Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, ik heb een vraag over zwerfvuil. Op parkings, langs wandelpaden, aan bushaltes, in de stationsomgeving, rond supermarkten, we zien de laatste weken en maanden overal wel een rondslingerend mondmasker op de grond. Dat is bijkomend zwerfvuil, een problematiek die ons allang ergert, zeker in deze commissie. Helaas horen mondmaskers in de restafvalzak en niet op de grond.
Bij de start van de coronapandemie hebben we hierover reeds van gedachten gewisseld. Sinds april lopen er in Vlaanderen enkele sensibiliseringscampagnes. De boodschap is verspreid via allerhande kanalen, gaande van nieuwsbrieven tot sociale media. Er zijn ook affiches en informatie ter beschikking gesteld aan lokale besturen, handelaars en bedrijven. Maar helaas blijkt het probleem niet te zijn opgelost, integendeel, en dat is een jammerlijke zaak.
Plant u bijkomende maatregelen of acties om de toename aan coronagerelateerd zwerfvuil tegen te gaan? Zo ja, welke? Zo niet, waarom?
Op welke manier zult u de lokale besturen bijkomend ondersteunen om tot een sterkere handhaving op het terrein te komen?
In welke mate werd er tijdens de week van de handhaving expliciet ingezet op deze problematiek?
Hoe wordt de problematiek van het coronagerelateerd zwerfvuil opgevolgd door uw diensten? Zijn er cijfers beschikbaar over de exacte toename van het zwerfvuil sinds de start van de coronapandemie?
Minister Demir heeft het woord.
Mevrouw De Vroe, het coronagerelateerd zwerfvuil is enorm toegenomen, we zien het overal. Mooimakers heeft op 24 november een nieuwe campagne gelanceerd. Er wordt maximaal ingezet op sensibilisering via sociale media, affiches, advertenties enzovoort. Er zijn voorbeeldartikels ter beschikking gesteld aan alle partners: lokale besturen, afvalintercommunales, tot zelfs de burger toe, met de vraag om deze campagne samen mee uit te dragen, aangezien de problematiek echt overal voorkomt.
Mooimakers voert hiervoor zowel online als via sociale media campagne, en zet al zijn communicatiekanalen hiervoor in. Ik heb het heel vaak zowel bij de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) als bij Mooimakers op de radar gezet. Als je in het weekend gaat wandelen, zie je overal handschoenen of mondmaskers liggen. Dat leidt bij heel veel mensen, terecht, tot grote frustratie.
Handhaving is het sluitstuk van het beleid dat door Mooimakers samen met de lokale besturen en de Vlaamse partners wordt uitgevoerd. Aangezien het ontstaan van mondmaskers als zwerfvuil niet altijd doelbewust gebeurt, reiken we tips uit zodat de burger omzichtiger omspringt met zijn wegwerpmondmasker.
In het operationeel plan dat momenteel voorligt, dring ik erop aan om van handhaving veel meer een speerpunt te maken. Preventie is zeer belangrijk, we hebben alles op alles gezet om dat maximaal te realiseren. Op een bepaald moment moeten we strikter beginnen handhaven. Ik heb dat aan Mooimakers gevraagd. Concreet gaan we bekijken om de Mooimakerssubsidies afhankelijk te maken van handhavingsactiviteiten. Lokale besturen zouden dan een aantal keer per jaar acties moeten rapporteren aan de OVAM om nog aanspraak te kunnen maken op subsidies. Ook de opname van handhaving rond zwerfvuil in het politiereglement kan een voorwaarde zijn om nog subsidies te krijgen. Veel lokale besturen hebben dat nog niet. Vlaanderen zal kordater optreden. Het is een lokale bevoegdheid, maar we gaan daarop inzetten. Preventie is niet voldoende, het is allemaal goed bedoeld, maar ik krijg het stilaan op mijn heupen.
Aangezien mondmaskers een nieuwe opvallende fractie in het zwerfvuil zijn, werden zij mee opgenomen in de handhavingscampagne die Mooimakers in 2020 voerde. Hiervoor was voldoende aandacht in zijn campagnes.
Exacte cijfers zijn nog niet beschikbaar. In het voorjaar werden voor en na het openen van de winkels de coachinggemeenten en intercommunales door Mooimakers bevraagd over coronagerelateerd zwerfvuil. Gemiddeld de helft van de bevraagde besturen reageerde hierop. In beide bevragingen gaven de respondenten aan dat coronagerelateerd zwerfvuil ook op hun grondgebied voorkwam, met een lichte stijging na het openen van de winkels.
Daarnaast houdt Mooimakers de vinger aan de pols door in te spelen op de feedback van de lokale besturen en het opvolgen van de reacties van burgers over deze problematiek via diverse kanalen.
De volledige impact van corona op het zwerfvuil, en bij uitbreiding alle afvalcijfers, zullen we pas kunnen zien eind volgend jaar, wanneer de afvalcijfers voor 2020 beschikbaar zijn.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Bedankt, voorzitter. Minister, ik ben een heel positief ingesteld persoon, maar ik moet heel eerlijk zeggen dat ik het van die zwerfvuilproblematiek ook heel zwaar op mijn heupen krijg. Ik kan nog altijd niet begrijpen dat je als persoon dingen op de grond gooit. Je doet dat in je eigen tuin ook niet, waarom zou je het dan op straat doen? Het is iets waar veel mensen het echt van op hun heupen krijgen.
