Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Parys heeft het woord.
Stop it Now! is een hulplijn voor personen met pedofiele gevoelens en hun naasten. Ook hulpverleners kunnen er terecht voor extra ondersteuning. De hulplijn bestaat in Vlaanderen sinds 2017 en is bereikbaar via telefoon, chat en e-mail.
Hoewel het nog wachten is op het jaarverslag van 2020, hebben we toch al enkele cijfers gekregen in antwoord op een schriftelijke vraag. In 2020 waren er 450 oproepen bij de hulplijn. Dit is een groot verschil met vorig jaar: in 2019 waren er 281. In 2018 lag het aantal oproepen dichter bij dat van 2020, met 447 oproepen, maar toen waren er verschillende mediacampagnes die Stop it Now! onder de aandacht brachten.
Vooral tijdens de lockdowns steeg het aantal meldingen bij de hulplijn sterk. Daarnaast is er ook een verschuiving waar te nemen in wie er contact opneemt. Waar mensen normaal gezien voornamelijk contact opnemen met de hulplijn vanwege hun eigen gedrag of gevoelens, verschoof dit tijdens de lockdown naar naasten die zich zorgen maakten. Er kwamen in 2020 ook meer hulpvragen binnen over potentieel online seksueel misbruik. Stop it Now! is daarom ook gestart met een campagne op reguliere pornowebsites, waarbij advertenties van de hulplijn verschijnen indien er termen die verband kunnen houden met misbruikbeeld van minderjarigen, worden gebruikt.
Minister, ik heb uw antwoord op de schriftelijke vraag bekeken en daaruit blijkt dat er sinds de oprichting 6500 hulpvragen niet werden beantwoord omdat de lijn ofwel gesloten was of de chat bezet. 229 unieke oproepen naar het telefoonnummer zijn niet beantwoord omdat die gesloten was.
Minister, hoe zult u het verhoogd aantal hulpvragen opnemen in uw beleid? Stop it Now! is een campagne gestart op pornowebsites om mensen die termen opzoeken die met kindermisbruik geconnecteerd zijn, door te verwijzen naar de hulplijn. Welk effect heeft dat op de automatische doorverwijzing? Welk aandeel van de personen die contact opnamen met de hulplijn in 2020, werd doorverwezen naar gespecialiseerde hulp? Welke hulpverlening krijgen zij dan?
De openingsuren van de hulplijn zijn beperkt. Kunt u bekijken of deze openingsuren kunnen worden verruimd?
Minister Beke heeft het woord.
Zoals vermeld in de beleids- en begrotingstoelichting, wil ik in de komende periode het bestaande hulpverleningslandschap voor de begeleiding en behandeling van daders van seksueel geweld evalueren, nagaan waar er extra noden zitten en onderzoeken op welke manier het aanbod kan worden geoptimaliseerd. Stop it Now! en de resultaten en bevindingen van dit project worden in deze evaluatie meegenomen. (Genies)
Bij drie keer niezen mocht ik een wens doen. Ik wens veel vaccins.
Het project waarbinnen Stop it Now! is opgezet loopt binnenkort ook af, en we maken van de gelegenheid gebruik om op basis van een grondige evaluatie goed na te denken over de toekomst.
Daarnaast kan ik alvast melden dat Stop it Now! in 2021 een campagne zal lanceren die zich specifiek richt tot de doelgroep waaraan u refereert. De campagne richt zich tot bezoekers van pornowebsites die getriggerd worden door specifieke beelden of zoektermen ingeven die interesse suggereren in minderjarigen en die het risico lopen om te verglijden naar strafbare feiten. Bezoekers van pornowebsites die bepaalde zoektermen gebruiken, krijgen een banner te zien met de tekst ‘Kijk uit wat je kijkt!’ of ‘Dreig je een grens over te gaan?’. Die banners linken door naar de website van Stop it Now!.
