Verslag vergadering Commissie voor Wonen en Onroerend Erfgoed
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Blancquaert heeft het woord.
Minister, zoals beloofd ben ik hier weer met mijn ABC. Tijdens de commissievergadering van 3 december 2020 heb ik u al bevraagd over het verbeterplan van de sociale huisvestingsmaatschappij (SHM) ABC. U bevestigde dat de SHM ABC u op maandag 9 november 2020 – en dus binnen de vooropgestelde termijn van dertig dagen – de bijkomende opgevraagde gegevens bezorgd had.
Ik citeer u: “Het agentschap Wonen-Vlaanderen zal mij, in opvolging van het aangepaste verbeterplan en de bijkomende opgevraagde stukken, eerstdaags een advies overmaken. Vervolgens zullen wij een beslissing nemen.” U gaf aan dat u het advies van Wonen-Vlaanderen net ontvangen had, maar het nog niet had kunnen doornemen. Daarom stel ik de vraag deze week opnieuw.
U besloot uw antwoord als volgt: “We hebben verschillende stappen, die we zeer strikt en streng opvolgen. Het onderzoek van het verbeterplan moet uitwijzen of ook op administratief vlak bijkomende maatregelen nodig zijn, conform het instrumentarium, zoals vermeld in de Vlaamse Wooncode. Als die bijkomende maatregelen nodig zijn, zullen we ze nemen.”
Minister, kunt u ons een uiteenzetting geven van het advies dat u van Wonen-Vlaanderen ontvangen hebt? Waren alle bijkomende opgevraagde stukken aanwezig die nodig waren voor het aangepaste verbeterplan?
Is uit het onderzoek van het verbeterplan gebleken dat er op administratief vlak bijkomende maatregelen nodig zijn, conform het instrumentarium, zoals vermeld in de Vlaamse Wooncode?
Wat zijn de volgende stappen die genomen zullen worden ten opzichte van ABC of genomen moeten worden door ABC? Over welke termijn spreken we dan precies?
In welke mate is de Vereniging van Vlaamse Huisvestingsmaatschappijen (VVH) als koepelorganisatie betrokken geweest in dit zware dossier? Gaan zij akkoord met de koers die u gevaren hebt in dit dossier? Hebben zij bepaalde aanbevelingen gedaan?
Minister Diependaele heeft het woord.
Mevrouw Blancquaert, dank u wel voor de vraag. Het is een dossier dat wij van heel nabij opvolgen, het is dus geen probleem dat u er weer bent, zoals u zegt. Dat lijkt mij terecht.
De bijkomend opgevraagde gegevens werden mij binnen de daartoe vooropgestelde termijn van dertig dagen bezorgd door ABC.
Globaal gezien is het overgemaakte aangepaste verbeterplan heel ambitieus. Het stelt onder meer een grote omwenteling in sociale aanpak en houding ten aanzien van andere partijen voorop: meer inspraak van huurders, netwerking met andere organisaties enzovoort. ABC beschikt op dat gebied over relatief weinig ervaring.
Er wordt echter vastgesteld dat niet alle vooropgestelde verbeteracties voldoende specifiek geformuleerd zijn. Bovendien maakte ABC in de bijkomend overgemaakte gegevens de financiële en personele realiseerbaarheid van het verbeterplan niet aantoonbaar. Er is dus wel een ambitieus plan, maar er blijft twijfel bestaan over de uitvoerbaarheid.
Bijgevolg heb ik op 17 december 2020 beslist om het aangepaste verbeterplan slechts voorwaardelijk goed te keuren. Om er zeker van te zijn dat het verbeterplan effectief financieel en feitelijk uitvoerbaar is, heb ik de toezichthouder verzocht tot het uitvoeren van een systeemaudit bij ABC, waarbij de toezichthouder zich kan laten bijstaan. Het resultaat van die audit moet het bovendien mogelijk maken om de kwaliteit van de bedrijfsprocessen van ABC te beoordelen en zichtbaar te maken welke maatregelen er nodig zijn om de kwaliteit te verhogen. De audit moet dan ook aantonen waar zich in de bedrijfsvoering eventuele knelpunten, problemen en risico’s voordoen, zodat daartoe gepaste maatregelen kunnen worden genomen.
