuurjournalist voor De Standaard, zegt over deze modus operandi dat het er een is die “lijkt op een geheime sekte waar in de grootste verborgenheid beslissingen worden doorgedrukt.”
De aanstelling van Carmen Willems als algemeen directrice van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA) gebeurde zonder enige vorm van examen. Het was de raad van bestuur, die autonoom kan werken, die dat besliste. Begin 2020 werd in Oostende Dominique Savelkoul aangesteld als crisismanager van Mu.ZEE. Later ging die aanstelling als vanzelf over in een directeurschap. Bij de federale wetenschappelijke instellingen werd onlangs Bruno Verbergt aangesteld als interim-directeur van het Museum Kunst & Geschiedenis, zonder dat er sprake was van een vacature.
U begrijpt wat ik wil schetsen. Deze hermetische en weinig transparante manier van werken roept een aantal vragen op. Het is een rode draad die we jammer genoeg de laatste twee jaar zien.
Minister-president, was er voorafgaand aan het ontslag van de heer Borchert communicatie hierover met uw departement of kabinet? Deze vraag geldt ook voor de andere dossiers die ik heb aangehaald. Wordt zoiets met u of uw departement eerst besproken? Het gaat toch vaak over belangrijke instellingen. Hoe reageert u op al deze recente verschuivingen binnen het Vlaamse museale landschap? We kunnen merken dat daar in de vakpers, zelfs in het buitenland, met argusogen naar gekeken wordt. Deelt u mijn mening dat het gebrek aan transparantie hierrond geen goede zaak is voor het imago van de Vlaamse topmusea? U wilt inzetten op internationale faam. Dat lijkt mij toch deze vraag waard. Volgens mij geeft dat in ieder geval geen blijk van ‘good governance’, maar daarover straks nog iets meer.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mijnheer Brusselmans, laat mij eerst dit zeggen. De Vlaamse overheid is de inrichtende macht van het KMSKA. Voor Mu.ZEE is zij eveneens de inrichtende macht, samen met de stad Oostende. Voor beide musea is de Vlaamse overheid vertegenwoordigd in de raad van bestuur. Van deze directeurswissels waren mijn departement en kabinet dus op de hoogte. Van de directeurswissels bij de Musea Brugge en het Museum Kunst & Geschiedenis waren we niet op de hoogte. Hier zijn respectievelijk de stad Brugge en de federale overheid de inrichtende macht.
Hoe reageer ik op al deze verschuivingen? Voor ik op deze vraag inga, wil ik enkele misverstanden rechtzetten.
Till-Holger Borchert is niet ontslagen bij de Musea Brugge. Intern is overeengekomen dat hij voortaan de functie van wetenschappelijk directeur opneemt. Aangezien de stad niet verder communiceert over de reden van deze interne verschuiving kan ik geen verdere conclusies trekken.
Carmen Willems is aangeworven als zakelijk directeur van het KMSKA op basis van een vacature en na het doorlopen van de geijkte procedure. Nadat de algemene directeur uit dienst ging werd haar takenpakket uitgebreid naar algemene directie. Er loopt momenteel een procedure binnen het KMSKA voor de aanwerving van een nieuwe artistiek directeur.
Bij Mu.ZEE is er een open oproep geweest voor de aanstelling van een nieuwe directeur. Ondanks een dertigtal kandidaturen, leidde de procedure, die zich uitstrekte over drie rondes, niet tot een kandidaat die beantwoordde aan het gewenste profiel.
Hierop is de raad van bestuur begin 2020, na afstemming met de Vlaamse administratie, overgegaan tot de aanstelling van Dominique Savelkoul als waarnemend directeur. Na de eerste zes maanden van haar mandaat als waarnemend directeur, waren de leden van de raad van bestuur van oordeel dat het in het kader van continuïteit van de organisatie raadzaam was om het mandaat van mevrouw Savelkoul als waarnemend directeur te verlengen met anderhalf jaar.
Het was voor de raad van bestuur prioritair om door deze verlenging haar ‘change management’ duurzaam te verankeren om zo met een goed onderbouwde visie en een sterke identiteit naar een boeiende toekomst te kunnen kijken en een nieuwe directeur te kunnen aantrekken. Na de heropening van Mu.ZEE op 1 juni 2021, waarmee Mu.ZEE zich wil herpositioneren binnen het Vlaamse museumlandschap, wordt een nieuwe aanwervingsprocedure opgestart.
De aanstelling van Bruno Verbergt als interim-directeur bij het Museum Kunst & Geschiedenis lijkt mij tenslotte de normale gang van zaken. Een interimfunctie is net bedoeld om een job tijdelijk in te vullen in afwachting van het uitschrijven van een formele procedure.