De campagne liep van 1 april 2020 tot 19 mei 2020. Tijdens deze periode werden de banners ruim 2,2 miljoen keer vertoond, aan een geschatte 220.000 unieke bezoekers. Elk individu kreeg de banner van Stop it Now! dus een tiental keren te zien. Dit resulteerde uiteindelijk in 1497 clicks naar de website. De campagne werd positief geëvalueerd.
Tot eind 2020 heeft Stop it Now! 195 hulpvragers doorverwezen naar langdurige hulpverlening. Dit komt neer op 13 procent van het totale aantal contacten. In het merendeel van de gevallen ging het om mensen die bezorgd waren over hun eigen seksuele gevoelens of over hun gedrag ten aanzien van minderjarigen. Vanuit Stop it Now! wordt voornamelijk doorverwezen naar de gespecialiseerde behandelcentra voor seksueel afwijkend gedrag, die erkend werden in het samenwerkingsakkoord voor de begeleiding en behandeling van seksuele daders. Mensen die doorverwezen worden, ontvangen daar een individuele behandeling op maat. Vaak gaat het om een langdurig traject.
Het is niet per definitie zo dat het beperkte aantal openingsuren resulteert in meer mailverkeer. In vergelijking met de Stop it Now!-projecten uit andere landen – die ook beperkte openingsuren hebben – valt op dat Belgen eerder geneigd zijn om te mailen dan om telefonisch contact op te nemen. Vanuit die vaststelling werd de hulplijn in 2019 met een chat uitgebreid. Of er effectief wijzigingen nodig zijn aan de openingsuren van de chat of de telefonische bereikbaarheid van Stop it Now!, wordt verder bekeken in de stuurgroep rond het project en samen met Stop it Now!. Dat zal ongetwijfeld ook een element zijn in de evaluatie van het project.
De heer Parys heeft het woord.
Minister, ik heb niet alles kunnen horen.
Ik heb gezien dat er sinds de oprichting van de hulplijn in totaal maar 195 personen werden doorverwezen naar de confessionele hulpverlening. Dat lijkt mij een heel klein percentage van de mensen die op de een of andere manier een melding doen. We weten dat de helft van de mensen die bij Stop it Now! langskomen, mensen zijn die hulp vragen en die zich zorgen maken over hun eigen gedrag of gevoelens. Minister, hoe verklaart u dat er maar zo weinig mensen effectief worden doorverwezen? Kunt u dat percentage omhoog krijgen?
Minister, gisteren hebt u aangekondigd dat een aantal hulplijnen terecht versterking hebben gekregen. Dat gaat over dat extra budget van 1,5 miljoen euro, dat u investeert in de hulplijnen. Waarom zat Stop it Now! daar niet bij? Kunnen zij op redelijk korte termijn hopen op een uitbreiding van de dienstverlening die zij kunnen geven?
Mevrouw Groothedde heeft het woord.
Minister, het is een terechte vraag om de bereikbaarheid van die hulplijnen groter te maken, en niet alleen deze hulplijn. U weet dat dat een van onze vragen is. We zullen die vraag ook blijven stellen. Elke oproep betekent potentieel minder daders en slachtoffers. En dat is voor allebei belangrijk.
Minister, hoe snel krijgen deze mensen hulp? Na de eerste oproep? Hoelang moeten zij wachten op een eerste consult en nadien op opvolgconsulten, als zij effectief hulp willen krijgen?
Hoe wordt er omgesprongen met de data van de mensen die oproepen? Als u daarover duidelijkheid kunt verschaffen, zal dat deze mensen geruststellen en zullen ze met een veel geruster hart naar die lijnen bellen.
Mevrouw Blancquaert heeft het woord.
