Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer D’Haese heeft het woord.
INEOS plande onder de noemer Project One de bouw van twee grote installaties voor de productie van respectievelijk propyleen en ethyleen in de Antwerpse haven. INEOS heeft onlangs bekendgemaakt dat ze de PDH-unit (Propane dehydrogenation) voor de productie van propyleen gaan laten vallen; de bouw wordt uitgesteld. Men wil focussen op ethyleen naar aanleiding van de actuele vraag op de Europese markt.
Er valt een hele discussie te voeren over de fond van deze zaak, maar er werden ook al afspraken gemaakt tussen de Vlaamse Regering en INEOS. Zo zou het Vlaams Gewest via de ParticipatieMaatschappij Vlaanderen (PMV) een waarborg verstrekken die volgens PMV minder dan een half miljard euro maar meer dan 250 miljoen euro zou bedragen. We weten dus niet exact hoeveel, maar het is alleszins veel. Bovendien zou INEOS volgens uw voorganger, minister van Economie en Werk Philippe Muyters, in aanmerking komen voor 6 miljoen euro opleidingssteun, 2 miljoen euro ecologiesteun en 8 miljoen euro voor onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten, goed voor 16 miljoen euro in totaal.
Nu dat project herzien wordt en eigenlijk gehalveerd wordt, heb ik daar een aantal vragen bij. Minister, hoe reageert u op de beslissing van INEOS om de PDH-unit voor de productie van propyleen uit te stellen? Heeft deze beslissing een invloed op de regeling van de waarborg via PMV?
Hoeveel zou de waarborg van het Vlaams Gewest via PMV voor INEOS bedragen?
Welke invloed heeft dit op de subsidies waarvoor INEOS in aanmerking zou komen? Ik weet dat die nog niet waren toegekend, maar ze waren wel beloofd.
Ethyleen wordt voornamelijk gebruikt voor de productie van polyethyleen, een veelgebruikte kunststof die ook veel gebruikt wordt in single-use plastics. We hebben die discussies ook al gehad in de commissie Leefmilieu, maar ik vind dat ook hier relevant. Want we gaan met geld van de Vlaamse overheid, van PMV, waarborgen geven, terwijl het gebruik en de productie van single-use plastics zou moeten dalen in de toekomst. De vraag is welke gevolgen dat kan hebben voor die waarborgregeling. Welke maatregelen zult u nemen om te zorgen dat er niet opnieuw onnodig geld verloren gaat door een investering? Ik moet u niet in herinnering brengen dat PMV onlangs nog investeringen heeft gedaan die niet volledig zijn uitgedraaid zoals verwacht. Hoe zorgen we dat we daar onze broek niet aan scheuren?
Minister Crevits heeft het woord.
Bedankt voor uw vraag. Ik herinner mij een zeer uitbundig debat dat over dit dossier is gevoerd in onze commissie. Ik kan eigenlijk kort zijn: het is in de eerste plaats het bedrijf dat het beste geplaatst is om uit te maken of en wanneer ze nieuwe productiecapaciteiten nodig achten. Zij hebben nu geoordeeld dat ze hun investeringsvolgorde beter omdraaien. Ze geven dus prioriteit aan het ethyleenproject. Er is geen waarborg toegekend, collega D’Haese, dat hebt u ook zelf gezegd. Het investeringsbedrag sluit wel nog aan bij die initiële investeringsplannen, ten belope van 3 miljard euro. Maar sowieso is er nog geen dossier, de besprekingen moeten nog aangevat worden.
U hebt correct verwezen naar de engagementen die ook door mijn voorganger genomen zijn. Maar op dit ogenblik staan we wat de aanvragen betreft nog nergens. Er is voor Project One geen steunaanvraag ingediend, ook niet voor strategische ecologiesteun of voor opleidingssteun via de Strategische Transformatiesteun. Dus ik kan op dit ogenblik onmogelijk inschatten wat de impact is van een en ander.
Wat bijvoorbeeld de steun voor Onderzoek en Ontwikkeling (O&O) betreft: die steun is gebonden aan de indiening van kwalitatieve projectaanvragen. Ik heb daar geen engagementen genomen die verdergaan dan wat in het reguliere O&O-kanaal gebruikelijk is. Zij moeten dus sowieso aan de voorwaarden voldoen.
