Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Segers heeft het woord.
SBS Belgium pakte op donderdag 28 januari 2021 uit met een volledige nieuwe branding van zijn commerciële televisiezenders. De oude merken VIER, VIJF en ZES heten nu Play4, Play5 en Play6. Daarnaast wordt er vanaf 2 april een nieuwe televisiezender extra geïntroduceerd, namelijk Play7. SBS lanceerde tevens zijn nieuwe streamingplatform GoPlay.be, dat nu alle websites van die verschillende zenders vervangt. Op die website zijn alle SBS-programma’s te bekijken, alsook wordt er extra content aangeboden. Dat is alvast een verrijking na VRT NU en Streamz.
De merknaam Play refereert rechtstreeks aan de mediaproducten die Telenet aanbiedt als operator. Het bedrijf is sinds 2018 ook de grootste aandeelhouder van SBS Belgium. Qua vorm en communicatie werken SBS Belgium en Telenet via deze rebranding steeds verder aan een verdere stap naar synergie. Nochtans legt het Europese mededingingsrecht een strikte scheiding op tussen activiteiten van providers en mediabedrijven. De goedkeuring van de overname door de mededingingsautoriteiten liet bij de aankondiging van de overname lang op zich wachten. In november 2018 besliste de Europese Commissie dat de Belgische autoriteit bevoegd is. Die zette op 14 mei 2019 het licht op groen onder strikte voorwaarden, waaronder de zogenaamde ‘Chinese wall’. Telenet ging daarbij een aantal verbintenissen aan, onder andere dat ze hun data niet zouden inzetten ten behoeve van de eigen zenders. We weten allemaal dat Telenet op een schat van data zit.
Die veelbesproken ‘Chinese wall’ tussen Telenet en SBS Belgium, die toch de garantie zou zijn op een strikte scheiding tussen provider en zenders, brokkelt met deze nieuwe merknamen verder af, misschien niet naar de letter van de wet, maar wel naar de geest. Met die nieuwe stap naar een synergie brokkelt de scheiding tussen operatoren en mediabedrijven gewoon steeds verregaander af. De bedrijven maken van die plannen ook geen geheim. Zo liet Telenettopman John Porter bij de aankondiging op 29 januari in De Morgen optekenen, ik citeer: “Het is ook een manier om Telenet en SBS dichter bij elkaar te brengen. Televisiezenders zijn geliefde merken, die door de kijkers gekoesterd worden. Bij telecomoperatoren ligt dat toch iets anders. (lacht) Wij zijn de mannen die je elke maand een factuur sturen. In het beste geval worden we getolereerd. Door Play, dat toch een uitgesproken Telenet-merk is, naar de SBS-zenders te brengen hopen we dat de liefde die de kijker voor die zenders voelt ook naar Telenet overslaat.”
Daarom heb ik de volgende vragen, minister. Wat is uw inschatting en evaluatie van de steeds intensere synergie tussen Telenet en SBS Belgium, in het licht van het garanderen van het evenwicht en de gezondheid van ons toch wel heel broze Vlaamse mediaecosysteem, dat een sterke concentratie kent? Indien u bezorgd bent, zult u onderzoeken of er grond is om de Belgische mededingingsautoriteit en/of de VRM te vragen om een procedure te starten om deze zaak van dichterbij te onderzoeken?
Minister Dalle heeft het woord.
Collega Segers, bedankt voor de vraag. Dat omroepactiviteiten voor Telenet belangrijk zijn, is natuurlijk niet nieuw. Telenet beschikt al langer over eigen themazenders. Denk bijvoorbeeld aan Play Sports of YUGO TV. Reeds in 2014 kondigde Telenet aan dat het voor 50 procent eigenaar wilde worden van De Vijver Media, de holding die toen de tv-zenders VIER en VIJF en het productiehuis Woestijnvis overkoepelde. In 2015 werd die overname door de Europese Commissie onder voorwaarden goedgekeurd.
In 2018 kondigde Telenet vervolgens aan dat het 100 procent eigenaar van onder meer de SBS-zenders wilde worden door de verdere overname van De Vijver Media. In 2019 werd die overname door de Belgische Mededingingsautoriteit ook goedgekeurd, maar opnieuw onder voorwaarden. Op de naleving van die voorwaarden wordt toezicht gehouden door een toezichthoudende trustee.
Het is belangrijk te benadrukken dat de voorwaarden die opgelegd worden door de Europese Commissie of door de Belgische Mededingingsautoriteit, geen verbod inhouden op het wijzigen van de namen van de zenders. Ook het Mediadecreet verhindert zo’n wijziging niet. Het is dus juridisch toegelaten om de namen van de zenders VIER, VIJF en ZES te veranderen in Play 4, Play 5 en Play 6.
