Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Tobback heeft het woord.
Minister, de organisatie FairFin publiceerde een paar weken geleden een rapport, getiteld ‘Publieke investeringsmaatschappijen en de klimaattransitie’, waarin ze na grondig onderzoek aantoont dat de ParticipatieMaatschappij Vlaanderen (PMV), het voornaamste investeringsvehikel van de regering, er in al de miljarden euro’s die ze beheert en investeert, geen enkele strategie op nahoudt om klimaat- en milieudoelstellingen te integreren in haar investeringsbeleid, noch in de keuzes van participaties, noch in de keuzes van steunverlening, bijvoorbeeld in de vorm van waarborgen, en dat ze daar eigenlijk ook niet over rapporteert. Je hebt een externe onafhankelijke instelling nodig die zich daar eens over buigt, om daar enige duidelijkheid over te krijgen.
Op een iets mindere schaal doet hetzelfde probleem zich voor bij de Gewestelijke Investeringsmaatschappij voor Vlaanderen (Gimv). Die wordt minder rechtstreeks aangestuurd door de Vlaamse Regering, maar de Vlaamse Regering is wel nog altijd voor 27 procent aandeelhouder en heeft dus ook in de Gimv een beslissende stem.
Dat is blijkbaar toch een vrij unieke situatie in Europa, tenminste als je kijkt naar het West-Europese deel, waar de Vlaamse Regering zich graag aan spiegelt. Bijvoorbeeld instellingen als de Kreditanstalt für Wiederaufbau (KfW) in Duitsland, de Franse Deposito- en Consignatiekas en de Europese Investeringsbank (EIB) hebben allemaal al duidelijke keuzes gemaakt om doelstellingen als klimaatneutraliteit, duurzaamheid en circulaire economie in te schrijven in hun missie, en dus ook in hun investeringsbeleid. En ze rapporteren daar ook heel duidelijk over.
Ik heb toch heel erg de indruk dat PMV, al dan niet bewust, heel erg achterloopt op de ontwikkelingen in de rest van Europa op dit vlak. Het leek me interessant om daar eens op in te gaan, omdat de Vlaamse Regering zelf PMV denkt te kunnen gebruiken om middelen zoals die uit de Green Deal en Invest Europe naar Vlaanderen te halen. Het staat zelfs al in uw begrotingsaankondigingen, dat daar middelen voor zullen worden gebruikt. Maar die middelen van de Green Deal en Invest Europe zijn door de Europese Commissie uitdrukkelijk gekoppeld aan ambities en doelstellingen rond klimaat en milieu. En zoals het er nu voorstaat, heeft de Vlaamse Regering geen enkele manier om aan te tonen dat het geld dat ze naar hier zou halen, ook daarvoor zal worden gebruikt. Integendeel zelfs, het trackrecord van PMV is er niet bepaald een om fier op te zijn. Er is de hele FNG-saga waar men miljoenen aan gaat verliezen. PMV heeft ook steun gegeven aan een grote promotor van schaliegas als INEOS, wat compleet haaks staat op klimaatbeleid.
Het leek mij toch nuttig om uw antwoord te vragen op een aantal punten, minister. Hoe komt het dat ondanks de grote klimaatdoelstellingen die u promoot in de Vlaamse Regering, er maar 2 procent van de middelen van PMV, toch het voornaamste investeringsvehikel, in energie en milieu is geïnvesteerd? Hoe denkt u dat u de middelen van Europa, uit Invest Europe en het Next Generation Fund, naar Vlaanderen zult kunnen krijgen, als u ze niet kunt inzetten voor hernieuwbare energie en klimaatdoelstellingen?
Mijn persoonlijke suggestie is: gebruik dat dan voor het renoveren van woningen. Dat zal beter werken dan de premies die, zoals de voorzitter deze week heeft aangetoond in haar vraag, eigenlijk niet gebruikt worden.
Denkt u niet dat als PMV niet transparanter gaat zijn in die doelstellingen, en harder en duidelijker gaat zijn dat ze die doelstellingen nastreeft, het überhaupt moeilijk zal zijn om Europa te overtuigen en geld naar hier te krijgen?
Ik heb deze vragen in een andere versie ook gesteld aan uw collega Crevits, bevoegd voor de economie. Ik vond het op zich al raar dat er geen gezamenlijk antwoord kwam. Het lijkt me toch wel nuttig dat daar eens over overlegd wordt. Eigenlijk was het antwoord van minister Crevits: ‘Ze doen wel genoeg en we gaan daar eigenlijk niet veel meer aan doen.’ Me dunkt dat u daar als minister bevoegd voor het klimaat en het milieu, toch wat harder op uw poot mag spelen. U hebt daarnet beweerd dat u dat kunt ten aanzien van de stookoliesector, maar me dunkt dat u ook echt een poging zult moeten doen om die middelen en het Vlaamse investeringsvehikel ook te gebruiken voor klimaat en energie, als u wilt dat er vooruitgang in wordt geboekt. Wat zijn daar uw ambities in, in de komende periode?