De beslissing om bij ABC een systeemaudit uit te voeren, is bijgevolg niet enkel ingegeven door het verbeterplan, maar tevens gebaseerd op basis van de door de toezichthouder en de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW) aan mij gesignaleerde elementen, die overigens ook al aanleiding hebben gegeven tot het nemen van een aantal maatregelen door de toezichthouder en de VMSW zelf.
Zo heb ik vastgesteld dat het vastleggingscomité van de VMSW tijdens de zitting van 10 september 2020 het risicoprofiel van ABC heeft verhoogd tot de hoogste categorie. Ik denk dat ik dat al laten weten heb in een vorig antwoord op een vraag om uitleg van u. Hierdoor werden aan de SHM bijkomende beperkingen opgelegd op vlak van financieel beheer.
Ik werd ook ingelicht dat de SHM artikel 24 – dat gaat over de versnelde toewijzing – van het Kaderbesluit Sociale Huur in het recente verleden foutief toepaste en dat er door de SHM foutieve informatie aan de afdeling Toezicht werd verstrekt, wat leidde tot een ingebrekestelling.
Tevens werd vastgesteld dat de SHM de door de toezichthouder opgevraagde stukken in het kader van de beoordeling van een verhaal – over het achterstellen van huurders dus – niet steeds tijdig en volledig bezorgde, waardoor de informatie-uitwisseling niet efficiënt verloopt. Nieuwe beslissingen volgend op de beoordeling van de toezichthouder worden geregeld buiten termijn genomen en dus laattijdig gecommuniceerd aan de indiener van het verhaal waardoor deze te lang in het ongewisse blijft. In een groot aantal gevallen werd de beoordeling van de toezichthouder genegeerd, wat resulteerde in een hoog aantal vernietigingen door de toezichthouder. In 2020 heeft de toezichthouder voor de volledige sector in totaal acht dergelijke specifieke beslissingen vernietigd. In zeven van die acht gevallen betrof het een beslissing van ABC. Dat is wel vrij sprekend, wat mij betreft.
Bijkomend werd vastgesteld dat de toezichthouder met een disproportioneel groot aandeel verhalen van kandidaathuurders van ABC wordt geconfronteerd. Diezelfde vaststelling wordt gemaakt wanneer het aantal klachten tegen ABC wordt vergeleken met het aantal klachten tegen alle SHM’s.
Een tweede voorwaarde die ik aan de goedkeuring van het verbeterplan hecht, houdt rechtstreeks verband met het beleidsvoornemen om tegen 1 januari 2023 woonmaatschappijen te vormen. Zo blijkt uit het verbeterplan dat ABC het voornemen heeft om de eerstkomende jaren 300.000 euro te investeren in het uitbouwen van een volwaardige onthaalfunctie en een eigen ondersteunende dienst in Gent. Daarmee speelt ABC in op de aanbevelingen van de visitatiecommissie om ook in Gent dichter bij de klant te staan. Het beleidsvoornemen om tot woonmaatschappijen te komen, betekent evenwel dat de sociale verhuuractiviteiten op korte termijn zullen worden gecentraliseerd bij een enkele woonactor. Hierop anticiperend heb ik de SHM gevraagd om met de andere actoren in Gent af te stemmen en afspraken te maken zodat die nieuwe en bijkomende dienstverlening gemakkelijk integreerbaar wordt in de woonmaatschappij die op het grondgebied van Gent actief zal zijn.
Zoals u weet, kadert dit allemaal in de administratieve procedure. Ik heb dat in een vorige commissie ook uitgebreid toegelicht. Dit sluit daar eigenlijk bij aan.
Wat een mogelijke strafrechtelijke procedure betreft, heb ik tot slot ABC op de hoogte gesteld van het feit dat er mij werd gemeld dat er mogelijkerwijs sprake zou kunnen zijn van een door of namens ABC verstuurde brief die geantidateerd zou kunnen zijn. Dat werd me gemeld door iemand. Het is niet aan mij om te zeggen wie dat was, maar we zijn de persoon in kwestie natuurlijk wel dankbaar. We moeten in zulke gevallen natuurlijk altijd met twee woorden spreken. Iemand is onschuldig tot het tegendeel bewezen is. Dat is een hoeksteen van onze rechtstaat, die ik in ere wens te houden. De toezichthouder heeft de aan mij bezorgde stukken in hun geheel als melding overgemaakt aan de procureur des Konings van het parket van Antwerpen, zoals dat hoort.
