Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Deckmyn heeft het woord.
Minister-president, deze vraag is van een heel andere orde. Na de vreselijke onthoofding van de Franse leerkracht Samuel Paty door een 18-jarige Tsjetsjeense vluchteling kondigde de Franse president Macron maatregelen aan die de radicale islam in Frankrijk zouden moeten indijken. Dat leidde in een groot deel van de islamitische wereld niet tot veroordelingen van het fanatieke religieuze geweld, maar tot een veroordeling van de maatregelen die de Franse president in de nasleep ervan aankondigde. Diverse islamitische landen en verenigingen riepen op tot een boycot van Franse producten, onder meer ook Turks president Erdogan. De Turkse president raadde zijn Franse ambtgenoot aan een psychiater op te zoeken en vroeg zich af of de Franse president wel goed bij zijn hoofd was. Allesbehalve diplomatieke taal, natuurlijk. Turkije deed al die uitspraken ook vooraleer het de islamitische aanslag zelf veroordeelde.
Het is niet de eerste keer dat de Turkse president het conflict opzoekt. Dat moeten we er ook wel bij zeggen. Diverse Europese leiders veroordeelden de uitspraken van president Erdogan reeds resoluut. Toch blijkt er vanuit Europa vooralsnog geen veroordeling te komen van het gedrag en de uitlatingen van de Turkse president.
Minister-president, u stelde naar aanleiding van een actuele vraag dat Vlaanderen en Europa niet stil konden blijven bij dit alles, maar concrete stappen daartoe zijn er eigenlijk nog niet gezet. Wat wilt u ondernemen om die verschrikkelijke uitlatingen jegens een land in rouw en een Europees staatshoofd te veroordelen? Hebt u de Turkse ambassadeur hieromtrent aangesproken? Indien ja, wat kwam voort uit dat gesprek? Indien niet, waarom, en plant u dat nog te doen? Bent u bereid op te roepen tot het beëindigen van de toetredingsonderhandelingen tussen de Europese Unie en Turkije? Het is belangrijk dat u daartoe een resolute oproep doet aan de Europese Commissie en uw federale collega’s. Ik hoop dat u daartoe bereid bent. Indien niet, waarom bent u daar niet toe bereid?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mijnheer Deckmyn, zoals ik ook heb aangegeven in mijn antwoord op de actuele vraag hierover tijdens de plenaire vergadering van 28 oktober, waarnaar u inderdaad verwijst, veroordeelt de Vlaamse Regering de verschrikkelijke moord op de Franse geschiedenisleraar Samuel Paty ten stelligste. Het is tijd voor Europa, en dus ook voor Vlaanderen, om schouder aan schouder te staan met Frankrijk. Wanneer president Erdogan verklaart dat de Franse president geestesgestoord is, dan kan men daarover niet stil blijven.
Respect voor fundamentele waarden en mensenrechten is een hoeksteen van de Europese samenleving. Vrijheid van meningsuiting staat daarbij centraal, en daar geven wij niet op toe. Het is voor mij dan ook evident dat dergelijke cartoons in een les op school bespreekbaar moeten zijn. Ik geloof in een samenleving waar respect voor onze fundamentele rechten niet ter discussie staat en waar een leerkracht zich niet moet afvragen of hij of zij een risico neemt door zulke onderwerpen aan te kaarten.
Ik zie de Turkse ambassadeur geregeld en zal bij een volgende gelegenheid niet nalaten om hem erop te wijzen dat ik, en niet alleen ik, maar ook de hele Vlaamse Regering, zulke uitlatingen betreuren en dat ik van mening ben dat die niet bijdragen aan constructieve relaties tussen de EU en Turkije. Men kan het tenslotte ook op een respectvolle manier met elkaar oneens zijn.
Dan was er de vraag over het oproepen tot het beëindigen van de toetredingsonderhandelingen. De Vlaamse Regering volgt de toetredingsonderhandelingen van zeer nabij, en neemt daarbij een zeer kritische houding aan. De acties van president Erdogan van de jongste maanden komen die onderhandelingen niet ten goede. In de loop van volgende maand zal de Europese Unie beoordelen of Turkije voldoende vooruitgang heeft geboekt op een aantal gebieden, waaronder het respect voor de fundamentele waarden en de internationale rechtsorde. Ik zal ervoor zorgen dat tijdens de voorbereidingen van deze besluitvorming zeker rekening zal worden gehouden met het standpunt van de Vlaamse Regering.
