Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, ik heb een vraag over een problematiek die we al meermaals in deze commissie hebben besproken. Ik heb een gelijkaardige vraag aan uw collega-minister van Wonen gesteld.
De sociale huisvestingsmaatschappij Woonhaven heeft 28 sociale huurwoningen in de Antwerpse wijk Moretusburg. Deze wijk ligt in de omgeving van de hier al meermaals besproken fabriek van Umicore in Hoboken. Eerder dit jaar zijn daar zeer sterk verhoogde loodwaarden opgedoken, wat tot heel wat onrust leidde. Tijdens de bespreking in deze commissie op 20 oktober 2020 was er een algemene consensus over de ernst en dringendheid van de aanpak van de problematiek van de loodvervuiling rond die site.
Minister, u stuurde de verschillende betrokken partijen aan om op korte termijn samen tot een duurzame oplossing te komen. Umicore stelde zelf al dat het wil bekijken op welke manier en op welke vrijwillige basis de huizen konden worden opgekocht, om zo een groene bufferzone te creëren. Ook uw partijgenoot en schepen van Wonen en voorzitter van Woonhaven Fons Duchateau benadrukte in het verleden dat niemand zou worden gedwongen om zijn huis te verlaten. Wie een huis bezit in de wijk, staat het vrij om het te verkopen aan Umicore. Hieruit leidden de sociale huurders af dat ze ook zelf konden beslissen of ze konden blijven of niet.
Enige tijd geleden circuleerde echter een brief van Woonhaven waarin staat dat de sociale huurders toch zullen moeten verhuizen en samen op zoek moeten gaan naar een andere sociale woning. Dit staat in schril contrast met de brief die Umicore eind augustus 2020 naar de bewoners stuurde.
Intussen verscheen ook een persbericht dat de lood-in-bloedwaarden van de kinderen waren gezakt na de piek die er eerder dit jaar te merken was. Dit was alvast een opluchting, maar op het terrein zijn er nog onduidelijkheden.
Minister, was u op de hoogte van de brief van Woonhaven en hoe staat u tegenover de inhoud ervan?
Wat is de laatste stand van zaken wat betreft het onderzoek naar de verhoogde loodwaarden in de wijk?
Hoe verlopen de gesprekken met Umicore en het lokale bestuur om maatregelen op korte en langere termijn te nemen?
Wat is de stand van zaken wat betreft eventuele bijkomende maatregelen en het aanpakken van de bron van de vervuiling?
Minister Demir heeft het woord.
De nieuwe bloedwaarden zijn inderdaad opnieuw gunstiger dan die van juni 2020. Dat is een opluchting maar deze episode heeft wel duidelijk gemaakt dat, naast de uitvoering van het reeds lopende saneringsplan, er ook bijkomende maatregelen moeten worden genomen. Die zullen zich focussen op de oorzaken van deze hogere blootstelling. Ze zullen er mee voor moeten zorgen dat op termijn alle streefwaarden op het vlak van milieu en gezondheid gehaald worden.
Ik ben ook in dit dossier altijd in goed overleg met schepen Fons Duchateau. Het dossier ligt hem heel na aan het hart. Mijn bevoegdheid ligt in de eerste plaats bij het onder controle houden van de uitstoot van het bedrijf. Collega Diependaele is op de commissievergadering Wonen van 10 december 2020 al uitgebreid ingegaan op de vraag over de brief van Woonhaven over de aankoop van woningen. Ik kan mij daarbij aansluiten. Het initiatief is ook een lokale verantwoordelijkheid, waarbij de Vlaamse overheid slechts indirect betrokken is.
Ik heb naar aanleiding van de verontrustende bloedresultaten in juli mijn administratie de opdracht gegeven om een rapport uit te werken dat ingaat op de oorzaken en mogelijke maatregelen. Dit rapport is zo goed als afgerond en zal ik ook met jullie delen.
Het rapport onderbouwt de eerder gecommuniceerde oorzaken. Zowel de verhoogde uitstoot, de langere verblijfstijd van de kinderen in de wijk ten gevolge van corona én de extreme weersomstandigheden hebben allemaal bijgedragen aan de verhoogde lood-in-bloedwaarden. Er zijn voldoende gegevens die deze hypotheses ondersteunen, doch het inschatten van het relatieve aandeel van deze oorzaken is onmogelijk.