Dan uw tweede vraag. De genomen beslissing in toepassing van artikel 33 van het Erkenningsbesluit, voorziet niet in een of meerdere maatregelen vervat in artikel 48 van de Vlaamse Wooncode. Daar is immers geen reden toe. De maatregelen dienen ook proportioneel te zijn. Om die reden is er geopteerd voor het opleggen van diverse voorwaarden, evenals het uitvoeren van een systeemaudit bij ABC door de toezichthouder. Zoals gesteld is de opgelegde systeemaudit ingegeven door het niet controleerbaar zijn van de financiële en personele uitvoerbaarheid van het ABC-verbeterplan én de gekende problemen inzake algemene werking, waarvoor de toezichthouder en de VMSW overigens reeds zelf gedeeltelijk in maatregelen hebben voorzien.
Het is uiteraard wel zo dat als die systeemaudit bijkomende zwaarwichtige elementen blootlegt, de Vlaamse Regering alsnog kan overgaan tot een decretaal vermelde sanctie.
Dan kom ik tot uw derde vraag. Ik heb daarnet al uitvoerig de verschillende maatregelen en stappen toegelicht, ook aansluitend op het antwoord op uw vorige vraag. Daarnaast heb ik in mijn beslissing expliciet aan de voorzitter van de raad van bestuur van ABC gemeld dat ik verwacht dat hij zijn volle en onvoorwaardelijke medewerking aan deze audit verleent. Op basis van de resultaten van de systeemaudit zal moeten blijken of er zich al dan niet bijkomende maatregelen opdringen. Hetzelfde geldt voor de opgelegde voorwaarden, wat zal moeten blijken uit de beslissingen door de raad van bestuur van ABC. Maar hierop kan ik natuurlijk niet vooruitlopen.
Dan uw vierde vraag. De VHH werd niet geconsulteerd, maar wel op de hoogte gebracht van dit dossier en onze beslissing ter zake. Ik kan hun mening niet verkondigen, zoiets moet u natuurlijk aan hun vertegenwoordigers vragen. Ik kan niet in hun naam spreken.
Mevrouw Blancquaert heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw uitgebreide antwoord. Uiteraard is een ambitieus plan goed, maar zoals u zelf ook aanhaalt, is de uitvoerbaarheid van alle belang. U had het over een systeemaudit. Ik vraag mij af over welke termijn die precies zal worden uitgevoerd. Wanneer kunnen we de conclusies van die audit verwachten?
Ik denk dat de sociale huisvestingsmaatschappij, met toch nog steeds dezelfde directie en raad van bestuur als enige jaren geleden, momenteel niet in staat is om haar taken op een correcte manier uit te voeren. Verscheidene zaken hebben ook ons oor bereikt. Uiteraard steun ik u als u het hebt over ‘onschuldig tot het tegendeel bewezen is’. Maar in sommige gevallen kunnen we toch stellen dat waar rook is, vaak ook vuur is. Ik denk dat deze SHM toch wel onder die laatste categorie valt. Het betreft hier toch een uitermate ernstig dossier met ernstige feiten, die vaak organisatiebreed werden georganiseerd. Dus ik wil eigenlijk alsnog van mijn tweede tussenkomst gebruikmaken om met aandrang te vragen om eventueel over te gaan tot de aanstelling van een bestuurder ad hoc, al is het maar tijdelijk of tijdens die audit. Die zou dan tijdelijk de bestuursbevoegdheden overnemen.
Ik denk dat het spelletje lang genoeg heeft geduurd, en dat er toch eens korte metten moet worden gemaakt met de vele fouten die plaatsvinden. Ik denk dat u daar ook de geknipte minister voor bent.
Mevrouw Smeyers heeft het woord.
Heel kort. Het is heel goed dat mevrouw Blancquaert die situatie ook goed opvolgt. Ik had daar in het begin ook wel wat vragen over gesteld. De minister heeft zeer uitvoerig toegelicht wat er nu te gebeuren valt of wat er ABC te wachten staat. Die systeemaudit moet nu uitgevoerd worden, en we kunnen eigenlijk alleen maar hopen – ik denk dat ABC dat ook aan zichzelf verplicht is – dat zij al hun medewerking verlenen bij die systeemaudit. Zo kan die ten gronde en heel uitvoerig worden uitgevoerd.