Voorzitter, het zijn inderdaad zeer verontrustende cijfers. Het is jammer genoeg logisch dat er door de coronacrisis en de daarmee gepaard gaande maatregelen nog meer hulpvragen omtrent online seksueel misbruik zijn. Onze fractie heeft meermaals, zowel in deze commissie als in de commissie Justitie, aangehaald dat er niet enkel moet worden verwezen naar sites zoals www.stopitnow.be, maar dat er ook moet worden gebruikgemaakt van banners om deze filmpjes aan te geven. Het is ergens wel positief dat mensen de weg vinden naar een hulplijn, maar daarnaast is het ook noodzakelijk dat mensen hier echt voor worden behandeld. We moeten er ons ook van bewust zijn dat niet iedereen de toegang vindt tot deze hulplijn. Er zijn nog steeds een heel aantal mensen die onder de radar blijven.
Minister, ik heb een aantal bijkomende vragen, waarop ik deze keer wel een antwoord hoop te krijgen. Hebt u eventueel weet van hoeveel advertenties reeds hebben geleid tot het downloaden van die zelfhulpmodule? Hoe vaak is die zelfhulpmodule momenteel al gedownload?
Er worden focusgroepen georganiseerd om te bekijken wie er al dan niet aankomt na een doorverwijzing. Collega Groothedde heeft er daarnet ook al naar verwezen. Kunnen die personen allemaal meteen terecht voor een behandeling? Met andere woorden, is er steeds meteen plaats voor die mensen?
En ten slotte, minister, heb ik nog een belangrijke laatste vraag. Zijn er veel mensen die een oproep plaatsen bij de hulplijn en reeds voor ze de oproep doen, strafbare feiten hebben gepleegd? Hoe wordt daarmee omgegaan? Worden dergelijke oproepen bijgehouden? Als mensen in het verleden reeds een fout hebben gemaakt en momenteel opnieuw met bepaalde gedachten of een bepaalde drang – als ik dat zo mag noemen – kampen, en toch de hand uitsteken naar hulp, hoe wordt daar dan mee omgegaan?
Minister Beke heeft het woord.
Collega's, we spreken hier over een hulplijn. Het is belangrijk om dat te benadrukken: dat wil zeggen dat het gaat over een hulplijn die laagdrempelig is en waar anonimiteit van bijzonder groot belang is. Als je dat wegneemt, dan zul je het effect dat je beoogt in deze problematiek, niet kunnen bereiken.
Het zijn logische vragen, maar of er een doorverwijzing is, hoe die doorverwijzing kan gebeuren, dat hangt allemaal af van de oproeper. Hij bepaalt dat mee.
Moeten we dan betere cijfers halen of zijn de cijfers die we vandaag halen al verontrustend? Het is niet zo eenvoudig om die cijfers zomaar op te drijven, aangezien die anonimiteit absoluut moet worden gegarandeerd.
Wanneer krijgen ze dan precies hulp? Ook die vragen zijn niet zomaar te beantwoorden, net door die anonimiteit. Dat wordt opgevolgd door Stop it Now!, vaak met meerdere chatgesprekken. Maar die anonimiteit is wel belangrijk.
Ook de vraag in verband met strafbare feiten: dat wordt niet bijgehouden, net vanwege het feit dat die niet te combineren zou zijn met het garanderen van de anonimiteit van het gesprek voor de mensen die bellen. Er zijn wel protocollen voor bepaalde kritische situaties met acuut gevaar, zoals dat ook geldt bij andere hulplijnen.
De cijfers van de zelfhulpmodule heb ik hier uiteraard niet bij de hand. Maar u kunt daarover steeds een schriftelijke vraag stellen.
De heer Parys heeft het woord.
Minister, kunt u toch eens dieper in die cijfers duiken en nagaan of die doorverwijzing nu veel of weinig gebeurt? Mij komt het over als te weinig.
En twee, wat betreft de bereikbaarheid: al die mensen die we potentieel verliezen, zou ik toch graag ergens opgevangen zien, ofwel door brede openingsuren, ofwel door een chatbot. Maar daar moeten betere oplossingen voor bestaan dan vandaag.
De vraag om uitleg is afgehandeld.