Ik antwoord op uw vraag.
Over de recente verschuivingen van directie binnen het museumlandschap ben ik eigenlijk vrij positief gestemd. Het feit dat er verschuivingen gebeuren, toont net aan dat raden van bestuur of inrichtende machten hun verantwoordelijkheid opnemen en op zoek gaan naar het juiste profiel op de juiste plaats. Het is een indicatie dat de directie effectief geëvalueerd wordt en dat er waar nodig bijsturingen gebeuren in het belang van de organisatie. Dat gebeurt het beste zo transparant mogelijk, maar een open communicatie over alle aspecten van een dergelijke verschuiving is ook niet wenselijk. Soms gaat het over persoonsgevoelige materie die in het belang van de betrokkenen niet met de buitenwereld gedeeld kan worden. Een correcte communicatie vereist hier dus enige terughoudendheid.
Indien er dieper wordt ingegaan op de concrete omstandigheden vind ik niet dat de musea in de fout gegaan zijn. Bij de Musea Brugge gaat het over een interne herschikking waarover correct gecommuniceerd is. Bij het KMSKA is het takenpakket van de zakelijk directeur uitgebreid tot de algemene directie. Gelet op de zakelijke uitdagingen waar het KMSKA tegenaan kijkt met de heropening is dit een logische keuze. Er loopt intussen ook een open procedure voor de aanwerving van een nieuwe artistiek directeur. Bij Mu.ZEE is er ten slotte beslist om de tijdelijke directeur langer in dienst te houden in het belang van de organisatie. Later dit jaar volgt nog een open oproep voor een definitieve aanwerving.
Ik deel dan ook niet het standpunt dat aan bod kwam in het bewuste artikel in De Standaard, dat dit zou wijzen op een gebrek aan transparantie in het museale veld.
De heer Brusselmans heeft het woord.
Het is natuurlijk wel opvallend hoe de heer Borchert aan de kant wordt geschoven. Ik heb niet gezegd dat hij ontslagen is, maar zijn verschuiving is een degradatie en dat roept toch enige vragen op bij wie daar even over nadenkt. Dat ik daar persoonlijk vragen bij heb, is één ding. Maar mij gaat het vooral om de indrukken die dat geeft in het buitenland en de gevolgen voor de uitstraling van het Vlaamse museumlandschap. Ik las niet alleen wat De Standaard daarover schreef, maar ook artikels in de vakpers. Daarin werd hier en daar toch ook gewag gemaakt van verschuivingen in het Vlaamse museumlandschap en dat heeft mijn aandacht getrokken.
Ik begrijp dat het niet wenselijk is dat alle informatie publiek gemaakt wordt, uiteraard niet. Maar de voorbeelden die ik heb opgesomd geven wel een trend aan waarbij er sprake is van te weinig transparantie. Er wordt een beeld gecreëerd dat het imago van de sector niet goed uitkomt. In uw visienota van vorig jaar stelde u: “Het is mijn ambitie om tijdens mijn regeerperiode de nodige aandacht te besteden aan good governance.” Ook is de gids Cultural Governance up-to-date gemaakt in samenwerking met de Universiteit Antwerpen. Ik denk dat transparantie op dat vlak een teken is van goed bestuur, zoals ook de manier waarop iemand wordt benoemd? Mijn afsluitende vraag is of er sinds het uitgeven van die update vorig jaar opnieuw stappen vooruit zijn gezet op het vlak van good governance in onze musea. Welk nut heeft dat opgebracht?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Good governance is niet iets dat men met een vingerknip kan invoeren. Je moet eerst de regels vastleggen en dan ermee aan de slag gaan. Na iets minder dan een jaar al vragen of er al evolutie is te bespeuren, is wat voorbarig. Je moet dat case by case bekijken. Als er wijzigingen van raden van bestuur en van directies zijn, kun je kijken of de regels van good governance goed zijn toegepast. Ik hou daar ook toezicht op. Maar in de gevallen waarover wij het hier hebben, zijn er inderdaad geen overtredingen van good governance vast te stellen. Natuurlijk mogen die interim-periodes niet te lang aanslepen. Tot hiertoe vind ik ze verantwoord. Maar het mag niet te lang duren totdat door een procedure de betrokkenen bevestigd worden in hun functie of dat er iemand anders wordt benoemd.
Ik zie die evolutie wel gebeuren, maar dat is niet iets dat ineens in orde is.
De vraag om uitleg is afgehandeld.