Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Tobback heeft het woord.
Minister-president, er is vorige week nogal wat heisa ontstaan over het feit dat het associatieakkoord waarvan een handelsakkoord tussen de EU en de MERCOSUR-landen (Mercado Común del Sur) deel uitmaakt, bekend is geworden – eigenlijk via een lek, want tot nu toe is heel die saga ... (onverstaanbaar) ... vrij discreet gebeurd. Verleden jaar is er een handelsakkoord bekend geworden dat door het leven gaat onder het motto ‘koeien voor auto’s’ als uitruil tussen de verschillende partners. Er zijn daarover nogal protesten. Met name Europese landen als Oostenrijk en Nederland hebben in hun parlementen al laten weten dat ze daar niet mee gediend zijn. Ook Frankrijk heeft daarover een impactanalyse gemaakt die, wat hen betreft, wijst op verhoogde sanitaire risico’s, gevaar voor toenemende ontbossing en CO2-emissies enzovoort.
Er was dus al heel wat heisa. Met het bekend worden van dat associatieakkoord blijkt nu ook dat de Europese onderhandelaars onderwerpen zoals milieu en klimaat niet als essentiële elementen in dat akkoord hebben laten opnemen. Inbreuken op afspraken over milieu en klimaat, door bijvoorbeeld MERCOSUR-landen, kunnen bijgevolg niet worden gesanctioneerd – voor zover er al sancties mogelijk zijn, want ook daar is er blijkbaar een heel controlemechanisme afgesproken, dat de controle van de nationale parlementen ... onverstaanbaar) ... .
Dat roept heel wat vragen op. Want een van de grootste landen in die MERCOSUR-unie, Brazilië, heeft de voorbije jaren op een aantal van de domeinen die over klimaatbescherming gaan – de afspraken van Parijs die ook de EU nogal hoog in het vaandel heeft – teruggeschroefd. Met name de bescherming van het Amazonewoud is heel erg verminderd.
De Europese Unie had laten weten dat de finale tekst van het associatieakkoord in oktober naar de lidstaten zou gaan.
Minister-president, is de tekst van dat associatieakkoord ondertussen aangekomen bij de Vlaamse Regering?
Wat is de houding van de Vlaamse Regering in de volgende stappen in heel deze discussie? Er is sprake van dat het op 9 november op de agenda van de Europese Raad Buitenlandse Handel komt. Ik denk dat, wat er nu bekend is over het associatieakkoord ook haaks staat op de Vlaamse engagementen rond duurzame landbouw, klimaatdoelstellingen enzovoort. ... (onverstaanbaar) ... niet aansluiten bij landen als Oostenrijk, Nederland en Frankrijk in het verwerpen van dit akkoord zoals het er vandaag schijnt voor te liggen.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mijnheer Tobback, vanuit een strategisch perspectief heeft Vlaanderen het principeakkoord tussen de Europese Unie (EU) en MERCOSUR verwelkomd. Een finaal standpunt heeft de Vlaamse Regering echter nog niet ingenomen. Daarvoor wacht ik op de eindevaluatie van mijn diensten, die rekening zal houden met een nog lopende impactanalyse van de Federale Overheidsdienst (FOD) Economie en de andere delen van het associatieakkoord die nog niet beschikbaar zijn.
De kwestie staat inderdaad vermeld op de voorlopig beschikbare agenda van de Raad Buitenlandse Handel van 9 november. De finale agenda is echter nog niet beschikbaar. Als dit punt op de agenda zou blijven, dan zal het thema onderwerp zijn van een gedachtewisseling in navolging van een stand van zaken.
Er zal op 9 november dus nog geen beslissing worden genomen. Momenteel is men nog volop bezig met juridische en taalkundige opschoning van de teksten, om ze vervolgens te vertalen. Daarna zal de Raad van de Europese Unie worden uitgenodigd om ze goed te keuren en te ondertekenen.
Wat betreft de bezorgdheden die u aanhaalt, wil ik graag verwijzen naar mijn eerder antwoord op de vraag om uitleg nummer 2342 van mevrouw Schauvliege over de bescherming van het Amazonewoud en de inheemse volkeren. Ik heb toen gewezen op het feit dat, in lijn met de Vlaamse handels- en investeringsstrategie, mijn regering gelooft in de mogelijkheid om handel te gebruiken als een instrument ten dienste van mens, milieu en van duurzame ontwikkeling in het algemeen en voor ontwikkelingslanden in het bijzonder.
De Vlaamse Regering streeft dan ook naar de opname van ambitieuze hoofdstukken over handel en duurzame ontwikkeling in de handelsakkoorden. De EU-MERCOSUR-handelsovereenkomst is tot op heden deel van een bredere associatieovereenkomst. Die bevat een belangrijk hoofdstuk met duidelijke engagementen om enkele bezorgheden die u vermeldde, zoals die rond milieu en klimaat, aan te pakken. Het is evenwel nog wachten op de volledige teksten.