In oktober 2019 heeft het Vlaams Parlement een resolutie aangenomen waarin werd opgeroepen om de toetredingsonderhandelingen tussen de EU en Turkije stop te zetten. Dat vormt voor de Vlaamse Regering de leidraad, want dat is de opdracht die het Vlaams Parlement ons in verband met de verdere beoordeling van het dossier heeft gegeven. De toetredingsonderhandelingen met Turkije zijn de facto al enkele jaren tot stilstand gekomen. Het Vlaams Parlement is tot de conclusie gekomen dat de toetredingsonderhandelingen het best zouden worden stopgezet en dat is natuurlijk ook het standpunt van de Vlaamse Regering.
De heer Deckmyn heeft het woord.
Minister-president, ik dank u voor dit duidelijke antwoord op de vragen die ik heb gesteld. Ik ben blij dat u de Turkse ambassadeur hebt aangesproken. U hebt nog iets vermeld dat ik belangrijk vind. U vindt dat cartoons op school in eender welke omstandigheden moeten kunnen. Ik wil verwijzen naar de situatie in een school in Molenbeek, waar een leraar door de burgemeester op non-actief is gezet wegens het tonen van cartoons aan leerlingen. Die leerlingen had hij trouwens op voorhand verwittigd en ze konden de klas gerust verlaten. Hij vond het belangrijk dat dit kon. Indien dit op school moet kunnen en in Frankrijk overal moet kunnen, moet het zeker ook in Molenbeek kunnen. Tot slot staat het Vlaams Belang achter het standpunt dat u de EU wil meegeven met betrekking tot de stopzetting van de toetredingsonderhandelingen met Turkije.
De heer Nachtergaele heeft het woord.
Voorzitter, de waarden van de Verlichting op het Europees grondgebied vormen voor mij en mijn fractie de cruciale basis van onze Europese samenleving. Er zijn mensen in de samenleving die het niet eens zijn met de vrijheid van meningsuiting en de mogelijkheid om over wat dan ook cartoons te maken zonder voor het eigen leven te moeten vrezen. Dat de Turkse president Erdogan zich op deze manier verzet tegen de boodschap van de Franse president Macron om de situatie te stoppen, is dan ook een slag in het gezicht van alle slachtoffers van islamitische terreur. Als het om onze rechten en vrijheden gaat, mogen we niets inboeten. Ik roep iedere fractie in het Vlaams Parlement en vooral de instellingen van de EU op om op dit vlak sterker op onze strepen te staan. We zijn te bang geworden om iemand voor het hoofd te stoten en we zijn daarbij onze eigen identiteit uit het oog verloren.
Minister-president, ik dank u voor uw antwoord. Ik heb het standpunt van onze fractie over de toetredingssteun aan Turkije enkele weken geleden al in deze commissie aangehaald. Dat standpunt is zeer duidelijk. We willen dat er een einde komt aan de huidige vorm van toetredingssteun. Het is vrij absurd dat de EU nog steun geeft aan een land als Turkije om inspanningen te leveren om zich in het Europese normen- en waardenkader te integreren. De afgelopen jaren heeft datzelfde land duidelijk afstand genomen van de vrijheid van meningsuiting, de scheiding tussen kerk en staat, de mensenrechten en dergelijke. Turkije blijft echter wel een buur van de EU. Ik pleit dan ook niet, zoals het Vlaams Belang, voor een totale isolatie van dat land. We delen uiteraard nog een aantal uitdagingen, niet het minst economisch, maar zeker ook maatschappelijk. Ik denk daarbij aan de vluchtelingenstroom uit het Midden-Oosten.
Mevrouw Talpe heeft het woord.
Voorzitter, ook mijn fractie vindt wat is gebeurd uiteraard verwerpelijk. Ik heb het dan zowel over de schending van de vrijheid van meningsuiting en de onthoofding als over de reactie van Turkije op wat president Macron heeft gezegd. Dat is degoutant.
Los van wat er is gebeurd, is er nog steeds een conflict in het oostelijk gebied rond de Middellandse Zee. De toestand en de houding van Turkije maken de toetreding pijnlijk wankel, om niet te zeggen uitgesloten. Ik denk dat Vlaanderen het voortouw moet nemen. Op het vlak van de mensenrechten mogen we niet bewegen en moeten we het been stijf houden. Waar het moet, moeten we de gepaste sancties nemen.
U verwees naar het Europees Parlement. We weten dat daar elk jaar in een resolutie onder andere het standpunt over de toetreding van Turkije aan bod komt. Ik ben dus bijzonder benieuwd, want we verwachten die ergens begin december. Het is goed dat Vlaanderen daar al insteken heeft, maar we zullen ook het resultaat daarvan moeten opvolgen.
