Verslag vergadering Commissie voor Wonen en Onroerend Erfgoed
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Jans heeft het woord.
In het regeerakkoord wordt bepaald dat de Vlaamse Regering zal stoppen met het geven van de dubbele waarborgen aan de erkende kredietmaatschappijen. Zowel de hypothecaire kredieten die ze verstrekken als de funding die ze hiervoor moeten opnemen, worden vanaf 2022 niet meer gewaarborgd. Dat is ook het jaar waarin de definitieve stopzetting een feit zal zijn. Tot dan hebt u, minister, aangegeven om in samenspraak met de sector een aantal scenario’s uit te werken over het al dan niet voortbestaan van hun activiteiten en hoe de Vlaamse overheid ertoe kan bijdragen om hun project om een waarborgstructuur op te zetten buiten de overheidsperimeter, te laten slagen. U voorziet bovendien in 200 miljoen euro voor een laatste machtiging in 2021 om die transitie alle kansen te geven.
De rol van de erkende kredietmaatschappijen, zeker die die ze vandaag spelen, is vooral van belang voor de mensen die tussen twee stoelen dreigen te vallen: zij vormen niet de doelgroep van een sociale lening, maar komen ook vaak veel problemen tegen wanneer ze voor een regulier krediet gaan bij de bank.
Welke opties ziet u voor die erkende kredietmaatschappijen om die rol in de toekomst te blijven opnemen? Op welke manier gaat u met deze sector in overleg?
Minister Diependaele heeft het woord.
Ik weet niet of het een geruststelling is of niet, maar ik zal in dezen natuurlijk ook het regeerakkoord uitvoeren. Dat betekent dus dat we het systeem van de dubbele waarborgen gaan afschaffen. Hypothecaire leningen en fundingleningen die vanaf 2022 worden verstrekt, zullen niet langer gewaarborgd worden door het Vlaamse Gewest. Op de lopende leningen blijft de waarborg uiteraard wel van toepassing. Ik zal ook een scenario uitwerken voor de erkende kredietmaatschappijen (EKM’s) die vrijwillig of gedwongen hun activiteiten stopzetten, zodat de bestaande EKM-portefeuille op een efficiënte wijze verder afgewikkeld kan worden.
Vanaf 2022 zal enkel nog gesubsidieerd hypothecair krediet worden verstrekt door één unieke aanbieder, het Vlaams Woningfonds. Kandidaat-leners met een hoger inkomen zullen zich moeten richten op het aanbod van reguliere banken, desgevallend aangevuld met de verzekering gewaarborgd wonen en een bijkomend renteloos renovatiekrediet voor een grondige energetische renovatie, zoals dat uitgewerkt wordt binnen de regering.
Voor 2021 zal de dubbele waarborg nog mogelijk zijn. Dit moet de sector zelf in staat stellen voorstellen uit te werken om alternatieve financieringstechnieken buiten de overheidsperimeter op te zetten. In functie van de voorgestelde oplossingen zal worden bekeken op welke wijze we begeleidende maatregelen kunnen nemen om een verderzetting van de activiteiten als hypothecaire kredietverstrekker zonder gewestwaarborg mogelijk te maken.
Mevrouw Jans heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik begrijp dat u het regeerakkoord zult uitvoeren. Het zijn voorspelbare en duidelijke zaken; wat dat betreft, zijn we het zeker eens.
Minister, u verwijst naar begeleidende maatregelen die u wenst te nemen op basis van de voorstellen die de erkende kredietmaatschappijen hebben gedaan. Wat is de stand van het dossier? Ik heb in een antwoord op een schriftelijke vraag gelezen dat er wat vertraging is bij de stopzetting van de dubbele waarborg. Dit zou niet te wijten zijn aan corona, maar aan overleg met de sector.
De timing is vrij duidelijk: in 2021 kan het nog, maar vanaf 2022 is er de geplande stopzetting. U hebt het over begeleidende maatregelen. Komt de timing in het gedrang? Zijn er problemen in het overleg met de sector? Ik geloof echt dat door het overleg en door het actief zoeken van alternatieve voorstellen of projecten, u ook in de mogelijkheid zult zijn om begeleidende maatregelen op maat te voorzien, maar dan moet er natuurlijk wel het nodige overleg zijn.