Ik rond af: we hebben de volledige teksten nog niet en dus heeft de Vlaamse Regering nog geen standpunt bepaald.
De heer Tobback heeft het woord.
Minister-president, u zult begrijpen dat ik dat maar een half antwoord vind, met een aantal punten die bovendien haaks staan op wat er ondertussen bekend is geworden. U spreekt over ambitieuze hoofdstukken over milieu en klimaatbescherming. Wat ik tot nu toe heb gehoord en wat zowat iedereen die de tekst heeft geanalyseerd, vaststelt, is dat er geen enkel ambitieus hoofdstuk over milieu en klimaat in staat. En zelfs als het erin zou staan, is het op geen enkele manier bindend en kan het ook niet worden gesanctioneerd door partners bij het verdrag die vaststellen dat het niet wordt nageleefd. Het zijn dus lege dozen.
Ik verwelkom heel erg uw engagement voor de bescherming van het Amazonewoud en de inheemse volkeren. Er is vorige week nog een voorstel van resolutie daarover door de meerderheidspartijen goedgekeurd. Men zou denken dat men dan een beetje consequent is en dan ook geen handelsverdragen afsluit waarin precies die bezorgdheden niet bindend worden meegenomen als een element, vooral niet als we daarvoor vanuit Vlaanderen toch een aantal opofferingen doen.
Want ook naar de import van landbouwproducten is wat er uit Zuid-Amerika komt, in vele gevallen op een zeer unfaire manier concurrentieel met Europese landbouw. Pesticidegebruik dat hier al lang verboden is, is daar toegelaten. Intensieve veeteelt zonder enige vorm van compensatie voor natuur en milieu, waarin we hier al veel verder staan, is daar toegelaten.
Dus zowel vanuit het ondergraven van onze landbouw als in het naleven van uw eigen engagementen is dit toch een zeer, zeer miserabel akkoord, zoals het er nu uitziet. En het verwondert mij dat u daar niet duidelijker in kunt zijn, vooral omdat een aantal andere Europese landen, parlementen en regeringen, onder andere van noordelijke landen waarnaar u zo schijnt op te kijken, veel minder moeite hebben om daar duidelijk in te zijn en dat ook klaar en duidelijk zeggen. Als u mij kunt zeggen waarom Nederland en Oostenrijk de bal totaal misslaan, dan mag u dat doen. Maar ik hoor u zelfs geen poging ondernemen.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Collega Tobback, ik dank u voor uw interessante vraag. Het hele MERCOSUR-verhaal is hier al een aantal keer aan bod gekomen.
Ik heb nog een paar bijkomende vragen. Blijkbaar is er op Belgisch niveau ondertussen een studie gebeurd over de impact op onze economie. En we zullen dan ook wel kunnen zien wat de specifieke impact op de Vlaamse economie is. Bent u ervan op de hoogte of die kan worden meegenomen in de evaluatie vooraleer hier verdere beslissingen worden genomen?
We merken ook dat ondertussen de kritiek overal aanzwelt: in Nederland, in Oostenrijk. Zelfs de Duitse bondskanselier Angela Merkel heeft op een bepaald moment een uitspraak gedaan. Het is allemaal wenselijk, met het schrikbarend verlies aan bosgebieden. Collega Tobback heeft er al naar verwezen: we hebben inderdaad vorige woensdag de resolutie goedgekeurd – niet alleen de meerderheid, maar ze was ingediend door de meerderheid. Het hele parlement heeft unaniem een resolutie goedgekeurd in verband met het Amazonewoud. Daarin staat dat we ons rechtstreeks richten tot de Europese Commissie. We vragen de commissie: “in het kader van het EU-associatieverdrag met Mercosur druk uit te oefenen op Brazilië en Venezuela met het oog op een beter beleid, en de betere implementatie en naleving van de wetgeving over duurzaam bosbeheer en duurzame landbouw die is vastgelegd in het voorlopige handelsakkoord.” Ik geef toe dat het een zin is waar je nog van alles onder kunt verstaan, maar wij hebben dat deels meegenomen. Ik begin mij stilaan af te vragen of het nog zal doorgaan in deze vorm en of er nog een bijsturing zal komen. We stellen ons die vragen, maar ik heb begrepen dat ook de Vlaamse Regering zich verder beraadt en wacht tot de administratie met de nodige gegevens komt. Ook het Europees Parlement is zeer, zeer kritisch.
Ik hoop dat daar rekening mee wordt gehouden in de uiteindelijke beslissingen die er worden genomen. Als het allemaal niet doorgaat, moeten wij niet haantje-de-voorste willen spelen. Dat is de boodschap die ik wil geven, om daar ernstig en goed over na te denken, zeker na de resolutie die we vorige woensdag hebben goedgekeurd.