Dat deze naamsveranderingen en nieuwe zenders een verstoring van het media-ecosysteem zouden inhouden, zult u mij niet horen zeggen. Ik zal me over die brandingstrategie niet uitspreken. Het wijzigen van de namen van de zenders kan logisch zijn met het oog op herkenbaarheid. Recent veranderde DPG Media de namen van Q2, Vitaya en CAZ in VTM 2, VTM 3 en VTM 4. Dat is blijkbaar een logische evolutie in de brandingstrategie.
De Belgische Mededingingsautoriteit vervolgt mededingingsbeperkende praktijken, zoals kartels en misbruiken van machtspositie, en ziet toe op de voornaamste fusies en overnames. De VRM beschikt over de mogelijkheid om na een marktanalyse verplichtingen op te leggen aan ondernemingen met aanmerkelijke marktmacht.
Ik reken erop dat de VRM zijn opdracht als toezichthouder gedegen uitvoert en, mocht daartoe enige aanleiding zijn, zal optreden. De VRM liet me alvast weten dat er vooralsnog geen aanleiding is om een ambtshalve onderzoek te starten aangezien er geen schendingen zouden zijn van het Mediadecreet.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Minister, ik begrijp dat de VRM tot vandaag geen reden ziet om een marktonderzoek op te starten. Uiteraard laten we het aan de deskundigheid van de mensen van de VRM over om dat te monitoren en te kijken wanneer dat wel nodig zou blijken.
Los daarvan voelen we allemaal de steeds voortschrijdende toenadering tussen Telenet en SBS in een sterk geconcentreerd medialandschap met DPG, VRT, SBS en Telenet. Die vinden elkaar bij Streamz, dat een steeds grotere rol gaat spelen. De groeiende toenadering zou op een gegeven moment een probleem van marktverdeling of marktverstoring kunnen opleveren. Volgens de letter van ons decreet is het niet verboden om namen te veranderen naar aanleiding van die synergie, maar wel naar de geest van de wet, en zeker ook met de uitspraak van John Porter, die zegt dat hij de liefde van de mensen voor de zenders wil overbrengen naar de liefde voor Telenet als provider waar mensen alleen maar maandelijkse facturen van ontvangen en daar geen liefde voor koesteren. De zenders zijn wel heel belangrijk om een dominante positie te bewaren, want die heeft Telenet in Vlaanderen met meer dan 80 procent.
Minister, hoe we het draaien of keren, we zitten steeds meer in een situatie waarin we ons vragen moeten stellen over en alert moeten zijn voor die marktverdeling en marktverstoring die kan optreden wanneer je een te dominante partner hebt.
Telenet-Liberty is hoe dan ook voor die ‘Chinese walls’ en het behoud daarvan. Die lijken, al was het maar in perceptie, steeds meer af te brokkelen. Het personeel wordt ook heel gemakkelijk omgewisseld. Recent was er nog de overstap van Jeroen Bronselaer van Telenet naar SBS. Er wordt gewoon heel vaak samen aan tafel gezeten. Steeds meer gaan mensen zich dan ook gedragen als behorend tot één bedrijf. Zo gaat dat in die groepsdynamische processen, en dat kan wel problemen opleveren. Nog altijd bestaat het gevaar dat Liberty concurrerende omroepen toegang zou ontzeggen tot informatie, terwijl de eigen zenders van SBS die wel zouden krijgen. Ik zeg niet dat ze dat doen momenteel, maar we moeten erover waken.
Anderzijds kan Telenet informatie doorgeven die de SBS-zenders dan onthouden. Ik zie toch dat enige waakzaamheid daar geboden is.
Mevrouw Segers, ik wil aanduiden dat het stilaan tijd wordt om af te ronden.
Onze bedrijven en ook onze mediabedrijven hebben de mond vol over social corporate responsibility en over maatschappelijk verantwoord ondernemen. Er is de letter van de wet, maar ik vind dat ze zich ook op een heel verantwoorde manier moeten gedragen om het broze media-ecosysteem in stand te houden.
Minister, mijn vraag is of u bereid bent hierover toch met Telenet en SBS in gesprek te gaan om zo te garanderen dat een onderzoek door de VRM, dat vooralsnog niet nodig is, kan uitblijven.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Voorzitter, ik heb niet bepaald een nieuwe vraag, maar ik wil diezelfde bezorgdheid uiten. Tijdens de vorige legislatuur hebben we ook heel wat vragen om uitleg gesteld over dit samengaan en over het Europees aspect hiervan. Het mededingingsrecht is natuurlijk een federale materie, maar ik hoop dat de VRM de waakvlam een beetje harder zal zetten, want dit is allemaal heel duidelijk. Toen het woord ‘Play’ werd gebruikt, heb ik meteen dezelfde bedenking gemaakt. Ik heb ook gelezen wat de heer Porter hierover heeft gezegd. Ik weet niet of het zo verstandig was dat te zeggen, maar dat is voor zijn rekening.