Collega Nachtergaele haalde het ook al aan: we zijn ook handelspartner met Turkije. Ik had dan ook graag van u vernomen wat de impact van wat er nu gebeurd is kan zijn op onze relatie op dat vlak.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Het is een moeilijke kwestie, Turkije, gezien er ook nog altijd dat akkoord is rond de vluchtelingen, waarvan we niet zouden willen dat het plots weer helemaal in de andere richting gaat. Het is allemaal niet simpel, die hele zaak. Maar wat er nu en ook afgelopen zomer gebeurd is in de Middellandse Zee, hoe president Macron op een totaal ondiplomatische wijze is aangevallen: dat gebeurt normaal toch niet tussen staatshoofden, die bijvoorbeeld ook samen in de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) zitten. Het is ongelooflijk wat daar gebeurd is. Wat ik ervan begrepen heb, is dat op de volgende Europese Top in december daar ook een uitspraak over zal worden gedaan. Of die onderhandelingen nu definitief worden stopgezet of niet, ik weet niet of dat veel verschil maakt, want ze zijn al zo lang opgeschort.
De pretoetredingssteun is natuurlijk iets anders. We weten dat er in 2020 niet zo heel veel meer is uitgekeerd en het overgrote deel naar het middenveld gegaan is; ik zou me daar dus ook niet te veel zorgen over maken. Ik ben wel zeer benieuwd of de Europese Unie op de Eurotop van december een of andere vorm van sanctie zal opleggen. Ik kijk er een beetje naar uit of dat erin zit. Dat is misschien de enige taal die Erdogan zal begrijpen.
Maar ik heb niet bepaald vragen; het was eventjes een uitklaring van het standpunt.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mijnheer Deckmyn, ik weet niet of u de situatie die zich in Molenbeek voordoet, en de vraag of dat vergelijkbaar is met Frankrijk, in de commissie Buitenland of Binnenland wilt behandelen. Dat moet u zelf even bekijken. Ik neem aan dat Brussel nog altijd het binnenland is, maar ik stel dan voor dat u daar de minister van Binnenlands Bestuur mee confronteert. Het is evident dat wat we niet willen dat in Frankrijk gebeurt, we zeker ook niet willen dat dit in Molenbeek gebeurt. Ik vind het ook onbegrijpelijk. Maar wij zijn ter zake niet bevoegd: u weet dat toezicht op de gemeentebesturen een gewestmaterie is. In dezelfde logica waarin we dat in Frankrijk veroordelen, stel ik daar hier ook gigantische vragen bij. Mijn persoonlijke mening is ook dat er toch geen mens is die gelooft dat binnen een redelijk tijdsbestek Turkije, als we het al zouden willen, zich zou kunnen conformeren aan de Europese toetredingsvoorwaarden. Zelfs als we het zouden willen, quod non! Er is geen mens die gelooft dat dat kan gebeuren. Maak elkaar dan niets wijs en stop er gewoon mee. Dat is onze positie ter zake. Ik denk dat er werk genoeg is waar men wel productief vooruitgang kan boeken, dan in een verloren zaak nog veel energie in te steken. Dat denk ik.
De heer Deckmyn heeft het woord.
Als het niet lukt, als we zien dat het toch geen kant op kan, stop er dan mee. Ik vind dat inderdaad een deugdelijke uitspraak. Daar ben ik het volledig mee eens.
Wat Molenbeek betreft, is dat uiteraard meer een binnenlandse aangelegenheid. U vernoemde het, maar het zat niet in mijn originele vraagstelling. U vernoemde het gewoon tijdens uw antwoord en ik moest daar onmiddellijk aan denken, vandaar dat ik het ter sprake bracht. Maar het hoort inderdaad bij het binnenlandse thuis.
Collega Nachtergaele, het Vlaams Belang heeft nooit gepleit voor een totale isolatie van Turkije. Ik denk dat dit toch wel heel verregaand is. We hebben toeristische banden, we hebben economische banden, een collega heeft ook verwezen naar handelsrelaties en zo. Ik denk dat we altijd moeten opletten. Er zijn nog dictaturen in de wereld waar handelsrelaties mee zijn, China om het niet te noemen, dus waarom zou ik totale isolatie van Turkije nastreven?
Maar we zijn wel heel fors en ferm in onze stelling dat we pleiten, al heel lang, voor de onmiddellijke stopzetting van de toetredingsonderhandelingen met Turkije. Dat is iets heel anders. Ik ben blij dat naarmate de jaren zijn gevorderd heel veel partijen op deze lijn gekomen zijn. Laat ons dat voortschrijdend inzicht noemen, waarvoor dank aan de andere partijen. Ik hoop dat op de volgende Europese top heel wat duidelijkheid geschapen wordt met betrekking tot onze verhouding met Turkije.
De vraag om uitleg is afgehandeld.