Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer De Reuse heeft het woord.
De Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) stelt elk jaar een lijst van knelpuntenberoepen samen. Het gaat om beroepen waarvoor werkgevers moeilijk geschikt personeel vinden. Voor het samenstellen van deze lijst baseert VDAB zich enerzijds op zijn gegevens over vacatures en werkzoekenden. Anderzijds bevraagt VDAB ook experten en sectororganisaties. Uit de nieuwe knelpuntenberoepenlijst die is voorgesteld door uw collega, minister van Werk Hilde Crevits, bleek dat de job van verpleegkundige het grootste knelpuntberoep in Vlaanderen blijft. Niets nieuws onder de zon, dus. Nochtans zit het beroep wegens de coronacrisis wel in de lift.
Minister, graag had ik van u vernomen welke initiatieven u samen met de minister van Werk plant om dit prangende probleem op te lossen. Welke initiatieven neemt u in samenwerking met de minister van Onderwijs? Hoe wilt u verder inzetten op zij-instroom?
Een belangrijke vraag is ook hoe u wilt inzetten op de positieve beeldvorming, bijvoorbeeld via een televisiereeks voor de jeugd. Ik heb er eerder al over gesproken. Ik las in de krant hoe bepalend bijvoorbeeld een telenovelle kan zijn voor de beeldvorming over maatschappelijke problemen. Dat gebeurt bijvoorbeeld in Zuid-Amerika. Hoe wilt u hierop inzetten om kinderen toe te leiden naar studies in de zorg?
Hoe evalueert u dit tekort in functie van de vergrijzing en de stijgende zorgvragen?
Plant u bijkomende initiatieven naar aanleiding van deze cijfers?
Minister Beke heeft het woord.
Collega, de opleiding tot verpleegkundige zit inderdaad in de lift. Er zijn dit academiejaar 7,2 procent meer studenten dan vorig academiejaar, maar de uitstroom laat uiteraard drie of vier jaar op zich wachten, gezien de studieduur van de opleidingen verpleegkunde.
Ondanks het feit dat verpleegkundige de top 10 van de knelpuntberoepen aanvoert, vertoont het aantal vacatures voor verpleegkundigen wel een dalende trend in 2020. Alleen zien we bij andere knelpuntberoepen sterkere dalingen door de coronacrisis. Dit verklaart voor een stuk de positie van het beroep van verpleegkundige in de top 10.
Maar verpleegkundige blijft effectief een knelpuntberoep waaraan op veel fronten wordt gewerkt. De beelden van de coronacrisis in de media hebben een invloed gehad op de beeldvorming, en wel in twee richtingen. Heel wat mensen hebben gezien dat verpleegkunde een zeer waardevol beroep is, anderzijds zijn er ook mensen die meer twijfels hebben.
In 2021 worden heel wat initiatieven genomen. Ik som er een aantal op. Er is de start van het project #kiesvoordezorg waarbij mensen die aan het werk zijn, zich betaald kunnen omscholen tot zorg- of verpleegkundige. In samenwerking met collega Crevits gaan we de kandidaten van het platform helpindezorg.be screenen op hun ambities voor knelpuntberoepen.
Het aantal VDAB-opleidingen voor de cluster zorg en onderwijs is dit academiejaar gestegen met 8 procent. De inschrijvingen voor project 600 zijn met meer dan de helft toegenomen. In het academiejaar 2020-2021 zijn 335 nieuwe Nederlandstalige kandidaten toegelaten in het project.
In maart en april zullen een aantal campagnes gevoerd worden in functie van de beeldvorming: de campagne ‘Ik ga ervoor’; een campagne van VDAB, gericht op de werkzoekenden; de Dag van de Zorg; in het project ‘Alle hens aan dek’ is er in 2 miljoen euro voorzien voor zij-instroom in zorg en onderwijs.
VDAB heeft beleefdagen ingericht voor lagere scholen waarbij ook de zorgberoepen duidelijk in de kijker werden gesteld.
Vanuit de Provinciale Platformen Promotie Zorgberoepen wordt in bijna elke provincie een digitale beroepenrally voor zorgberoepen georganiseerd.
In de vaccinatiecentra zullen vanuit de campagne ‘Ik ga ervoor’ posters worden opgehangen en filmpjes worden getoond om het brede publiek te informeren over de mogelijkheden die zorgberoepen bieden.
Vrouw & Maatschappij zal op 8 maart inzoomen op de genderproblematiek bij verpleegkunde en zorgkunde.
In de Week van de Zorg zal de vrijdag gericht zijn op zorgberoepen met het accent op diversiteit, zowel multicultureel als qua gender.
Het project ‘Elk talent telt’ van het Vlaams Instituut voor Vorming en Opleiding in de Social profit (VIVO), richt zich, in samenwerking met VDAB, Verso en de Zorgambassadeur, tot mensen met een integratieachtergrond om hen ook te wijzen op de kansen die een loopbaan in zorg en welzijn biedt.
Verder wordt de instroom uiteraard gemonitord en nemen we alle opportuniteiten te baat om diverse doelgroepen, zoals zij-instromers, mensen met een migratieachtergrond, mannen en jongeren, te sensibiliseren voor een job als verpleegkundige of zorgkundige.
De heer De Reuse heeft het woord.