Minister Demir heeft het woord.
Collega Tobback, u hebt de vraag inderdaad ook gesteld aan collega Crevits, die ook bevoegd is voor de economie. Ik heb begrepen dat zij heeft aangegeven dat ze er voorstander van is om de weg van een duurzame klimaattransitie zeer fors, of nog forser, in te slaan en dat het klimaat en duurzaamheid als doelstelling inderdaad nog scherper mogen worden verankerd. Ik zal dan ook in contact met haar treden, binnen de schoot van de Vlaamse Regering, om daarnaar te kijken, aangezien zij bevoegd is voor de Participatiemaatschappij en ik klimaat coördineer en bevoegd ben voor het milieu.
Ik ken zelf de details niet van wat PMV allemaal doet. Wat mij betreft, kan PMV een rol spelen bij de renovatie van gebouwen, vanwege de uitgebreide expertise op het vlak van financiering. Doorgaans eisen Europese financieringskanalen ook cofinanciering en risicobeheer vanwege de lidstaten. Een partnerschap tussen PMV en de Vlaamse Regering kan hier ongetwijfeld leiden tot voorstellen die perfect beantwoorden aan de voorwaarden en doelstellingen die de diverse Europese financieringsvehikels opleggen. Ik weet dat PMV momenteel de mogelijkheden en voorwaarden onderzoekt om InvestEU-middelen in te zetten in het kader van de mogelijke oprichting van een grootschalig publiek-privaat fonds, waarmee voor diepgaande renovaties van appartementsgebouwen langlopende leningen aan de Verenigingen van Mede-Eigenaars (VME’s) kunnen worden toegekend.
Ook het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) zal daaraan werken. Voor het voorbereidende overleg met minister Crevits lijkt het me goed dat mijn administratie en PMV alvast bekijken waar die samenwerking kan worden versterkt om ons beter te kunnen positioneren ten aanzien van de Europese financieringskanalen.
De heer Tobback heeft het woord.
Minister, er is een hoopgevend aspect in uw antwoord en dat is dat u aangeeft dat grondig wordt onderzocht hoe men echt kan financieren met langlopende leningen in renovatie. We dringen daar al lang genoeg op aan. Als dit een teken is dat men eigenlijk het licht heeft gezien en begrijpt dat het huidige beleid niet zal werken, dan kan ik daar alleen heel gelukkig mee zijn. Wat ik niet heb gehoord, is of er ook een timing staat op die studie en wanneer daar iets mee zal gebeuren. Er zijn al heel vaak studies gemaakt, maar ik heb niet gehoord wanneer die zal worden afgerond.
Wat ik jammer genoeg ook niet heb gehoord, is een reactie ten gronde op de vraag of PMV, naast de woningrenovatie die ze zal financieren en waarmee ze klimaatdoelstellingen nastreeft, met de andere hand geld zal stoppen in vehikels die precies het tegenovergestelde doen en dus met andere woorden, miljarden euro’s Vlaams belastinggeld à la tête du client zal investeren in een frauduleuze modeketen enerzijds en in milieu anderzijds. Het is toch wel heel flagrant dat dit soort overheidsinvesteringsvehikels zowat overal in Europa klare doelstellingen heeft die in lijn liggen met de ambities van het consensueel overheidsbeleid, namelijk het nastreven van klimaatneutraliteit, terwijl PMV dat met de vrije hand doet en desnoods aan de ene kant het ene en aan de andere kant het tegenovergestelde kan doen met belastinggeld. Ik zou verwachten dat u zich daar als minister bevoegd voor de energie, het klimaat en het leefmilieu vragen bij stelt en bij de minister van Economie, die voogdijminister is, op de tafel gaat kloppen om te doen wat men elders in Europa en in deze Europese investeringsbanken doet, namelijk duidelijke doelstellingen vooropstellen en ervoor zorgen dat er niet wordt geïnvesteerd in zaken die haaks staan op het Vlaamse regeringsbeleid. Dat is wel wat PMV vandaag in alle vrijheid kan doen. Ik vind dat u daar vanuit uw bevoegdheid meer duidelijkheid in zou mogen brengen. PMV is niet het private speelgoed van de minister van Economie.
De heer Schiltz heeft het woord.
Ik dank de minister voor het antwoord en de heer Tobback voor de pertinente vraag.
