Verslag vergadering Commissie voor Algemeen Beleid, Financiën, Begroting en Justitie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Het Vlaams team Gedragsinzichten bestaat ondertussen al vier jaar. Het team Gedragsinzichten is opgestart binnen het Departement Kanselarij en Bestuur (DKB) en heeft als primaire doelgroep de departementen en agentschappen van de Vlaamse overheid, die het adviseert. Ondertussen is er een fusietraject achter de rug waardoor het DKB geïntegreerd werd in het Departement Buitenlands Zaken.
Enkele maanden terug vond er in deze commissie een interessante gedachtewisseling plaats over het gebruik van nudging bij de Vlaamse overheid. Het team werd toen uitgenodigd om zijn werking in de voorbije jaren toe te lichten. Enkele vraagpunten stonden toen voorop: hoe verloopt de kennis- en ervaringsuitwisseling met de academische wereld? Hoe adviseert het team de Vlaamse overheid? Hoe verloopt de samenwerking in functie van het raamcontract met het adviesbureau Tempera? Werd er voldoende rekening gehouden met de randvoorwaarden zoals gesteld in de resolutie? De gedachtewisseling was verhelderend en gaf toch wat inzichten inzake de werking van het team.
Ondertussen werd ook de oproep gelanceerd voor de raamovereenkomst rond de gedragsinzichten en -onderzoek. De deadline hiervoor is 10 november 2020. Laat ons een warme oproep doen, zodat veel actoren hieraan deelnemen en de markt ten volle kan spelen. De procedure zou een onderhandelingsprocedure worden in twee fases, waarbij de eerste een selectiefase wordt en in een tweede fase offertes zullen worden opgevraagd.
Welke impact had corona op de werking van dat Vlaams team Gedragsinzichten? Op welke manier anticipeerde het team om zijn primaire doelgroep, met name de agentschappen en departementen, te adviseren?
Welke impact had het fusietraject op het team? Is deze transitie vlot verlopen en welke mogelijkheden biedt de fusie voor het team?
Welke key performance indicatoren (KPI’s) ziet het team voor zichzelf als de essentie waarop het kan worden afgerekend in een eventuele beheersovereenkomst?
Hoe evalueert u de binnenkort afgelopen raamovereenkomst met Tempera? Is daar voldoende uit voortgekomen? Wat wordt er zeker meegenomen voor de uitwerking van het nieuwe raamcontract? Blijft het budget hetzelfde? Op welke manier werden de resultaten hiervan verspreid naar het grotere doelpubliek?
Wie zetelt er in de jury voor de selectie van de raamovereenkomst? Zit het team zelf mee aan tafel? Aan welke criteria moeten deelnemers voldoen om door de eerste fase te komen?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Als gevolg van de coronacrisis heeft de Vlaamse overheid ervoor geopteerd om vanaf medio maart maximaal aan thuiswerk te doen. Het team Gedragsinzichten heeft zich uiteraard ingeschreven in deze richtlijn, maar dat heeft geen afbreuk gedaan aan zijn werking. Het team bleef langs alle mogelijke kanalen, behalve via fysieke vergaderingen, verder beschikbaar voor advies en overleg met de departementen en agentschappen van de Vlaamse overheid. Het team ontwikkelde daarvoor ook een online variant van de Gedragsverkenner. Deze digitale Gedragsverkenner werd al succesvol ingezet voor projecten van het Agentschap Overheidspersoneel en van Het Facilitair Bedrijf.
Wel zag het team zich wegens de uitbraak van de coronacrisis genoodzaakt om een groot event te annuleren dat gepland was op 31 maart 2020. Het event was aangekondigd onder de naam Nudgeville en was een gezamenlijk initiatief van het team Gedragsinzichten, het documentaire filmfestival Docville en de KU Leuven.
Tijdens het voorbije half jaar heeft het team Gedragsinzichten het Vlaamse coronabeleid ondersteund met zijn kennis uit de gedragswetenschappen. Het team gaf onder andere input aan het Crisiscentrum van de Vlaamse Overheid (CCVO) met een stappenplan om samen virusvrij terug naar de werkvloer te kunnen gaan. Het team leverde ook input voor een campagne over het contactonderzoek.