Mevrouw Segers, ik deel uw bezorgdheid om het medialandschap mooi gespreid te houden en niet te veel concentraties te krijgen. We zullen het rapport binnen enkele weken bespreken. De concentratie wordt almaar groter en dit is daar een van de elementen van. Ik wil gewoon namens mijn fractie de bezorgdheid uiten die we met u delen.
Minister Dalle heeft het woord.
Ik citeer de heer Porter slechts af en toe. Een uitspraak van hem die ik regelmatig aanhaal, is een citaat van Benjamin Franklin: “We must all hang together or, most surely, we will all hang separately.” Hij gebruikt dat citaat terecht in verband met de samenwerking tussen de verschillende mediaspelers. Dat is, voor de duidelijkheid, geen antwoord op de vraag. Zijn woorden zijn uiteraard voor zijn rekening.
Ik wil preciseren dat noch de letter, noch de geest van het Mediadecreet naamsveranderingen verbieden. Dat is duidelijk. Het is ook zo dat noch de Europese Commissie, noch de Belgische Mededingingsautoriteit echte ‘Chinese walls’ hebben opgelegd. Er mag geen uitwisseling zijn van kijkcijferdata tussen, bijvoorbeeld DPG Mediazenders en SBS, maar dat is zeker geen ‘Chinese wall’ in de strikte zin van het woord.
Ik ben het ermee eens dat we alert moeten zijn voor deze problematiek, maar ik voel me slecht geplaatst om met SBS en Telenet aan de slag te gaan en over de brandingstrategie te discussiëren. Het is niet aan mij om dat als minister van Media te doen. De Belgische Mededingingsautoriteit en de VRM moeten die zaken beoordelen. Ik reken erop dat ze dat op gepaste wijze zullen doen. Het is aan hen om dit op te volgen. We kunnen in deze commissie natuurlijk het debat voeren, maar ik zal op korte termijn zelf geen initiatieven ter zake nemen.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Dank u wel, minister. Dank u wel, collega Brouwers, om dezelfde bezorgdheid uit te drukken als ikzelf.
Minister, u citeert John Porter, waar hij aangeeft dat we in hetzelfde bootje zitten, dat we samen moeten roeien – de vijanden zitten buiten – om een sterk media-ecosysteem in Vlaanderen te kunnen garanderen. We mogen ons niet laten uiteenspelen. Ja, maar dat kan enkel als het speelveld ook echt gelijk is voor iedereen, voor alle spelers in dat speelveld. Dus samenwerken, zeer graag, die noodzaak deel ik absoluut. Maar dan moet er wel samengewerkt worden met iedereen, en die samenwerking nu via Streamz, bijvoorbeeld, is wel belangrijk.
Maar tegelijkertijd, over die merknamen zegt u dat zowel de geest als de letter daar niet mee geschonden zijn. Natuurlijk, dat is een beetje het punt. Merknamen worden vaak beschermd omdat ze herkenbaarheid inhouden. Die ‘Play’ kleeft aan Telenet. Door dat nu ook te kleven aan de SBS-zenders die onder diezelfde naam aan het werk gaan, is in de geesten van de mensen die verstrengeling één pakket geworden. Dus ik kan me zelfs voorstellen dat mensen gaan denken: ah ja, als ik die zenders nog wil ontvangen, dan kan ik dat niet doen via een abonnement bij Proximus bijvoorbeeld. Dat is natuurlijk, die brandingstrategie is er heel vaak. Ik zie daar toch wel problemen waar we naar moeten kijken.
Ik vind ook dat corporate social responsibility (CSR) voor dit soort bedrijven zeer zeer belangrijk is. We moeten hen ertoe verbinden om niet te gaan naar marktverstoring, maar ik ben blij dat ook collega Brouwers aangeeft, en uzelf ook, dat we daar verhoogde waakzaamheid moeten houden en kijken hoe dit evolueert – want we zetten de laatste jaren altijd maar weer nieuwe stappen naar een onwaarschijnlijk grote mediaconcentratie. Mediaconcentratie is ook een manier om de stabiliteit of de kracht van ons media-ecosysteem te behouden, maar het mag niet leiden tot een ongelijk speelveld voor de verschillende spelers.
De vraag om uitleg is afgehandeld.