Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Ryheul heeft het woord.
In het straatbeeld zien we duidelijk dat de e-step als vervoersmiddel aan een opmars bezig is. Het coronavirus en de daarmee verband houdende reisbeperkingen hadden duidelijk een positief effect op de verkoop van elektrische steps. Net zoals fietsverkopers, boekten leveranciers van e-steps topresultaten. Ook autofabrikanten springen op de kar en komen er ondertussen mee aanzetten. Steps zijn voor wie in een stad woont of voor mensen die slechts korte afstanden overbruggen een efficiënt vervoersmiddel. Ook zijn ze milieu- en gebruiksvriendelijk. Je klapt een step gemakkelijk in en je neemt hem zo mee, bijvoorbeeld op de trein.
Maar de degelijkheid van veel steps laat te wensen over, zo stelt consumentenorganisatie Test Aankoop, die elf van de vaak verkochte modellen aan een kwaliteitsonderzoek onderwierp. Kort gezegd is de kwaliteit omgekeerd evenredig aan hun succes. Ze zijn niet veilig genoeg en de kwaliteit is te laag voor wat je betaalt. Heel wat modellen werden zelfs als rommel omschreven en één model werd uitgesloten omdat het op papier niet voldeed aan de wettelijk toegelaten snelheidsbeperking van 25 km per uur. Andere problemen die uit de test naar voren kwamen, waren onder andere moeilijk oppompbare banden, gebrekkige bouwkwaliteit en onbruikbaarheid bij regenweer. Dat kan allemaal leiden tot gevaarlijke verkeerssituaties.
Voor elektrische steps zijn er vandaag geen objectieve kwaliteitsnormen. Europese richtlijnen hieromtrent zijn nog niet voor meteen. Tot die er wel zijn, luidt het advies van Vias institute “Koop niet de goedkoopste, maar ook niet de duurste”. In de schoot van de International Electrotechnical Commission (IEC) is ondertussen een werkgroep opgericht die de standaardnormen voor e-steps Europees wil vastleggen.
Vias nuanceert de testresultaten van Test Aankoop en pleit voor aanpassingen aan de wet om bepaalde onveilige situaties te vermijden. In andere Europese landen zijn er al maatregelen van kracht die we hier ook zouden kunnen invoeren. Een maatregel is het verbod om te rijden op het voetpad. Op dit moment zegt onze wegcode dat gebruikers van een voortbewegingstoestel dat niet sneller dan stapvoets rijdt, de regels van de voetgangers moet volgen en dus op het voetpad mag rijden. Als dergelijke toestellen sneller dan stapvoets rijden, dan moeten ze de regels van fietsers volgen. Maar die regel is voor veel gebruikers blijkbaar onduidelijk. Velen rijden met een elektrische step ook met hogere snelheden op het voetpad, wat de voetgangers in gevaar brengt. In 7 van de 12 landen die Vias onder de loep nam, is het al verboden om met een elektrische step op het voetpad te rijden. Een andere maatregel die gerechtvaardigd zou zijn volgens Vias, is het verplichten van een fluohesje als je in het donker rijdt. In tegenstelling met een fiets hangt het licht van een elektrische step laag bij de grond en is het vrij klein. Dat maakt dat de gebruiker vaak niet goed zichtbaar is. In Frankrijk is het sinds kort verplicht om ‘s nachts en bij beperkte zichtbaarheid een fluohesje te dragen.
Het gebruik van e-steps is inderdaad niet zonder risico. Elke week belanden er stepgebruikers op de spoeddiensten. Vooral onervaren en occasionele steppers zijn hier slachtoffer. Een Amerikaans onderzoek geeft aan dat ongeveer één derde van alle e-stepgebruikers bij een letstelongeval een hoofdletsel oplopen. Het aandeel hoofdletsels bij e-stepgebruikers is daarmee meer dan het dubbele van dat van de fietsers. Net omdat men vreesde dat het aantal ongevallen zou blijven stijgen als de e-step nog populairder zou worden, is de Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV) van start gegaan met een opleiding ‘One-Step-Away’ voor bedrijven, openbare diensten, verenigingen en andere groepen. Daarnet hadden wij het er al over: ruim de helft van de Vlamingen is niet vertrouwd met de verkeersregels voor dit nieuwe vervoersmiddel.