Ondanks de coronacrisis kon de derde editie behouden worden van de tweedaagse opleiding die het team in samenwerking met het Instituut voor de Overheid van de KU Leuven organiseerde onder de titel ‘Gedragsinzichten en nudging: beter beleid ontwerpen met kennis van gedrag’. De opleiding was volzet en ging in fysieke vorm door op 8 en 18 september 2020, uiteraard met de inachtneming van de nodige preventieve maatregelen. Ook in deze tijden is het immers essentieel dat beleidsmakers zich bewust zijn van de mogelijkheden van gedragsbeïnvloeding.
Tot slot kan ik nog vermelden dat het team Gedragsinzichten actief lid is van een OESO-werkgroep (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) die zich buigt over de toepassing van gedragsinzichten bij het uitwerken van beleidsmaatregelen in de strijd tegen COVID-19. Via dit platform wisselt het team zijn inzichten uit met andere overheden.
Op uw vraag naar de impact van het fusietraject kan ik u bevestigen dat de fusie van het voormalige Departement Kanselarij en Bestuur met het voormalige Departement Buitenlandse Zaken juridisch is afgerond, en in voege is getreden op 1 september 2020. Het team Gedragsinzichten werkt verder in de schoot van het fusiedepartement. De betrokken personeelsleden zijn overgedragen naar het nieuwe Departement Kanselarij en Buitenlandse Zaken (DKBUZA).
De feitelijke fusie en de integratie van de verschillende processen van de vroegere departementen moeten echter nog hun beslag krijgen. De secretaris-generaal van het nieuwe departement brengt momenteel de kernopdrachten van het fusiedepartement in kaart en gaat na hoeveel mensen en middelen daarvoor ingezet kunnen worden. De activiteiten van het team Gedragsinzichten zijn vervat in die oefening en ik wil de resultaten daarvan, en de voorstellen die de secretaris-generaal op basis daarvan zal uitwerken, afwachten vooraleer nader in te gaan op de precieze inzet en de toekomstige doelstellingen voor het team.
Aangezien het team werkt binnen een departement is er van een beheersovereenkomst geen sprake. Dat is enkel het geval bij agentschappen. De doelstellingen van het team zullen gevat worden in het ondernemingsplan van het fusiedepartement, maar, zoals ik reeds heb vermeld, is het daarvoor nu nog te vroeg.
Wat betreft de raamovereenkomst met het bureau Tempera, kan ik u meedelen dat op basis van de huidige overeenkomst, die van 2016 tot 2020 liep, er door de departementen en agentschappen van de Vlaamse overheid in totaal tien opdrachten zijn besteld voor een totaal bedrag van 484.514,25 euro, inclusief btw.
De resultaten die zijn voortgevloeid uit die verschillende opdrachten, zijn samengevat op de website van het team. Op de kennisdelingssessies die het team organiseert, worden die resultaten regelmatig gepresenteerd.
Met het oog op het afsluiten van een nieuwe raamovereenkomst heeft het team samengewerkt met de aankoopcentrale van Het Facilitair Bedrijf, die het aanbestedingsdossier beheert. In een eerste fase heeft het team een bevraging gedaan bij verschillende Vlaamse departementen en agentschappen, alsook bij een aantal lokale besturen. Vervolgens werd een marktverkenning gestart bij een tiental onderzoeksbureaus, onderzoeksgroepen en firma’s die gespecialiseerd zijn in gedragsinzichten en in behavioural design.
Op basis hiervan werd besloten om in de nieuwe raamovereenkomst meer ruimte te voorzien voor maatwerk en om meer modulair te kunnen werken dan bij de huidige raamovereenkomst het geval was. Zo zullen de entiteiten desgewenst afzonderlijke bestellingen kunnen plaatsen voor gedragsonderzoek, het ontwerpen en uitvoeren van gedragsinterventies en andere mogelijke toepassingen van gedragsinzichten. De nieuwe raamovereenkomst wordt bovendien ook opengesteld voor lokale besturen.
De maximale waarde van de raamovereenkomst over de hele looptijd van vier jaar beloopt 1,5 miljoen euro. Dat is vergelijkbaar met wat voorzien was bij de vorige raamovereenkomst en zal normaal ruimschoots volstaan. Ik wil verduidelijken dat het hier niet gaat om een reëel budget, want de entiteiten die bestellingen plaatsen via de raamovereenkomst moeten die uiteraard zelf financieren.