Het is onze bekommernis of er voldoende contacten zijn om ervoor te zorgen dat vanaf 2022 de projecten bij het Vlaams Woningfonds, maar ook andere projecten, kunnen worden bewaard. Ik weet niet hoe ik het antwoord op de schriftelijke vraag moet interpreteren. Het was een schriftelijke vraag van Sarah Smeyers waarvan het antwoord recent is gepubliceerd.
Mevrouw Van Volcem heeft het woord.
Minister, het staat in het regeerakkoord, maar ik weet niet vanwaar het precies komt en hoe het erin is geslopen. Ik moet dat eerlijkheidshalve zeggen. Als ik het vraag in mijn partij, is het ook niet altijd duidelijk. Het doet er niet toe.
Ik wil wel een bezorgdheid aankaarten. Het voordeel van die sociale leningen is dat ze toch 2 tot 3 procent van de totale leningscapaciteit voor het verwerven van een woning uitmaken. Ze zijn bedoeld voor mensen die geen 20 procent eigen middelen hebben. Dat is heel belangrijk en we moeten ervoor zorgen dat de mensen die dit niet hebben – het zijn vaak gescheiden vrouwen, jongeren die geen ouders hebben die middelen kunnen geven – toch kunnen kopen. Het gaat om ongeveer duizend woningen per jaar die op die manier worden verworven. Het is positief; het is sociale mobiliteit omdat de rente zo laag staat. Het zou jammer zijn dat mensen die geen spaargeld hebben, door de strengere voorwaarden van de bank niet in staat zijn om een woning te verwerven.
Ik ben een grote voorstander van het verwerven van een woning, niet omdat ik kapitalistisch ben ingesteld, maar omdat ik ervan overtuigd ben dat mensen die uit een gezin komen waar de ouders geen eigen woning hebben, maar zelf willen kopen, hun armoede kunnen doorbreken en hun sociale mobiliteit kunnen verhogen.
Minister, ik wil u vragen om het kind niet met het badwater weg te gooien en ook oog te hebben voor deze doelgroep.
De heer Veys heeft het woord.
Minister, we hebben het er vorig jaar bij de bespreking van de beleidsbrief al even over gehad. Toen bleek ook dat het ging over duizend gezinnen per jaar. We gaan binnenkort de evolutie van de prijs van woningen verder opvolgen, maar als ik nu afga op wat ik zie, dan zie ik dat het toch heel moeilijk is, zeker voor jonge mensen die nog maar weinig eigen kapitaal hebben opgebouwd, om een woning te kopen.
Dat geldt zeker voor de mensen die een bepaalde quotiteit niet halen. De opmerking van mevrouw Van Volcem daarover is zeer terecht.
Ik heb er nog altijd een beetje het raden naar waarom u die EKM’s zou afschaffen. Wilt u geen borg meer staan als overheid? Is dat iets ideologisch? Moet het allemaal naar de private markt? Dat lijkt me raar. In andere domeinen en in Wonen bent u niet tegen publiek-private samenwerking, waarvan dit toch een soort voorbeeld is. Budgettair is het ook niet, de EKM’s zitten niet in moeilijkheden voor zover ik weet. Gaat het over dienstverlening? Ik denk niet dat ze het slecht doen. Tijdens corona hebben ze redelijk vlot uitstel van betaling toegekend.
Bij het Vlaams Woningfonds, waar de mensen zullen terechtkunnen – niet iedereen, vrezen we –, was er een bijkomende maatregel nodig om dat in orde te brengen. Wij vrezen een beetje – ik hoop dat u mij kunt geruststellen – of die duizend gezinnen goed terechtkomen. U zegt dat ze naar private dienstverlener moeten. Met de quotiteit alleen al zal dat niet lukken. Dat is een drempel. Ik denk niet dat de banken die lening zomaar zullen overnemen. En niet iedereen zal bij het Vlaams Woningfonds terechtkunnen. Kunt u daar meer duidelijkheid over geven?