Ik heb volgende vragen, minister: hoe evalueert u de genoemde bevindingen van Test Aankoop? Werden de resultaten ondertussen al besproken met de federale minister van Mobiliteit en de Europese collega’s, of staat dit nog op de agenda? Wordt uw kabinet op de hoogte gebracht van de voortgang bij de IEC-werkgroep? Wat is de stand van zaken? Wat vindt u van de voorstellen van Vias om onveilige situaties te verbeteren?
Hoe lopen de opleidingen ‘One-Step-Away’ bij VSV? Hoeveel opleidingen werden er ondertussen gegeven? Sinds het laatste kwartaal van 2019 worden ongevallen met e-steps apart geregistreerd. Hebt u ondertussen zicht op het aantal ongevallen gedurende het laatste jaar? En zo ja, hoe evalueert u die cijfers? Welke maatregelen zult u nemen om de veiligheid van de e-steps en meteen ook ruimer van alle gemotoriseerde voortbewegingstoestellen (monowheel, hoverboard, enzovoort) te verbeteren? Zult u aandringen op strengere technische controles en/of een kwaliteitslabel? Zult u initiatieven nemen die de gebruikers wijzen op de potentiële gevaren? Welke bijkomende sensibiliseringsacties zult u opzetten? Kortom, welke initiatieven zult u ondernemen om de kennis van de stepgebruiker bij te schaven?
Minister Peeters heeft het woord.
Mevrouw Ryheul, ik had inderdaad een afspraak vastgelegd met minister Gilkinet, maar door mijn ziekte werd die geannuleerd. We hebben wel een nieuwe afspraak gemaakt om een en ander te bespreken inzake mobiliteit en het verkeersreglement. Een aantal van uw vragen hebben namelijk betrekking op wat federaal bepaald moet worden. Met name de technische vereisten voor voertuigen, en dus ook voor speedpedelecs, behoren tot het federale domein Mobiliteit en Vervoer. Wij zijn daar als Vlaamse overheid niet rechtstreeks bij betrokken. Overleg daarover is zeker heel belangrijk, niet alleen voor elektrische steps maar voor alles wat te maken heeft met het verkeersreglement. Hierover zal binnenkort een nieuwe vergadering plaatsvinden.
U had ook een vraag over de voorstellen van Vias. Vias pleit inderdaad voor het verbod op het rijden met een elektrische step op het voetpad en voor het verplicht gebruik van fluohesjes. Ook dat zal federaal, via het wegverkeersreglement, bepaald moeten worden.
Ik ben blij dat u de vraag stelt naar het verplicht dragen van fluohesjes, want vandaag is het de jaarlijkse fluodag van XIU. Dus ik hoop dat we zoveel mogelijk fluo zien, niet alleen vandaag, maar ook de komende weken, eigenlijk de hele periode dat de spits in de schemering of in het donker valt. Het dragen van fluo heeft inderdaad een enorme impact op de zichtbaarheid. Iemand die fluo draagt, is zichtbaar vanop 150 meter, iemand die zwarte of donkere kleding draagt slechts vanop 20 meter. Het belang van fluo is dus zeker wel heel groot.
We willen daarop inzetten via sensibiliserings- en informatiecampagnes, om mensen bewust te maken van het belang van fluo. Bij een verplichting rijst het probleem van de handhaving. Dan bestaat ook het risico dat minder mensen die duurzame vervoersmiddelen zullen gebruiken, terwijl we in het kader van de modal shift net iedereen ertoe willen aanzetten om die duurzame vervoersmiddelen te gebruiken. Daarom denken we dat sensibilisering veel interessanter is dan het verplicht maken van de fluohesjes. Het verbod op het rijden op het voetpad is zoals gezegd een bevoegdheid van de federale overheid.
Wat de fluodag betreft, wil ik ook wijzen op de campagne met Zeppe en Zikki. Zeppe en Zikki richten zich vooral op kinderen uit het lager onderwijs. De campagne van XIU, met de baseline ‘xiugraag’, focust zich vooral op het secundair onderwijs. Daar stellen zich vaak moeilijkheden. Jonge kinderen dragen wel vaker fluo, maar eens ze naar het secundair onderwijs gaan, vinden ze dat vaak niet meer zo hip. Daarom zetten we in op de campagne om daar toch ten volle op te focussen.