Je merkt effectief wel dat de Mooimakers-campagnes echt gekend zijn bij de burgers. De laatste campagne heb ik ook persoonlijk zien passeren. Maar we stellen alleen maar vast dat er nood is aan een heel kordate aanpak. Handhaving door de lokale besturen is echt heel noodzakelijk.
We hebben camera’s geplaatst met de intercommunale waar wij in zitten rond afvalbeleid, zowel voor sluikstorten als voor zwerfvuil. En ik moet eerlijk zeggen dat dat toch een afschrikeffect heeft, en het leeft ook op sociale media. Ik zou dus zeker ook die piste meenemen bij gemeenten waar dat nog niet gebeurt. Want dat is toch iets dat werkt. We merken dat ook op de Kampenhout leeft!-pagina’s, zoals elke gemeente wel iets heeft. Daar wordt echt wel rekening mee gehouden. Ik zou die handhavingsactiviteiten dus zeker koppelen aan de subsidiëring, zoals u zegt. Ik pleit ook voor een opname in het politiereglement en een goede samenwerking met politie wat dat betreft. Maar ik denk ook dat het proactief inzetten van camera’s heel belangrijk kan zijn in het zwerfvuilbeleid.
Ik heb nog een heel korte suggestie. Ik weet dat er ook een federale campagne met betrekking tot marine-afval opgestart werd. Want ook die mondmaskers verdwijnen uiteindelijk in zee. Misschien is het nuttig om de tip mee te geven om de krachten te bundelen en samen campagne te voeren wat dat betreft.
Mevrouw Perdaens heeft het woord.
Ik denk dat het een gevoel is dat iedereen wel met zich meedraagt, die afschuw tegenover zwerfvuil, dat onbegrip. Waarom snappen mensen het niet?
Minister, u gaf het ook aan. Sensibiliseringscampagnes zijn nodig, daar wordt veel op ingezet. Maar op een bepaald moment heb je ook bereikt wat je kunt bereiken met sensibiliseringscampagnes. Dan moet je gewoon keihard handhaven. Het is heel goed dat er ook voor die hardleerse mensen extra wordt ingezet op handhaving. Het is ook heel positief dat, in dat operationeel plan dat u uitrolt, de verantwoordelijkheid effectief bij het lokale bestuur wordt gelegd, en wordt gekoppeld aan die subsidies.
Ik vroeg mij af wat de timing was van de inwerkingtreding van dit operationeel plan, aangezien het volgens mij wel timingefficiënt kan gaan.
De heer Pieters heeft het woord.
Minister, Mooimakers is inderdaad een zeer mooi initiatief, en ze zijn ook vrij actief. Maar het is zoals mijn collega al zei: zwerfvuil is gewoon altijd verkeerd. Sensibilisering lijkt mij toch een van de voornaamste aspecten, handhaving is een ander. Maar men zal alleen maar selectief kunnen handhaven. En dat is natuurlijk een beetje het probleem.
Er wordt heel veel weggegooid wat men niet ziet, buiten het bereik van de camera’s, men kan ook niet overal camera’s plaatsen. Het gebeurt niet alleen in de centra, maar ook langs fiets- en wandelpaden, noem maar op.
Mooimakers is een mooi initiatief en moet blijven gesteund worden. Ik hoop dat er toch ietwat vooruitgang geboekt kan worden.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Goedemiddag, zwerfvuil is inderdaad een groot probleem, het ergert ons allemaal en we zouden het graag zo snel mogelijk de wereld uit helpen.
Het gaat hier over coronazwerfvuil. Ik las berichten over afbreekbare mondmaskers. Hebt u daar zicht op, minister? Wat is de stand van zaken? Ik zie hier de kostprijs. Wat is de technologie daarrond? In welke mate zijn deze maskers al op de markt?
De zwerfvuilcijfers voor 2019 komen eraan. Wanneer worden die bekendgemaakt? Wat is de trend?
Minister Demir heeft het woord.
We zijn het er allemaal over eens dat sensibilisering belangrijk is. Dat merk ik aan de hand van de tussenkomsten. Mooimakers doet samen met de lokale besturen heel wat.
Handhaving is het sluitstuk. Het is natuurlijk niet evident om iemand op heterdaad te betrappen. Ik vind het als signaal belangrijk dat de lokale besturen op dat vlak acties ondernemen. Zoiets wordt dan doorverteld: ‘ze zijn aan het controleren’. Mensen worden dan bewust. En ‘er staat een boete op’ enzovoort. Ook al is het niet evident, we moeten dat samen met de lokale besturen aanpakken.
Camera’s werken inderdaad goed, mevrouw De Vroe. We subsidiëren dat via de OVAM. We bekijken hoe en wat we nog meer en sterker kunnen inzetten vanuit Vlaanderen. Dat neem ik zeker mee. We raden sowieso herbruikbare mondmaskers aan, als dat kan natuurlijk. Dat is nog altijd beter dan de bio-afbreekbare maskers, mevrouw Schauvliege. Ik hoop dat we het operationeel plan snel kunnen afwerken.
Aan de cijfers van vorig jaar wordt de laatste hand gelegd. Ik hoop dat we ze een dezer naar buiten kunnen brengen.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, ik wens u te bedanken om rekening te houden met mijn suggestie over de camera’s en omdat u ze versterkt gaat proberen in te voeren. Verder kijk ik uit naar de cijfers. Ik hoop dat we dit allemaal samen en samen met de lokale besturen een halt kunnen toeroepen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.