Minister, ik dank u voor de lijst die u voorlas, maar zoals u zelf zegt, is het een greep uit de initiatieven die dit jaar zullen worden genomen om de broodnodige instroom naar zorgberoepen verder aan te zwengelen. Maar naast de instroom stimuleren is het ook belangrijk dat de uitstroom wordt gestopt. Heel wat mensen hebben het gehad in de zorg. Met het VIA 6-akkoord probeert u daar iets aan te doen en dat is heel goed, maar uit getuigenissen van de vertegenwoordigers van de zorgkundigen in de coronacommissie is ook gebleken dat er een gebrek is aan erkenning van de zorgkundigen. Ik denk dan ook dat moet worden ingezet op erkenning van de mensen die nu aan het werk zijn in die zorgberoepen, en dan heb ik het niet alleen over die financiële erkenning, die natuurlijk ook belangrijk is, maar zeker ook over de maatschappelijke erkenning.
U hebt gezegd dat ‘Help in de zorg!’ zal worden gebruikt maar kan ook het platform ‘Help de helpers’ worden ingeschakeld om de instroom verder aan te zwengelen?
De heer Daniëls heeft het woord.
Minister, collega's, we stellen inderdaad vast dat verpleegkunde op nummer 1 staat op de lijst van 190 knelpuntberoepen. Minister, we zijn dan ook blij dat u een aantal initiatieven naar voren schuift. Volgens de N-VA-fractie moet niet alleen maximaal worden ingezet op het motiveren van jongeren, maar is ook zij-instroom belangrijk voor deze job. We zien nu in Onderwijs dat mensen steeds meer opnieuw kiezen voor een job in het onderwijs omdat die een bepaalde zekerheid biedt. Voor wie vandaag afstudeert als verpleegkundige, is werk zoeken geen opgave, het is eerder kiezen waar men wil werken. We roepen op om samen met de instellingen hoger onderwijs maximaal in te zetten op het realiseren van zij-instroom.
Ik sluit me aan bij de heer De Reuse dat alle beroepen in de zorg, ook de zorgkundigen – het feit dat ik het nu zo zeg, is al fout – erkenning moeten krijgen. Ik heb zelf les verzorging gegeven aan leerlingen die de opleiding Verzorging in het bso volgden. Dat zijn de mensen, dames en heren hier aanwezig in de commissie, aan wie je je kindje in de kinderopvang afgeeft wanneer het drie maanden oud is, en aan wie je je andere kostbaarste geschenk, je ouders afgeeft in een woonzorgcentrum. In de voorzieningen moeten we voorzichtig zijn met de hiërarchie die daar naar voren wordt geschoven, wie wat doet, en hoe wordt gesproken over bepaalde beroepen.
Minister, project 600 is een belangrijk project dat gekend is in de sector. Ziet u daar nog uitbreidingsmogelijkheden om het knelpuntberoep wat te verlichten en meer instroom te realiseren?
De heer Vaneeckhout heeft het woord.
Minister, we hebben het hier al eerder over gehad, ook tijdens de plenaire vergadering. Ik herinner me een levendig debat waarbij de vraag was of het ligt aan de parlementsleden die te negatief zijn over werken in de zorgsector, of aan het beleid. Vandaar nog even de focus op die beeldvorming. Tijdens dat debat is het idee geopperd, onder andere door mijn fractie, om een grootschalige campagne op te zetten en daar bijvoorbeeld ook de VRT bij in te zetten.
Ik denk dat het interessant zou zijn om dat idee niet te laten ondersneeuwen. Ik vraag me af in welke mate u met minister Dalle en met de VRT hierover al gesprekken hebt gevoerd.
Minister Beke heeft het woord.
Een aantal zaken zullen zeker kunnen helpen. Help de helpers is een platform dat eventueel kan helpen. De zijinstroom floreert, daar is grote aandacht voor. Dat is misschien het voordeel geweest van deze crisis, namelijk dat het engagement in de zorg is herontdekt. Allicht zal ook het sociaal akkoord hebben geholpen om de maatschappelijke relevantie in de brede betekenis van het woord van mensen in de zorg duidelijk terug te maken.
Wat het project betreft, daar is veel interesse voor. De inschrijvingen lopen nog tot 19 februari. Als zijinstromer kun je die opleiding volgen. Hoeveel het er uiteindelijk zullen zijn, zullen we nadien weten.
Over het aantal mensen dat effectief vertrekt uit de zorg, daar hebben we geen cijfers over. Veel zorgberoepers hebben het mentaal wel moeilijk. De bedoeling van de campagne is om breder te gaan dan alleen maar verpleegkundigen en zorgkundigen. Die zijn belangrijk, maar ook kindbegeleider en opvoeder-begeleider zijn belangrijk.
Wat de VRT betreft en de aandacht daarvoor, dat is zeker juist. De Dag van de Zorg wordt georganiseerd in samenwerking met de VRT. Dat is gebeurd op ons aangeven en onze vraag.
We hebben dus heel wat werk op de plank, maar er zijn ook al mooie lijnen getrokken en ingekleurd in de voorbije maanden.
De heer De Reuse heeft het woord.
Minister, ik besef ook wel dat we met al die initiatieven die op stapel staan, niet plots uit de lijst van knelpuntberoepen zullen verdwijnen. Dat zit er nog niet meteen in. Naast al die zaken die u hier hebt aangehaald, moeten we ook nieuwe paden durven inslaan. In mijn eerste tussenkomst over de knelpuntberoepen in 2019 had ik al die suggestie gedaan over de jeugdreeks op de VRT om zo de jeugd warm te maken. Daar gaat u niet op in en blijkbaar hebt u minister Dalle daarover nog altijd niet aangesproken. Ik vraag u om dat wel eens te doen.
Ik hoop dat als dit probleem de volgende keer ter sprake komt, u kunt zeggen dat u met minister Dalle hebt overlegd om de jeugd te bereiken om dat mooie beroep tot het hunne te maken.
De vraag om uitleg is afgehandeld.