Wat de veiligheid van de kwetsbare weggebruikers betreft, denk ik dat we alles op alles moeten zetten. Zoals hier al vaker aan bod kwam, is daarvoor de infrastructuur belangrijk, waarvoor we als overheid zelf bevoegd zijn: veilige kruispunten, veilige oversteekplaatsen, zoveel mogelijk vrijliggende fietspaden of zoveel mogelijk scheiding tussen gemotoriseerd verkeer en andere, kwetsbare weggebruikers. Ook hier is educatie en informatie belangrijk. Ik val in herhaling, maar we kunnen hier niet genoeg op blijven focussen. U weet dat we tegelijkertijd ook bezig zijn met de actualisering van het verkeersveiligheidsplan, dat we hopen in de eerste helft van 2021 te kunnen finaliseren.
De opleidingen ‘One-Step-Away’ van VSV werden inderdaad in juli 2020 gelanceerd. Er was toen wel een grote en brede belangstelling van de pers, maar tot op heden zijn er helaas nog geen vragen voor opleiding gekomen vanuit de bedrijven. Ik denk dat covid daar heel veel mee te maken heeft. Iedereen heeft vandaag de dag heel veel andere zorgen aan het hoofd. Volgens mij is dat de grote reden voor het weinig gebruikmaken van deze opleidingen. In de toekomst zullen we zeker opnieuw onder de aandacht brengen dat die opleiding echt wel belangrijk is voor mensen die een elektrische step gebruiken.
Sinds het laatste kwartaal van 2019 worden ongevallen met e-steps inderdaad apart opgenomen in de registraties. In het laatste kwartaal van 2019 zijn er een 20-tal ongevallen met elektrische steps geregistreerd. Voor het eerste halfjaar van 2020 gaat het om 61 ongevallen. Daarbij heeft helaas 1 persoon het leven gelaten en raakten 6 mensen zwaar gekwetst. Bij alle anderen waren het veeleer lichte kwetsuren. Maar 1 dode en 6 zwaargewonden, dat zijn er natuurlijk weer zoveel te veel.
We kunnen nog niet echt conclusies trekken, aangezien het maar om een korte tijdspanne gaat, maar we zullen het alleszins heel nauw en heel aandachtig blijven opvolgen en ook toekomstgericht blijven inzetten op alle mogelijke veiligheidsmaatregelen.
Mevrouw Ryheul heeft het woord.
Bedankt, minister. Uiteraard heb ik alle begrip voor de situatie waarin u zich de laatste weken bevond. Ik vind het vooral fijn om te horen dat er effectief een afspraak gepland was met de federale collega's om van alles en nog wat te bespreken. Ik kijk ernaar uit dat dat heel binnenkort op uw agenda zal staan. Het is ook goed om te horen dat de opleidingen van One Step Away verder in de kijker zullen worden gezet.
In de tekst van Test Aankoop kwamen de duosteps niet aan bod. Nochtans zijn die ook heel populair in onze steden. Deelstepbedrijven gebruiken, volgens Stef Willems van Vias, ook vaak een eigen merk van steps. Overweegt u, minister, om die steps van deelstepbedrijven ook aan een grondig kwaliteitsonderzoek te onderwerpen?
Minister Peeters heeft het woord.
Ik wil die suggestie zeker meenemen, mevrouw Ryheul, om ook daar alle aandacht te vragen voor de kwaliteit. Heel vaak gaat het om contracten die men gesloten heeft met de overheden als dusdanig, dus ik neem aan dat er sowieso al een aantal kwaliteitseisen worden opgelegd. Maar ik neem het alleszins mee, om ook daar toekomstgericht te kijken dat al die toestellen zeker veilig genoeg zijn. Ik dacht dat uit het verhaal van Test Aankoop vooral kwam dat de vaak goedkopere modellen al eens te wensen overlaten qua kwaliteit. Over de deelsteps heb ik dat niet direct gehoord, maar we zullen het alleszins meenemen.
Mevrouw Ryheul heeft het woord.
Ik ben tevreden met de antwoorden van de minister. Er zijn een aantal dingen die moeten worden opgevolgd. Ik zal die ook verder opvolgen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.