De effectieve toekenning van subsidies zal altijd afhankelijk zijn van de effectief gerealiseerde investerings- en opleidingsplannen. Dat is ook logisch, want wij moeten ons binnen de wettelijke krijtlijnen op Vlaams en Europees niveau houden.
Wat uw laatste vraag betreft, over de eventuele toekomst van ethyleen, herinner ik aan het levendige debat dat wij hierover hebben gehad bij een vorige vraag. Ethyleen heeft een bredere inzet dan single-use plastics. Men meldt mij, in overleg dat ik daarover heb gehad, dat de nieuwe installatie zodanig top is in energieverbruik, CO2-uitstoot en rendement dat bij eventuele mindere vraag naar ethyleen er andere, slechtere installaties zullen gesloten worden. PMV zal samen met haar bancaire partners een grondige analyse maken van de financiële structuur en de terugbetaalcapaciteit van het project op basis van de marktomstandigheden, vooraleer er in het waarborgdossier een stap zal gezet worden. Hierbij zullen onder andere de overeenkomsten met de volledige INEOS-groep en de andere financiers onder de loep genomen worden. Men zal echt niet over één nacht ijs gaan. Het is een dossier dat heel grondig bekeken moet worden.
Sorry, collega D’Haese, dat ik nu niets meer kan zeggen, maar er is ook geen nieuws. Ik lees ook over de volgorde van de projecten maar concreet zijn er momenteel niet meer besprekingen van de Vlaamse overheid te melden.
De heer D’Haese heeft het woord.
Minister, er zijn effectief al veel vragen hierover geweest, maar de vraag is of wij dat dossier, waar veel overheidsgeld mee is gemoeid, pas weer op tafel moeten leggen als er wijzigingen zijn. Persoonlijk vind ik het een beetje vreemd dat er wel subsidies beloofd kunnen worden op basis van projectaanvragen, maar dat die niet geëvalueerd kunnen worden. Ik weet wel dat dit toe te schrijven is aan uw voorganger. Ik vind het vreemd dat een investeerder wel zicht kan krijgen op cijfers en het parlement niet. Er zijn nog heel wat vragen te stellen bij dat project, zowel ecologisch als economisch. U hebt het over een heel milieuvriendelijke machine, maar er is een heel debat over de schadelijke bijproducten van schaliegas. Economisch: de waarborg die door PMV beloofd was, is veel hoger dan andere waarborgen die normaliter door PMV worden verstrekt. De vraag is of heel het project wel levensvatbaar is zonder die ondersteuning. Alle serieuze marktanalyses zeggen dat de vraag naar ethyleen zal dalen. Ik heb schrik dat als wij er op die manier mee doorgaan we er opnieuw veel geld aan zullen verliezen.
Ik begrijp dat u er niet meer kunt over zeggen. Maar ik vind het heel vreemd dat wij wel engagementen kunnen aangaan maar geen bijsturingen kunnen doen en daarover geen debat kunnen hebben. Ik volg het dossier verder op.
De heer Annouri heeft het woord.
Het is blijkbaar een kwestie uit de Antwerpse gemeenteraad die op deze zonovergoten donderdag ook in Brussel wordt gebracht. Minister, ik begrijp uw antwoord. Ik sluit mij graag aan bij de vraag van collega D’Haese, maar ik begrijp ook wel dat u er nog niet veel over kunt zeggen. Ik heb nog een extra opmerking. Wij hebben dit debat al vaker gevoerd. De eerste vraag ging over circulaire economie. Wij moeten zoveel mogelijk recycleren en in het beste geval moeten we een gesloten cirkel hebben. Het gaat dan over die single-use plastics, die niet het enige product van INEOS zouden zijn. Maar die twee dingen vloeken toch wat. Als de Vlaamse Regering volop wil inzetten op de economie der toekomst en op moderne, duurzame strategieën, dan vloekt dat zeker met het project of met sommige aspecten van het project van INEOS. Het is niet duidelijk of er nu vertraging is of gewoon afstel. Het is afwachten. Is dat dan niet het moment om samen met de Vlaamse Regering, met Antwerpen en met de bedrijven na te denken of er misschien geen andere projecten prioriteit moeten krijgen, om de haven economisch te versterken, maar dan wel op een manier die meer aansluit bij de doelstellingen van duurzaamheid die de Vlaamse Regering zelf naar voren schuift? Plant de Vlaamse Regering besprekingen met Stad Antwerpen en de bedrijfswereld om de kans te grijpen om daar misschien wel andere dingen ruimte te geven?
