Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Vraag om uitleg over het doorgaande vrachtverkeer in de grenszone Vlaanderen-Walloniƫ-Frankrijk
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werden deze vragen om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Fournier heeft het woord.
Minister, in de commissie hebben we het regelmatig over de relaties tussen Frankrijk enerzijds en België en Vlaanderen anderzijds en de bijhorende problemen, onder andere de grensovergangen en het windmolenpark in Duinkerke – nog niet zo lang geleden aan bod gekomen. Iedere keer opnieuw worden vragen en opmerkingen doorgegeven aan Frankrijk. En iedere keer lijkt het alsof Frankrijk onze opmerkingen naast zich neerlegt en maar verder doet.
Het huidige probleemdossier is het doorgaand verkeer in Rijsel. Concreet zal de Franse bevoegde overheid beslissen om geen doorgaand verkeer meer toe te laten rond Rijsel. Dat betekent dus dat er meer verkeer zal zijn op Vlaamse wegen en dat de verkeerswisselaar in Aalbeke een toestroom aan verkeer zal kennen. Ik begrijp dat de Vlaamse overheid haar bezorgdheden heeft overgemaakt aan de bevoegde autoriteiten en dat Frankrijk verzekerde dat er overleg zou zijn.
Wat blijkt nu uit een brief van de West-Vlaamse gouverneur van begin maart aan de voorzitter van de Eurometropool? Dat de prefectuur onder de vorm van een tijdelijk experiment een noord-zuidomleiding zal invoeren. Een dergelijk experiment zou volgens de prefectuur toelaten de nodige vaststellingen te doen over de effecten van deze omleiding. De Vlaamse en Waalse deelnemers formuleerden heel wat opmerkingen bij dit voorstel, zowel over de inhoud als de timing.
Wat de gouverneur en velen met hem verbaast en tegelijk verontrust, is dat het overzicht van de conclusies van het grensoverschrijdend overleg van 27 januari 2021 over doorgaand vrachtwagenverkeer, dat op 23 februari 2021 werd doorgemaild, geen enkele melding maakt van de talrijke opmerkingen van Belgische of Vlaamse kant. Het experiment lijkt daardoor wel een vaststaand feit te zijn.
Bent u op de hoogte van de problemen?
Welke oplossingen ziet u om met de Franse overheid of de Eurometropool een structurele oplossing uit te werken voor het doorgaand verkeer in Rijsel?
De heer Maertens heeft het woord.
Minister, ik ben collega Fournier dankbaar. Zij heeft het dossier al goed ingeleid, dus ik hoef dat niet meer te doen.
Ik wil bijkomend nog meegeven dat de gouverneur van West-Vlaanderen ondertussen heeft laten weten dat er tot 4 maart vanuit Frankrijk geen enkel initiatief werd genomen om de politieke autoriteiten samen te brengen en hierover te overleggen. Dat is toch wel schrijnend in zo’n dossier.
Wat is uw houding en die van de Vlaamse Regering met betrekking tot dit dossier en met betrekking tot het Franse voorstel, dat alleen te nemen lijkt, als we deze context horen?
Waren er hierover reeds contacten tussen de Vlaamse, de Waalse en de Franse politieke autoriteiten sinds 4 maart? Als dat het geval was, wat was het resultaat?
Hoe wilt u ervoor zorgen dat aan de bezorgdheden vanuit Vlaamse zijde maximaal tegemoet wordt gekomen?
Minister Peeters heeft het woord.
De problematiek is gekend. Op dit grensoverschrijdende overleg, dat plaatsvond op 27 januari 2021, waren zowel de ambtenaren van het beleidsdomein Mobiliteit en Openbare Werken (MOW) als een vertegenwoordiger van mijn kabinet aanwezig. Tijdens dit overleg is er inderdaad een voorstel gekomen vanuit de diensten van de Franse prefect om een experiment in te voeren waarbij het zwaar verkeer op de E17 vanuit België richting Frankrijk omgeleid zou worden via de grensovergang van Doornik. Toen werd gezegd dat dit experiment van tijdelijke aard zou zijn en dat het de gevolgen op luchtkwaliteit en doorstroming zou kunnen aantonen.
Vanuit de Vlaamse overheid werd op het overleg duidelijk aangegeven welke gevolgen een experiment kan hebben op de doorstroming rond Kortrijk, gezien de huidige infrastructuur, en dat vooral de niet aangepaste capaciteit op het knooppunt van Aalbeke een ernstig probleem zou kunnen vormen. Mijn kabinet heeft duidelijk aangegeven dat dit experiment op het politieke niveau moet worden besproken, maar dat we dit pas kunnen bespreken wanneer Frankrijk eerst een heel concreet voorstel op tafel legt, zodat we dit vervolgens kunnen analyseren en daarover een beslissing nemen. Feit is dat wij pas gisteren vanuit Frankrijk een brief hebben ontvangen van de prefect. Daar is nu een voorstel uitgewerkt. U zult begrijpen dat dit voorstel eerst grondig moet worden bestudeerd, vooraleer we verder in overleg kunnen gaan met Frankrijk. Onze diensten zijn dit op dit ogenblik aan het analyseren.