Als ik collega Tobback hoor, dan zou hij PMV het liefst meteen omgevormd zien in een renovatie-investeringsvehikel. Daar valt mogelijk iets voor te zeggen, omdat de klimaatwinsten bij renovatie niet onaanzienlijk zijn. Maar het lijkt me wel nuttig, minister, om samen met minister Crevits niet alleen te kijken in welke mate de investeringen van PMV de klimaat- en energiedoelstellingen dienen maar ook of er geen algemene duurzaamheidstoets kan worden ingevoerd. Want er is natuurlijk meer dan alleen klimaat en energie. Wie duurzaamheid zegt, zegt meteen ook klimaat, maar ook een aantal sociale en andere aspecten. Het gaat hier immers om het evenwicht. In die zin denk ik dat het nuttig kan zijn om te bekijken of PMV in haar beheersovereenkomst of in de samenwerkingsovereenkomst niet een aantal minimale duurzaamheidscriteria kan inschrijven en met de academische wereld aan de slag kan gaan om die benchmark te zetten. Op die manier zou Vlaanderen in Europa laten zien dat het niet alleen mee is, maar ook innovatief is in het aanwenden van instrumenten die binnen zijn eigen scope vallen. Minister, is het mogelijk om samen met minister Crevits een duurzaamheidstoets voor onze Vlaamse investeringsvehikels te bekijken?
Minister Demir heeft het woord.
Collega Tobback, ik heb inderdaad misschien niet op al uw vragen geantwoord. Dat zou ook een beetje raar zijn. Collega Crevits is voogdijminister over PMV. Het is goed dat er tussen mijn administratie en PMV al een voorbereidend overleg is om te bekijken hoe we de klimaattransitie mee kunnen verankeren in de samenwerkingsovereenkomst. Voor minister Crevits mag dat ook forser, maar we zullen dat bekijken
Mijnheer Schiltz, er zijn inderdaad ook nog andere aspecten zoals klimaat, energietransitie, maar ook innovatie is heel belangrijk. Voor de klimaatdoelstellingen rekenen wij vooral voor de doelstellingen 2030-2050 heel erg op innovatie en andere technologie. Ook dat is een belangrijk aspect. Het lijkt me goed dat ik daarover in overleg ga met de voogdijminister en dat we proberen daar het maximum uit te halen.
Het is ook belangrijk om te weten dat PMV niet alleen inzake klimaat maar ook inzake economie bevoegd is. Daarbij stellen we vast dat economie in Vlaanderen ook heel fel inzet op duurzaamheid, energietransitie, klimaattransitie, innovatie enzovoort. Ik zal daar samen met minister Crevits aan de kar trekken.
De heer Tobback heeft het woord.
Minister, ik hoop dat u dan heel hard zult trekken, want een aantal van de tegenstellingen die ik soms hoor, zijn er eigenlijk niet. De hele sector die bezig is met klimaatneutraliteit, met energie-efficiëntie, met zuinigheid, is eigenlijk de sector in de economie waar de groei het grootst zal zijn en waar de innovatie op dit moment het snelst vooruitgaat. Dus ook wanneer de Vlaamse Regering wil inzetten op innovatie, economische groei en vooruitgang, dan is er waarschijnlijk geen betere piste dan de nadruk te leggen op klimaatneutraliteit, duurzaamheid, milieuvriendelijkheid en energie-efficiëntie. Dat zijn immers de sectoren waar het vandaag gebeurt. En dan is het schrijnend om te zien – en dat is ook de reden waarom ik deze vraag aan u heb gesteld – dat het belangrijkste Vlaamse investeringsvehikel dat gekoppeld is aan het beleid, daar eigenlijk nogal lauw mee omgaat en met de ene hand dit doet en met de andere hand in de eerste de beste modecharlatan investeert. Ik denk dat daar voor uw als minister die bevoegd is voor de energie en het klimaat een belangrijke rol ligt om die missie klaar en duidelijk te maken. Want ook de opening van de minister van Economie was maar een openingetje. Je kunt niet alles tegelijkertijd blijven doen. Wanneer Vlaanderen aan de spits wil zitten van technologische en innovatieve sectoren, wordt het hoog tijd dat men duidelijk maakt dat de middelen daarnaartoe moeten gaan en niet naar business-as-usualscenario’s waarbij de middelen in het rond worden gestrooid. Ik reken op u dat u aan die tafel klaar en duidelijk zult zijn. We zullen dit opvolgen, want ook daar kunnen de zaken niet blijven verdergaan zoals dat vandaag het geval is. Dat is de voorbije maanden gebleken.
De vraag om uitleg is afgehandeld.