De jury voor de eerste selectie zal bestaan uit vertegenwoordigers van Het Facilitair Bedrijf en van het team Gedragsinzichten, eventueel nog aangevuld met een extern jurylid. De selectiecriteria voor de eerste fase zijn als volgt: de prijs, met een weegfactor van 40 procent; de kwaliteit van een uitgewerkt projectvoorstel, met een weegfactor van 30 procent; de kwaliteit van de dienstverlening, met een weegfactor van 15 procent; de kwaliteit van de inzetbare medewerkers, eveneens met een weegfactor van 15 procent.
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Dank u wel voor uw uitgebreid antwoord.
Wat mij wel interesseert, is eigenlijk dat het Vlaams team Gedragsinzichten ook advies heeft gegeven, samen met het crisiscentrum, rond die contactonderzoekcampagne. Daar had ik graag wat meer informatie over gekregen. Welke bijdrage hebben zij daar specifiek in geleverd? We zien namelijk vooral dat het gedrag van de mensen een cruciale rol speelt, het naleven van de regels, en dat we daar heel hard op moeten inzetten. Nudging zou op dat vlak een enorme meerwaarde kunnen betekenen, zeker naar campagnes en dergelijke toe.
Wat betreft de overeenkomst zegt u dat de evaluatie in een ondernemingsplan zal gebeuren. Hebt u er enig zicht op wanneer dat zou zijn? Tijdens de gedachtewisseling die we gehad hebben, waren er toch wel een heel aantal bedenkingen en verbeterpunten. Ik zou toch graag willen dat die op korte termijn gebeuren, aangezien we er zeker nu, in de coronacrisis, alle baat bij hebben dat we een degelijk onderbouwd gedragswetenschappelijk team hebben. Er bleek ook dat er niet zoveel samengewerkt werd met mensen die erin gespecialiseerd zijn op het terrein, met wetenschappers die zich daarmee bezig houden en die er enorm voor staan te springen om een toegevoegde waarde te kunnen bieden. Dat kwam naar voren tijdens de gedachtewisseling, en ik vond dat toen zeer jammer.
De heer Muyters heeft het woord.
Ik moet eerlijk zeggen dat ik tijdens de gedachtewisseling een beetje teleurgesteld was over wat er is voorgesteld, ook wat de resultaten betreft, dus dat ondernemingsplan is belangrijk. Maar ik vraag mij af, minister-president, of het aspect van maatwerk dat het raamcontract kan bieden, ook geen mogelijkheid in zich draagt om ervoor te zorgen dat dit iets heel concreets kan opleveren. Ik begrijp dat u niet met KPI’s gaat werken, wat logisch is omdat het om een administratie gaat en niet om een agentschap, maar als zij gaan werken met een raamcontract met de privésector, dan kunnen die KPI’s daar wel aan bod komen. Of heb ik dat mis? En als dat het geval is, dan lijkt het mij toch wel zinvol om dat te doen.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mevrouw Saeys, ik kan u niet exact zeggen wanneer het contact plaatsvond. Ik kan alleen zeggen dat het crisiscentrum, in het kader van de communicatie, wel contact opgenomen heeft met het team van de gedragswetenschappers. Wat de gedragswetenschappers in het algemeen betreft, heeft men binnen de federale instanties, zoals Celeval, op een bepaald moment gezegd dat er gedragswetenschappers betrokken moesten worden. Dát was de discussie. Wij hebben vanuit het crisiscentrum altijd met dat team Gedragsinzichten samengewerkt.
Mijnheer Muyters, ik neem aan dat in het kader van een raamcontract op de een of andere manier wel bekeken wordt wat er precies beoogd wordt en dat dat ook gemonitord wordt, al hoeft dat niet noodzakelijk via KPI’s zoals in een beheersovereenkomst. Als je er een bepaald bedrag tegenover stelt, dan moet er iets van output zijn. Ik ga ervan uit dat dit toch wel gemonitord wordt.
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Ik wil hier eigenlijk nogmaals een pleidooi houden om te investeren in dat Vlaamse team. Onder welke vorm, dat maakt mij in se niet uit, maar we moeten dat echt een volwaardige plaats geven. Ik zeg het: deze coronacrisis is een prachtig voorbeeld van hoe belangrijk het is om instrumenten te hebben om ervoor te zorgen dat we gewenst gedrag stimuleren. Vandaar nogmaals het pleidooi om daar verder in te investeren.
De vraag om uitleg is afgehandeld.