Op de vraag welke oplossingen er eventueel kunnen worden voorgesteld, kan ik u meegeven dat op het overleg van 27 januari 2021 aan de Franse overheid werd verduidelijkt dat een dergelijk experiment een enorme impact heeft op Aalbeke. Dat is toen al duidelijk meegegeven. Vandaag ontstaat er tijdens de spitsmomenten een structurele fileopbouw op de afslag Gent-Brugge, die gekoppeld is aan de afslag Gent-Doornik. Een muur van vrachtwagens richting Rijsel op de E17 maakt het invoegen naar de afslag moeilijker voor het overige verkeer richting Brugge en Doornik, maar ook de reeds hoge intensiteiten van de verkeersstromen die de afslag maken zorgen voor continue fileopbouw.
Als het vrachtverkeer – zoals in het experiment wordt voorgesteld door Frankrijk – moet worden afgeleid via Doornik, dan moet het ook de afslag nemen en wordt de invoegstrook voor het verkeer richting Brugge nog veel korter. Dit zal leiden tot nog veel meer structurele fileopbouw.
Gekoppeld aan het experiment moeten we ook blijvend aandacht hebben voor het parkeren van vrachtwagens tijdens het weekend omdat deze op zondag Frankrijk niet mogen binnenrijden. Als de parking Camphain vol staat, zal de parking op het servicestation ook vollopen en dan zal dit eventueel overlast veroorzaken naar de E17 toe. Ook daarmee moet rekening worden gehouden bij de evaluatie of bij het onderzoek van het voorstel dat op tafel werd gelegd.
Het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) heeft al enkele kleinere aanpassingen met markeringen uitgevoerd om de doorstroming op korte termijn te optimaliseren. Maar door de blijvende congestie die er tijdens de spitsmomenten ontstaat is het duidelijk dat er grotere infrastructuurwerken uitgevoerd dienen te worden vooraleer er een wijziging van de verkeersstroom richting Frankrijk kan worden doorgevoerd. Het AWV wil dit jaar nog een studie in de markt plaatsen om de doorstroming op de verkeerswisselaar en de aanleidende hoofdwegen te verbeteren of alleszins te analyseren.
Tijdens het overleg is voorgesteld een politiek overleg te houden om het een en het ander te bespreken. Zoals de gouverneur in zijn brief van 4 maart 2021 heeft meegedeeld, heeft tot nu toe geen enkel gesprek over het voorgesteld experiment plaatsgevonden. We hebben daarover gisteren pas een brief ontvangen. Pas nu kan een politiek overleg starten.
Ik denk dat het logisch is dat de we Franse autoriteiten al meedelen dat het voorgelegd experiment onmiddellijk grote gevolgen voor de verkeerswisselaar te Aalbeke en voor de verkeersveiligheid zou hebben. Een dergelijk experiment zou pas kunnen starten nadat grote infrastructurele aanpassingen aan de verkeerswisselaar te Aalbeke zijn doorgevoerd. Ik denk dat er absoluut geen draagvlak voor is om nu zonder meer ons akkoord te geven voor een dergelijk experiment.
Mevrouw Fournier heeft het woord.
Minister, ik dank u voor het feit dat u onze bezorgdheid deelt. Ik zal niet ontkennen dat er een probleem is met het doorgaand verkeer rond Rijsel. Het is daar een wirwar van af- en opritten en de ring loopt er door de bebouwde kom. Er zal daar wel een probleem zijn voor het doorgaand verkeer, maar Frankrijk ziet er een oplossing in de Franse problemen naar België en naar Vlaanderen te verleggen en daar heb ik het moeilijk mee.
U hebt er al een paar gegeven, maar ik zal nog enkele voorbeelden geven van problemen indien het doorgaand verkeer niet meer wordt doorgelaten. Er is een negatieve impact op de bedrijven die tussen Aalbeke en de grens zijn gelegen. In Menen is dat specifiek de transportzone LAR. Dat zal voor die bedrijven meer kosten met zich meebrengen. Ik weet niet of daar al aan gedacht is of dat er al berekeningen zijn gemaakt. De lokale besturen van Kortrijk en Menen zijn niet bij het overleg betrokken. Het knooppunt in Aalbeke kan het verkeer niet aan. Er is maar een rijkstrook. Het Agentschap AWV heeft al aanpassingen gedaan, maar daarmee is het probleem zeker niet opgelost. Aan de brug van de N43 zijn fundamentele werken nodig. U hebt al naar de overvolle snelwegparkings verwezen. Ik houd mijn hart vast voor de impact van die omleiding op de snelwegparkings.
