Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw De Rudder heeft het woord.
Het Netwerk tegen Armoede meldt op basis van de jaarlijkse bevraging bij 58 verenigingen dat bijna driekwart van de armoedeverenigingen in ons land het afgelopen jaar meer hulpvragen heeft gekregen dan in 2019. Ze kwamen vooral van mensen die door de coronacrisis in problemen zijn gekomen, alleenstaande ouders en mensen met een migratieachtergrond. Van de 28 armoedeverenigingen die de enquête beantwoordden, zegt 71,4 procent meer hulpvragen te hebben ontvangen dan in 2019, 14,3 procent kreeg er evenveel en nog eens 14,3 procent kreeg er minder. De belangrijkste oorzaak is uiteraard de coronacrisis. De vijf meest gehoorde hulpvragen hebben te maken met eenzaamheid, bereikbaarheid van dienstverlening, inkomenssituatie, mentale gezondheid en het ontbreken van een sociaal netwerk.
De armoedeverenigingen formuleren elk jaar aanbevelingen voor de Federale en de Vlaamse Regering en de lokale besturen en roept op tot een integraal armoedebeleid dat vertrekt vanuit het recht op onder meer een waardig inkomen, wonen en onderwijs en een relanceplan dat rekening houdt met de leefwereld van mensen in armoede.
Wat is er al ondernomen inzake de acties die in het Vlaams Actieplan Armoedebestrijding (VAPA) staan om tegemoet te komen aan de vraag van het Netwerk tegen Armoede?
Dienen er eventueel aanpassingen te gebeuren aan bepaalde acties door het verder duren van de coronacrisis?
Hoe kunt u daar als coördinerend minister een rol in spelen en een bijdrage aan leveren?
Minister Beke heeft het woord.
Collega, het Netwerk tegen Armoede roept op tot een integraal armoedebeleid dat vertrekt vanuit het recht op onder meer een waardig inkomen, wonen en onderwijs en tot een relanceplan dat rekening houdt met de leefwereld van mensen in armoede. Het Vlaams Actieplan Armoedebestrijding (VAPA) werd op 25 september gelanceerd. Het actieplan verzamelt de acties van de verschillende ministers.
De doelstellingen zijn gebaseerd op het regeerakkoord en werden beperkt tot een aantal prioritaire, overheidsbrede en geïntegreerde strategische doelstellingen. Het veel ruimere beleid binnen elk vakdomein wordt beschreven in de beleidsnota’s en beleids- en begrotingstoelichtingen (BBT) van de bevoegde ministers. Ook daarin zitten tal van sociale en armoedebestrijdende maatregelen, die niet allemaal integraal worden hernomen in het VAPA om onnodige plan- en opvolgingslast te vermijden.
Het actieplan kwam tot stand in een bijzondere periode, waarin de coronacrisis voor vele mensen grote gevolgen heeft.
De Vlaamse overheid heeft samen met de andere overheden en de bevoegde stakeholders onmiddellijk de handen uit de mouwen gestoken en onder meer verschillende maatregelen op touw gezet die een ondersteuning kunnen betekenen in situaties van dreigende armoede of psychosociale kwetsbaarheid. We hebben daar in de commissie al vaak naar verwezen. Ik herneem hier nog enkele elementen.
Ik verwijs concreet naar de extra investering van 45 miljoen euro, waarvan 30 miljoen euro voor de lokale besturen en 15 miljoen euro voor het groeipakket. Ik verwijs ook naar de 75 projecten, goed voor 4 miljoen euro, waarover we het daarstraks al hadden.
Ik heb eind december de Welzijnsschakels ook nog eens een project van 63.000 euro toegekend om het komende jaar in te zetten op het mentaal welzijn van mensen in armoede en de bestaande methodieken aan te passen op maat van armoedeverenigingen en ermee aan de slag te gaan.
Ten slotte heb ik via de verschillende regionale instituten samenlevingsopbouw bijkomend een totaalbedrag van 463.000 euro ingezet om hen te versterken om extra in te zetten op de bijkomende noden van mensen in armoede.
In totaal gaat het dus om meer dan 50 miljoen euro, om specifiek tegemoet te komen aan de signalen van het Netwerk tegen Armoede over de bijkomende hulpvragen en noden van mensen in armoede.
