Verslag vergadering Commissie voor Algemeen Beleid, Financiën, Begroting en Justitie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer De Loor heeft het woord.
Voorzitter en collega’s, aan iedereen het allerbeste voor 2021. Mijn vraag werd naar deze commissie doorverwezen en gaat over overheidscommunicatie.
In het Bestuursdecreet van 7 december 2018 staan een aantal principes en normen waaraan overheidscommunicatie moet voldoen. Het vroegere Openbaarheidsdecreet en het decreet over de normen voor de Vlaamse overheidscommunicatie gingen op in dit Bestuursdecreet.
De beslissingen van de Vlaamse Regering, met uitzondering van de beslissingen met individuele strekking, worden samen met de bijhorende documenten systematisch gepubliceerd op de centrale website van de Vlaamse overheid. Op die manier informeert de Vlaamse Regering de burgers over de Vlaamse regelgeving en in het bijzonder over de rechten en verplichtingen die daaruit voortvloeien, en dat gebeurt dan minstens via de centrale website van de Vlaamse overheid. Dit werd ingevoerd omdat er veel informatie niet terechtkwam bij de juiste doelgroep, of toch niet snel genoeg. De overheidscommunicatie over rechten en plichten moest daarom stapsgewijs verbeteren.
De principes en normen voor overheidscommunicatie worden ook uitvoerig uiteengezet op de website van de Vlaamse overheid. Een belangrijk principe daarbij is de politieke neutraliteit van de overheidscommunicatie. Ik zal niet alles wat er op de website staat citeren, maar ik wil toch een aantal belangrijke zaken vermelden. Leden van de Vlaamse Regering moeten politiek neutraal communiceren als ze optreden in hun hoedanigheid van minister. Bij het aanreiken van informatie aan externe media moet de inhoud van het beleid ook centraal staan, en niet de bewindspersoon of zijn partij, aldus Art. II.13.
We konden de voorbije dagen en weken echter vaststellen dat sommige ministers in een tweet over politieke beslissingen, onder andere de tweet waarin de verlenging van de herfstvakantie werd aangekondigd, voor meer informatie doorverwezen naar hun eigen webstek. Als een Vlaams minister in de uitoefening van zijn functie voor beleidsbeslissingen verwijst naar een communicatiekanaal van zijn eigen politieke partij, dan gaat dat in tegen de decretale regels en de geest van de decreetgeving op overheidscommunicatie.
Kort daarna was ook een andere minister in hetzelfde bedje ziek. Er werd namelijk een tweet verstuurd waarin de regeringsbeslissingen over de coronasteun aan bedrijven werden aangekondigd, waarin naar de eigen webstek van de minister werd verwezen.
Collega’s, toen de regelgeving met betrekking tot de overheidscommunicatie tot stand kwam, was er nog geen sprake van het gebruik van sociale media voor het communiceren van overheidsbeslissingen, maar we staan op dat vlak intussen veel verder. Meer en meer maken politici hiervan gebruik om rechtstreeks met de burger te communiceren. Dat is een nieuw en recent gegeven dat er echter niet mag toe leiden dat men in de oude fouten van partijpolitieke recuperatie van overheidscommunicatie mag vervallen. Vanzelfsprekend heeft elk politicus het volste recht om partijpolitieke en persoonlijke standpunten te verkondigen via de media die hij of zij verkiest. Maar wanneer een lid van de regering of een burgemeester of schepen vanuit zijn of haar functie communiceert over een beslissing van de regering of het gemeentebestuur, moeten de normen en principes voor overheidscommunicatie worden gevolgd.
Er is bovendien nog een bijkomend aspect. Politici kunnen personen op sociale media blokkeren zodat ze verder berichten niet meer kunnen ontvangen of verstoken blijven van essentiële communicatie.
Bent u van oordeel dat in bovenstaande casussen de letter en de geest van het Bestuursdecreet inzake overheidscommunicatie worden gerespecteerd? Zo ja, waarom? Zo niet, welke stappen zullen worden ondernomen om dit in de toekomst te voorkomen? Is het wenselijk dat de regelgeving wordt bijgestuurd met betrekking tot het gebruik van sociale media voor overheidscommunicatie?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mijnheer De Loor, de overheidsinstanties zijn volgens het Bestuursdecreet van 7 december 2018 inderdaad verplicht om, telkens wanneer dat nuttig, belangrijk of noodzakelijk is, actief en op eigen initiatief te informeren over hun beleid, over regelgeving en over dienstverlening. Die informatie moet onder andere correct, betrouwbaar en accuraat zijn, en ze moet tijdig en systematisch verspreid worden.
De Vlaamse ministers moeten er dus in de eerste plaats mee voor zorgen dat alle nuttige informatie over beleidsbeslissingen zo gauw mogelijk beschikbaar is op de officiële communicatiekanalen van de overheid. Wanneer ze tweeten in hun hoedanigheid van Vlaams minister, moeten ze naar die officiële kanalen verwijzen.
Uiteraard staat het de ministers ook vrij om in hun hoedanigheid van partijpoliticus te communiceren via eigen kanalen. Dat hebt u ook gezegd. Maar het kan zeker niet de bedoeling zijn om als eerste nieuws over beleidsbeslissingen naar buiten te brengen via partijwebsites of via socialemediakanalen van een politieke partij.
Mijn administratie heeft al op 17 november alle woordvoerders van de Vlaamse ministers nog eens attent gemaakt op de principes en de normen voor overheidscommunicatie zoals die vermeld zijn in het Bestuursdecreet. Dat Bestuursdecreet dateert van 7 december 2018. Sociale media waren toen al in gebruik en worden net als alle andere communicatiekanalen gevat door dat decreet. De regelgeving moet volgens mij niet worden bijgestuurd; ze moet wel worden gevolgd, zowel naar de letter als naar de geest. Maar zoals ik heb aangegeven, heeft mijn administratie alle ministers van de Vlaamse Regering daarop gewezen.
De heer De Loor heeft het woord.
Minister-president, ik dank u in de eerste plaats voor uw antwoord. Ik moet zeggen dat ik er tevreden mee ben. Het is goed dat u uw voltallige Vlaamse ministerraad attent hebt gemaakt op de overheidscommunicatie zoals die opgenomen is in het Bestuursdecreet. Want voor sp.a is het vanzelfsprekend dat het aangewezen is om die regels met betrekking tot politieke neutraliteit in overheidscommunicatie zeker op te volgen.
Voorlopig heb ik daar geen bijkomende vragen of opmerkingen over. We hopen natuurlijk dat dat ook in de toekomst zo verder wordt opgevolgd. Want ik heb in de agenda gezien dat er een verzoekschrift over overheidscommunicatie werd ingediend. Ik hoop dat u dat ook vanuit uw functie als minister-president verder nauw in de gaten blijft houden, zodat we niet terugkeren naar die oude principes van politieke recuperatie. Dat zou heel jammer zijn. In deze coronatijden heeft iedereen maximaal recht op objectieve, transparante informatie. Dat voorbeeld moeten ook de leden van de Vlaamse Regering geven. Ik dank u.
De vraag om uitleg is afgehandeld.