Een belangrijk punt dat nog niet is aangekaart, betreft de flankerende maatregelen. We moeten eens nadenken over de vraag hoe we dan met het vervoer per spoor of over het water willen omgaan. Misschien kunnen we stimulerende maatregelen nemen om meer vervoer per spoor of over het water te krijgen. Ik heb vernomen dat de Franse overheid tellingen heeft uitgevoerd van het verschil tussen het transitverkeer en het bestemmingsverkeer. Blijkbaar gaat het om tellingen op onze Vlaamse wegen. Hebt u daar weet van? Zijn er bepaalde resultaten? Een ander belangrijk punt is het contact met Wallonië, want heel die omleiding zal een grote impact op Wallonië hebben. Als de brug en het knooppunt te Aalbeke helemaal moeten worden aangepakt voor die omleiding kan worden gerealiseerd, vraag ik me af wie die kosten zal dragen. Wij moeten die kosten op vraag van Frankrijk en ten gevolge van Franse maatregelen maken. Is er eventueel een mogelijkheid om Frankrijk in die kosten te laten participeren?
De heer Maertens heeft het woord.
Minister, ik ben tevreden dat dat u helemaal mee bent en de problematiek goed snapt. Er is nu al congestie. De doorstroming rond Kortrijk en de omliggende gemeenten is al zeer moeilijk. De files kosten veel tijd en kosten onze economie en onze bedrijven ook handenvol geld. Als Frankrijk eenzijdig een initiatief neemt dat die files nog verzwaart en ervoor zorgt dat de congestie nog groter wordt, is dat voor niemand goed. Dat is ook niet goed voor de omwonenden. We hebben het hier soms over de luchtkwaliteit en dat is ook in dit verband een belangrijk element.
We hebben het over E-wegen. Het woord zegt het zelf: de Europese snelwegen, het E-wegennetwerk. Ik hoop echt dat men in Frankrijk eens beseft dat je dat in een verenigd Europa het best samen oplost en niet eenzijdig probeert initiatieven te nemen. Vandaar mijn tevredenheid over uw wil om zeker het been stijf te houden en mijn tevredenheid over Vlaanderen om zich er samen met Wallonië en de Eurometropool voor te leggen, figuurlijk dan, om ervoor te zorgen dat Frankrijk die plannen, die zeer nadelig zouden zijn voor Vlaanderen, weer opbergt, minstens – zoals u zelf zegt – tot er grote infrastructurele verwezenlijkingen en grotere verbeteringen aan het wegennetwerk in die buurt gebeurd zijn. U had het zelf over de studie over doorstroming die AWV aan het starten is. Ik vroeg mij af of daar een heel concrete timing voor is.
Minister Peeters heeft het woord.
Dank u wel voor de bijkomende bedenkingen en bekommernissen. We moeten die zeker allemaal ter harte nemen.
Mevrouw Fournier, wat betreft de bedrijventerreinen, maar ook de lokale besturen: wij geven dat zeker mee. Doordat we nu een voorstel van experiment op papier hebben, kan dat politiek overleg van start gaan. We zullen dat ook meegeven aan de gouverneur die dit sowieso mee begeleidt. Wat Wallonië betreft, kan ik u meegeven dat wij aan het kabinet van minister Henry gevraagd hebben om samen te zitten en een gezamenlijk standpunt in te nemen richting Frankrijk. Daar hebben we op dit ogenblik nog geen reactie op. Maar ik neem aan dat zij ook niet willen dat wij al de last hier gaan trekken om zo het probleem gewoon van Frankrijk naar hier te verplaatsen. Als dat dus positief is, zullen we dat bijkomend ook mee opnemen.
Er zijn allemaal dezelfde bekommernissen. De congestie is er al. We willen dat eerder een halt toeroepen dan te zorgen dat er door de voorstellen vanuit Frankrijk meer congestie gaat zijn. De studie waar de heer Maertens naar vraagt, staat op ons schip, dat is alleszins voorzien: een studie inzake het verbeteren van de doorstroming en de verkeersveiligheid op de wisselaar van Aalbeke. De bedoeling is dat daar nu een project-MER (milieueffectrapport) voor opgemaakt kan worden. Daarvoor laten we nu die studie plaatsvinden. Daarvoor is een bedrag van 300.000 euro uitgetrokken. We hebben vanuit AWV ook al gevraagd of er daar al een aantal quick wins uit te voeren zijn om de ‘wave’-bewegingen wat te optimaliseren. Maar daar geeft men aan dat men er op dit ogenblik weinig winst in ziet. Daarom wachten we die doorstromingsstudie het best even af. Ik denk dus dat we allemaal op dezelfde golflengte zitten.
Over de kosten, mevrouw Fournier: wie zal dat betalen? Daar is vandaag nog helemaal geen duidelijkheid over. We zullen eerst moeten weten wat er effectief op tafel gaat liggen. Maar ik denk dat er weinig draagvlak is voor het experiment zoals het nu voorligt. We moeten zo snel mogelijk kijken hoe we hier aan tafel kunnen zitten en een en ander kunnen uitvoeren.
Mevrouw Fournier heeft het woord.
Maandagnamiddag is er algemene vergadering van de Eurometropool. Ik zal zeker aan onze Vlaamse collega’s die ook in de algemene vergadering zitten uw antwoord bezorgen, zodat wij goed voorbereid zijn op een eventuele discussie maandagnamiddag over dit project.
De heer Maertens heeft het woord.
Dank u, minister, voor de aandacht voor het dossier en voor de inzet die u nu levert en zult leveren.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.