De afgelopen maanden heb ik samen met mijn collega’s voortdurend zo goed mogelijk proberen in te spelen op de crisis en de onvoorspelbaarheid ervan, zowel binnen als buiten mijn bevoegdheden. We hebben verschillende nieuwe en bijkomende maatregelen genomen en/of de uitvoering van maatregelen versneld. De effecten op het armoederisico en de effecten op middellange en lange termijn zijn op dit ogenblik nog niet echt in te schatten. De Vlaamse Regering zal steeds de vinger aan de pols moeten houden en waar nodig snel reageren.
Mijn coördinerende rol heeft me de opportuniteit geboden om mijn collega’s gericht op de armoedeproblematiek te laten focussen. Ik ben erin geslaagd om ondanks corona op heel korte termijn met de relevante stakeholders rond de tafel te zitten. Door hun inzet en input heb ik goed geïnformeerd kunnen overleggen met de eigen diensten en mijn collega-ministers. Deze inspanningen zullen we onverminderd verderzetten. We blijven voortdurend op zoek naar mogelijkheden en oplossingen om de precaire situatie van mensen in armoede te verbeteren.
Mevrouw De Rudder heeft het woord.
Dank u wel voor uw antwoord, minister. U verwees naar de projecten in het kader van de projectoproep rond outreachend werken naar mensen in armoede. Hiervoor werden 75 projecten geselecteerd, voor een bedrag van 4 miljoen euro. Mijn vraag is of u er zicht op hebt op welke termijn die 75 projecten uitgerold zullen worden. Zijn dat allemaal zaken die in al in de eerste helft van 2021 uitgerold kunnen worden? Om de projecten in te zetten in het kader van corona, zouden ze namelijk al snel in voege moeten kunnen treden. Ik denk dus dat het belangrijk is dat we ze zo snel mogelijk kunnen uitrollen, maar ik weet niet of u zicht hebt op de timing.
Mevrouw Verheyen heeft het woord.
Ik denk dat het al vaak gezegd is: 2020 is een uitzonderlijk jaar voor iedereen, maar vooral voor de meest kwetsbaren in onze samenleving. Ik kan dan ook heel veel van de aanbevelingen van het Netwerk tegen Armoede beamen en onderschrijven. Maar ik wil het hier hebben over een aspect dat ik een tijdje geleden ook al heb aangeklaagd en waarvan ik zie dat de groep die het slachtoffer is van dit probleem, ook effectief in de bevraging van Netwerk tegen Armoede naar boven komt als kwetsbare groep, namelijk de mensen die door de coronacrisis in de financiële problemen zijn gekomen.
Er zijn heel wat mensen die hun job hebben verloren, die werkloos of technisch werkloos zijn geworden, en die zich nu noodgedwongen door hun spaarcenten, als ze die al hebben, of door hun financiële buffers heen moeten worstelen. Noodgedwongen omdat, terwijl ze recht hebben op een werkloosheidsuitkering, we zien dat de vakbonden en ook de hulpkas er maar niet in slagen de achterstallige aanvraagdossiers te verwerken. Ik ken zelfs voorbeelden van mensen die al zeven maanden op hun geld moeten wachten. In mijn eigen gemeente, op het OCMW, zien we ook meer en meer mensen komen die voorschotten komen vragen op die werkloosheidsuitkeringen.
Dus, minister, ik wil vragen aan u dat u zou aandringen bij uw federale collega’s – want het is een bevoegdheid van het federale niveau – om er echt werk van te maken dat de wachtlijsten weggewerkt worden en dat die mensen op tijd worden uitbetaald. Want dit kan toch niet de bedoeling zijn.
Mevrouw Groothedde heeft het woord.
Minister, u zult zich herinneren dat ik hier bij de begrotingsbesprekingen op ben ingegaan. U zegt dat er nog geen cijfers zijn, maar er zijn al maanden enorm veel signalen van het middenveld, van mensen die dieper in de armoede geraken, of die er nu in geraken. In de pers blijft het zich maar vermenigvuldigen. De nationale rapporten, de internationale rapporten, de rapporten van academici blijven maar komen, en het is altijd hetzelfde signaal. Dus ik begrijp eigenlijk niet goed dat u zegt: ‘We gaan de cijfers afwachten.’ De Vlaamse Regering heeft de cijfers niet afgewacht als het gaat over economische relance. Die maatregelen waren ingrijpend, die zijn gemaakt met grote gevoeligheid voor de economie. Daar is enorm veel geld in gepompt. En dan is er nadien ook nog eens een economisch relanceplan opgemaakt. Dat was allesomvattend, dat was coherent. Wat er niet is gemaakt, is een coherent allesomvattend armoedeplan. Sterker, een aantal van de maatregelen zijn teruggedraaid. En u geeft hier een aantal maatregelen, maar dat gaat elke keer over miljoenen. Minister Crevits heeft tijdens de begrotingsbesprekingen terecht gezegd: ‘We zijn hier wel over miljarden bezig en de teller loopt nog altijd.’ Dat was een uitspraak die me echt is bijgebleven, en die ontbreekt totaal in de sociale relance.