Mevrouw Claes heeft het woord.
Heel toevallig heb ik een schriftelijke vraag gesteld aan de minister over de evolutie van de verstrekte leningen door de EKM’s. Ik kreeg daar eergisteren ook een antwoord op, waarvoor dank. Uit de cijfers blijkt dat elk jaar heel wat Vlamingen geholpen worden met deze leningen. 42 procent van deze leningen zijn leningen met 100 procent quotiteit. Bij de reguliere banken is dat niet zo evident. De doelgroep van alleenstaanden heeft het vooral moeilijk om een lening bij de bank vast te krijgen. Dat is alvast een goede zaak.
Ik vind het ook positief, minister, dat u samen met de sector onderzoekt op welke manieren de Vlaamse overheid kan bijdragen tot het opzetten van die waarborgstructuur zonder de projecten van de publieke aanbieder in de weg te staan.
U sprak over de energetische renovaties. Zult u daarover in overleg gaan met minister Demir in verband met de rente op renovatiekredieten voor de grondige energetische renovaties?
Minister Diependaele heeft het woord.
Laat het duidelijk zijn: de doelstelling ervan, namelijk het feit dat hier nu gezinnen een eigen woning verwerven – die duizend waarover het gaat –, delen wij natuurlijk. Laat daar geen twijfel over bestaan.
Mevrouw Van Volcem, ik moet bekennen dat ik wat zenuwachtig werd toen u zei dat u niet wist hoe dit in het regeerakkoord gekomen was. Ik meen me te herinneren dat het al in de allereerste versie stond. Het is nooit in twijfel getrokken. Maar in het regeerakkoord staat niet dat we de EKM’s afschaffen; er staat enkel dat we die dubbele waarborg ervantussen nemen. Daarvoor is de sector nu op zoek naar alternatieven.
Mevrouw Jans, hoe zit het met die vertraging? We zijn in overleg met de sector. We geven hun de ruime mogelijkheid om die alternatieven aan te brengen. Er zijn een paar juridische zaken die moeten worden uitgeklaard, onder andere dat de sector nog geconsolideerd moet worden binnen de Vlaamse overheid als die dubbele waarborg … (onverstaanbaar) … Dat zijn begrotingstechnische … (onverstaanbaar) … Dat moeten we nog meenemen.
Mijnheer Veys, het is natuurlijk moeilijk om de EKM’s boven water te houden, omdat hun rentes nu soms hoger staan dan de rentes van private banken. Dat heeft niet enkel met die quotiteit te maken. Dat is moeilijk te vergelijken. … (onverstaanbaar) … De lage rentes maken het mogelijk dat sociale en private leningen eigenlijk in elkaar overvloeien. Die raken elkaar, waardoor de tussenschakel van de EKM-leningen weinig interessant wordt.
Het is trouwens mevrouw Van den Bossche – twee legislaturen geleden – die ook al een kritisch minimum heeft opgelegd aan de EKM’s. Toen is het aantal EKM’s al flink geslonken. We volgen daar een beetje dezelfde logica.
De renteloze energielening zal geïntegreerd worden in de Vlaamse Woonlening.
Mevrouw Jans heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw bijkomende antwoorden. Het regeerakkoord stelt inderdaad dat de dubbele waarborg verdwijnt, maar dat we de erkende kredietmaatschappijen in staat stellen om met alternatieven te komen. Ik heb daar wel vertrouwen in. We hechten daar ook belang aan, net omdat het over veel mensen gaat, over veel woonkredieten en over een grote hypotheekportefeuille. Het is van belang om te kijken met welke alternatieven, projecten en voorstellen er wordt gekomen en wat de overheid dan moet doen om dit te faciliteren en flankerende maatregelen te nemen. Ik kijk ernaar uit om op een later tijdstip via een vraag om uitleg of een gedachtewisseling verder met u en de commissie van gedachten te wisselen, want de bekommernis wordt vrij algemeen gedeeld.
De vraag om uitleg is afgehandeld.