Collega D’Haese, ik had uw vraag evengoed kunnen afwijzen omdat we inderdaad al een heel ruim debat hebben gehad over INEOS dat ook nog vervolgd wordt, maar ik heb ze toch toegelaten om ervoor te zorgen dat er geen verhalen de ronde doen die niet de ronde moeten doen. Er is geen contract of geen steun toegezegd maar natuurlijk heeft elk bedrijf en ook INEOS het recht om te weten welke steun mogelijks kan worden geboden. En dus mag ook INEOS zich informeren en vragen stellen, net zoals u vragen mag stellen in het parlement. Maar laat ons alstublieft geen valse informatie of insinuaties de wereld insturen. Ook dit project moet op zijn merites worden beoordeeld, elke steun wordt op voorhand en achteraf beoordeeld, collega D’Haese, en ik hoop dat dit ook in dit geval zo zal zijn.
Minister Crevits heeft het woord
Na de opmerkingen van de voorzitter hoef ik niet veel meer te zeggen want het is natuurlijk helemaal correct wat hij zegt.
Zo is het logisch dat we op voorhand een kader aangeven. Dat is absoluut elementair wanneer men buitenlandse investeringen wil aantrekken. We geven het kader dat men hier kan krijgen maar dat zijn geen blancocheques. Die voorwaarden gelden ook voor de Europese staatssteun.
Er is nog geen formele aanvraag, collega D’Haese en collega Annouri, dus de evaluatie zal gebeuren op het ogenblik dat er een echt dossier is. En ook die waarborging is altijd een gedeelte van een bankkrediet, dus ook hier geen blancocheque. En de terugbetalingscapaciteit is altijd een element in het kader van de waarborgen. We zullen dat even streng beoordelen als alle andere dossiers.
Tot slot, collega Annouri, wil ik erop wijzen dat INEOS ook een onderzoeksproject heeft over chemische recyclage van plastics. Zij nemen deel aan het vergevorderde project daarover van Indaver. Ik zeg dat gewoon omdat ik twee weken geleden een toelichting heb gekregen van INEOS waarbij ik een aantal kritische vragen klaarliggen had. Ik begrijp uw bezorgdheid over ethyleen maar wanneer een fabriek wordt gebouwd die ‘top of mind’ is en die veel milieuvriendelijker is dan de andere, dan kan dat ook een goede zaak zijn. Deze vraag gaat echter over het financiële aspect en onze engagementen. Ik volg het op maar we zullen uiteraard ook evalueren wanneer de dossiers er zijn.
De heer D’Haese heeft het woord.
Voorzitter, ik vind het een beetje raar dat u mijn vraag in principe onontvankelijk wilde verklaren. Het gaat over veel geld en zoals de minister zei, zijn er engagementen aangekondigd en beloftes gedaan. Ik heb gewoon geciteerd wat de heer Muyters heeft gezegd en wat PMV heeft gezegd. Ik heb niets geïnsinueerd en ik heb geen valse dingen voorgesteld en ik vind dat we het debat moeten kunnen voeren wanneer blijkt dat er al beloftes waren gedaan en het project dan volledig wijzigt.
Voorzitter, u zegt dat het bedrijf het recht heeft om te weten wat mogelijk is maar blijkbaar parlementsleden niet. Dat vind ik wel een beetje vreemd. We kunnen dus aan de ene wel projecties geven maar aan de andere niet. Ik vind dat toch een beetje een vreemde manier om dit debat te voeren.
Ik wil in elk geval absoluut de oproep van de heer Annouri steunen. Daar zal normaal gezien veel geld naartoe gaan, dat is wat beloofd is volgens de engagementen die zijn aangegaan, ondanks het feit dat dit nog niet op papier staat, of toch geen papier dat wij te zien krijgen. We denken dan allemaal aan de memorandum of understanding dat destijds is ondertekend door Phlippe Muyters. We zouden dat geld veel beter kunnen gebruiken om jobs van de toekomst in de haven veilig te stellen in plaats van jobs uit het verleden.
De vraag om uitleg is afgehandeld.