Het was een beetje te vrezen dat die problemen zeer ernstig waren. Alle aanwijzingen waren er. Mevrouw Blancquaert zei het al: waar rook is, is vuur. Maar er was blijkbaar toch al heel veel rookontwikkeling. Er waren heel veel aanwijzingen dat het niet goed zat. Maar we moeten nu inderdaad die systeemaudit afwachten. Ik kan alleen maar hopen dat dat nu snel opheldering brengt, niet alleen voor de werking van die SHM, maar voor alle huurders en sociale huurders die daarachter zitten. Die hebben er belang bij dat de huisvestingsmaatschappij naar behoren functioneert, en dat ze handelt zoals de Vlaamse overheid wil dat er gehandeld wordt op het vlak van sociaal woonbeleid.
Minister Diependaele heeft het woord.
Mevrouw Blancquaert, ik moet nagaan of er een timing op de audit is gezet, maar ik denk dat die drie tot vijf maanden zal duren. Drie maanden zijn richtinggevend voor een dergelijke audit. Ik zal dus nagaan of er een timing is en als dit het geval is, zal ik u die overmaken, maar ik vermoed van niet.
U zegt dat het om zeer zwaarwichtige feiten gaat. Ik kan natuurlijk mijn persoonlijke mening en mijn eigen inschatting geven, maar als minister mag ik dat natuurlijk niet doen. Onschuldig tot het tegendeel is bewezen: u zegt dat zelf ook en daarover zijn we het eens. Ik mag er dus geen uitspraken over doen. Het is aan het parket om dat te onderzoeken en niet aan mij.
Uw laatste punt heb ik niet helemaal begrepen. Kunt u dat nog eens herhalen?
Ik wil de timing zelf gerust opvragen. Ik veronderstel dat ik daar wel achter zal komen.
Mijn laatste opmerking was dat ik toch nog eens van de gelegenheid gebruik wil maken om aan te dringen op de aanstelling van een bestuurder ad hoc, tijdelijk of toch tijdens de audit. Ik zal ook mijn persoonlijke mening niet geven over of de feiten al dan niet waar zijn, maar dan nog zijn ze zwaarwichtig genoeg om, tot wanneer de audit is afgerond, over te gaan tot een bestuurder ad hoc. Wat is uw mening daarover? Is dat mogelijk?
U moet goed het onderscheid maken tussen de twee verschillende lopende procedures. Er is de strafrechtelijke procedure. U spreekt daar van zwaarwichtige feiten. Als dat zo is, klopt dat, maar het is aan het parket om daarover te oordelen. Ik kan dat niet onderzoeken. Het is aan justitie om dat te doen.
Anderzijds volgen we het traject van de administratieve procedure voor de werking van de sociale huisvestingsmaatschappij zelf. Die twee mogen niet worden vermengd. Zeker zolang niet is bewezen dat de strafrechtelijke feiten juist zijn, kan ik die niet gebruiken om de administratieve procedure te doorkruisen. Ik kan die niet als argument gebruiken om nog zwaardere maatregelen te nemen. U vraagt om een bewindvoerder aan te stellen, maar dat is natuurlijk een zeer zwaarwichtige ingreep. De volledige raad van bestuur wordt dan buiten werking gesteld en daar moeten zeer goede redenen voor zijn en moet er een grondig onderzoek gebeuren. Het blijft wel een optie. Als uit het onderzoek zou blijken dat dit gerechtvaardigd zou zijn, dan blijft dat zeker een mogelijkheid. Maar ik kan het vermoeden of het strafrechtelijk onderzoek niet gebruiken om dat nu al te doen. Dat gaat gewoon niet. Ik kan beide niet vermengen, zeker zolang er geen duidelijkheid is over een conclusie van het gerechtelijk onderzoek. De twee moeten gescheiden worden.
Mevrouw Blancquaert heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord, ook al ben ik een beetje teleurgesteld dat u nog niet wilt overgaan tot de aanstelling van een bewindvoerder, zelfs niet tijdens de audit. Ik denk dat we nog maar het bovenste randje van een hele beerput zien. We zullen afwachten.
Ik zal opvragen wat de termijn van de externe audit zal zijn.
U hoort mij over drie tot vijf maanden zeker terug over de conclusies.
De vraag om uitleg is afgehandeld.