Dus het is niet nodig om naar andere niveaus te kijken. Er is op Vlaams niveau ontzettend veel te doen. Er kan ontzettend veel ondernomen worden. En op dit moment ligt dat coherent armoedeplan er gewoon niet. Ik vrees dat de collega inderdaad gelijk heeft, en dat komt niet alleen door achterstand in betalingen. Ik vrees dat op dit ogenblik niet alleen heel veel mensen dieper in de armoede geraken, maar dat er ook heel veel mensen zijn die nu ín armoede geraken. En ook daar zou er een genuanceerd en gevoelig en coherent armoedeplan moeten voorliggen. En dat ligt er nog niet. Dus ik wil er bij u op aandringen, en dat is ook mijn vraag aan u: komt er een coherent ‘marshallarmoedeplan’, en op welke termijn?
De heer Daniëls heeft het woord.
Collega’s, ik was helemaal niet van plan om tussen te komen, maar de tussenkomst van mevrouw Groothedde noopte daar toch toe.
Mevrouw Groothedde, die economische tussenkomst in de relance ... ik weet niet of u dat beseft, maar in die bedrijven, daar werken mensen. En als die mensen hun job kwijtraken, dan vallen ze ook zonder inkomen. En de zelfstandigen, jobs zoals kappers of horeca, als u zegt dat die niets meer moeten krijgen, dan komen die ook in armoede. Dus het economische relanceplan heeft ook net de bedoeling om armoede te voorkomen. En als u zegt dat het nog te weinig is, kan ik wijzen naar de beslissing die de Vlaamse Regering en minister Weyts hebben genomen om te zorgen dat kinderen het nodige ICT-materiaal hebben om te kunnen deelnemen aan het onderwijs. Ik vind het dus echt wel frappant dat u doet alsof de economische relance geen sociale relance was. Dat wou ik toch even inbrengen.
Minister Beke heeft het woord.
Collega, ik denk dat u niet goed geluisterd hebt naar het antwoord op mijn vraag. We hebben op 25 september een Vlaams Actieplan Armoedebestrijding gelanceerd.
De projecten waar mevrouw De Rudder naar vraagt, zijn terug te vinden op de website armoede.vlaanderen.be/projecten. Ze lopen van december 2020 tot december 2021. Ik denk niet dat we de euro’s tegenover de economie moeten afzetten, maar als u dat toch wilt doen, dan moet u wel de hele tekening maken. Wij hebben het voorbije jaar honderden miljoenen euro’s geïnvesteerd in beschermingsmateriaal, in de financiële verzekering van de woonzorgcentra, in de gehandicaptenvoorzieningen, in de kinderopvang. We hebben geld uitgetrokken voor een sociaal akkoord, dat is niet eenmalig, maar structureel. We hebben geïnvesteerd in mentaal welzijn, in de ouderenzorg, in de gehandicaptenvoorzieningen, enzovoort. Ik zou het ene niet willen afzetten tegenover het andere. Dat lijkt mij niet correct.
Mevrouw De Rudder heeft het woord.
Iedereen is het ermee eens dat armoede een heel belangrijk aspect is en dat we een zeer ambitieus armoedeplan hebben. Natuurlijk is het een gedeelde verantwoordelijkheid, waarbij we op alle domeinen acties moeten ondernemen. Het gaat veel breder dan het sociale, het gaat ook over de economische en andere sectoren. Het plan is toch wel heel breed. Ik ben ook blij dat die 75 projecten zullen worden uitgerold. Ik heb de lijst al eens bekeken en het zijn toch wel heel ambitieuze projecten, waarmee hopelijk al een deel van het armoedeprobleem kan worden ondersteund en waar mensen een beroep op kunnen doen. Dank u wel, minister, voor uw antwoord.
De vraag om uitleg is afgehandeld.