De hogere uitstoot van het bedrijf, vooral dan de depositiepiek in februari, is terug te brengen tot opwaai van loodstof vanuit het bedrijf door extreme meteo-omstandigheden. Indicaties dat andere bronnen aan de basis lagen van deze globale verhoging in heel de wijk werden op basis van de grondige analyse van alle meetgegevens niet gevonden.
Aangezien verwacht wordt dat door de klimaatverandering het aantal extreme weersomstandigheden verder zal toenemen en meer dan gemiddelde verblijfstijden van kinderen in de wijk niet kunnen worden vermeden, zijn bijkomende maatregelen nodig om de bewoners van de wijk beter te beschermen. We denken daarbij in de eerste plaats aan maatregelen die de uitstoot van het bedrijf verminderen en aan maatregelen die de impact van negatieve meteo-omstandigheden op de stofverspreiding kunnen milderen. Zolang er geen duurzame verbetering van de bloedwaarden van de kinderen is opgetreden, kan het ook aangewezen zijn initiatieven te nemen om de verblijftijd van de kinderen in de wijk te beperken. Ik zie dat de stad daar ook allerlei initiatieven voor neemt.
Intussen heeft de technische werkgroep dan ook in overleg met het bedrijf een extra maatregelenpakket samengesteld waarin zowel maatregelen op de korte als lange termijn zijn opgenomen. Dat gaat zowel over technische maatregelen voor de installaties als over maatregelen om loodverspreiding bij op- en overslag tegen te gaan.
Zo zal er vanaf januari een windbarometer ingevoerd worden waarmee op basis van weercondities en windsnelheden zal worden beslist om bepaalde logistieke activiteiten te verminderen of stop te zetten. De stofverspreiding bij dergelijke extreme meteo-omstandigheden zal daardoor beperkt worden. Momenteel wordt ook reeds geïnvesteerd in de inrichting van een opslagterrein, dat wordt voorzien van een overdekking van 10.000 vierkante meter, inclusief verneveling voor het nathouden van de gestockeerde materialen. De ingebruikname van dit overdekte terrein wordt voorzien vanaf het tweede kwartaal 2021. Parallel worden ook op langere termijn, via een uitgebreide studie, bijkomende oplossingen onderzocht voor het beter stockeren en behandelen van materialen op de site.
Waar nodig zal aan de deputatie van de provincie Antwerpen voorgesteld worden om bijkomende maatregelen in de omgevingsvergunning te verankeren. Dat wordt momenteel geëvalueerd. Zo vond er op 4 september 2020 een geïntegreerde controle plaats. Tijdens deze controle lag de focus op de genomen maatregelen door het bedrijf na vaststelling van de verhoogde lood-in-bloedwaarden bij kinderen. De afdeling Handhaving plant in de nabije toekomst nog meer doorgedreven controles voor een strikte opvolging van alle lood-reducerende maatregelen die reeds werden opgelegd aan het bedrijf en alle bijkomende maatregelen die verankerd worden in de omgevingsvergunning van het bedrijf.
Verder start de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) met een onderzoek naar mogelijk loodaccumulatie in de bodem. We moeten ook verder onderzoek uitvoeren naar de verbetering van een opvolgingssysteem dat mogelijke problemen met hoge bloedwaarden sneller kan detecteren.
Tot slot is er een samenwerkingsovereenkomst tussen Umicore en de stad Antwerpen in opmaak met als doel het zomeropvangaanbod 2020 uit te breiden naar toekomstige schoolvakantieperiodes. Het reinigingsprogramma wordt structureel uitgebreid.
Voor nog meer details verwijs ik naar het rapport dat ik zal ter beschikking stellen aan de commissie.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw reactie. Ik vond het belangrijk om hierover een opvolgingsvraag te stellen door de belangrijke problematiek. Gezondheid is cruciaal, zeker van jonge kinderen die er nauw bij betrokken zijn.
Ik ben dankbaar voor de stand van zaken en ik kijk uit naar het rapport dat u ons zult overmaken. Het zal interessant zijn om door te nemen. Ik kijk ook uit naar de verdere opvolging. U hebt het duidelijk aangehaald: handhaving en andere. Het dossier zal in de toekomst zeker nog worden opgevolgd.
Ik heb geen bijkomende vragen.
Minister Demir heeft het woord.
Ik zal het rapport ter beschikking stellen. Zowel wij hier in Brussel als de stad volgen het nauw op. We hebben ook contacten bij de Bestendige Deputatie. Ik denk dat iedereen zijn verantwoordelijkheid in dezen heel au sérieux neemt. Als er bijkomende maatregelen moeten worden genomen, dan zullen we dat ook doen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.