Mevrouw Talpe heeft het woord.
Minister-president, mijnheer Tobback, ik val wat in herhaling en verwijs naar wat mevrouw Brouwers daarnet zei: we grijpen de handelsakkoorden aan om akkoorden te sluiten rond het klimaat en mensenrechten. Dat is enorm belangrijk. Het mag geen vodje papier zijn. We moeten zorgen voor de effectieve naleving ervan. Dat is natuurlijk niet evident, aangezien we niet meteen naast elkaar gelegen zijn.
Ik kom even terug op de belangen van de landbouw. Het is al herhaaldelijk besproken in de schoot van de commissie Landbouw. Onze landbouwers worden onderworpen aan strenge maatregelen en voorwaarden. In de MERCOSUR-landen verkrijgt men het landbouwareaal door onder andere de ontbossing van het Amazonewoud. Daarom hebben we vorige week unaniem die resolutie goedgekeurd.
De impact op de economie is nog onduidelijk. Er werd door u al verwezen naar die impactstudie. Er is ook een Europese cumulatieve impactstudie, waarvan er nog deze maand een update wordt verwacht. Ik wil u ertoe oproepen om hierover met ons terug te koppelen, maar ook zeker met minister Crevits, specifiek wat land- en tuinbouw betreft.
De heer Muyters heeft het woord.
Mijnheer Tobback, ik dank u om die vraag nog eens op te roepen. Ik denk trouwens dat we hierover in het verleden nog een actuele vraag hebben gehad. Ik merk op dat de minister-president altijd heel consequent gebleven is. Want in die actuele vraag waren heel wat partners en collega’s heel positief over dit handelsakkoord, omdat het een aantal mogelijkheden biedt, en omdat de impact op de landbouw, in vergelijking met de onheilsvoorspellingen in andere akkoorden – ik denk aan het handelsakkoord met Canada, waarbij de Franse en de Belgische markt zouden worden overspoeld vanuit Canada – uiteindelijk heel anders verloopt dan verwacht. Maar telkens opnieuw, ook toen, wilde de minister-president wachten op de impactstudie en op het advies van zijn diensten, waarin het geheel wordt bekeken. Dat is wat hij hier vandaag herhaalt. En wat mij betreft, is dat de enige juiste houding. We moeten afwegen wat de opbrengsten zijn van zo’n akkoord, maar dat handelsakkoord ook effectief gebruiken om een aantal zaken af te dwingen en dan de balans maken van dat geheel om een beslissing te nemen vanuit het Vlaams Parlement.
Maar laat ons ook niet vergeten dat we een exportland zijn. Heel wat jobs in Vlaanderen zijn te danken aan export. Je moet het geheel in overweging nemen en kijken wat het uiteindelijke resultaat is. Ik ben heel benieuwd naar de impactstudie, naar de adviezen die we zullen krijgen en de beslissing die de Vlaamse Regering zal nemen. Ik heb er alle vertrouwen in dat dat een goed afgewogen beslissing zal zijn
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mijnheer Tobback, ik begrijp politiek gezien dat u mij zo rap mogelijk tot uitspraken wilt dwingen. Ik heb niet de gewoonte om dat te doen vooraleer de definitieve teksten er zijn. We zullen dat nu dus ook zo doen. Uiteraard, mevrouw Talpe, zal dat worden overlegd door de regering. De minister van Economie en Landbouw is daarbij natuurlijk een belangrijke partner.
Mijnheer Tobback, als u wilt weten waarom landen als Nederland en Oostenrijk dat hebben gedaan, moet u uw collega’s in Nederland en Oostenrijk daarover vragen stellen. Zij zullen u dat met plezier overmaken. Maar ik ben verantwoordelijk voor een Vlaamse beslissing in dezen en ik zal die dus ook uitvoeren.
Mevrouw Brouwers, het zal een kwestie zijn van zeer korte tijd, maar bij mijn weten heeft de FOD Economie die impactstudie nog niet afgerond. Dat zal natuurlijk, samen met de definitieve teksten, een belangrijk element in de beslissing zijn. Maar wees gerust, wanneer de definitieve teksten hier zijn, zullen we dat goed analyseren, alle evenwichten tegen elkaar afwegen, de lijn die we hebben uitgezet in het Vlaams regeerakkoord als gids gebruiken en dan tot een gefundeerde beslissing komen, waarover ik dan ongetwijfeld graag verder van gedachten wissel met deze commissie. Maar dat zal dus pas zijn wanneer de teksten definitief zijn afgerond. Op basis van die definitieve teksten zullen wij ons standpunt bepalen.
De heer Tobback heeft het woord.
Minister-president, u begrijpt de politiek een beetje verkeerd. Want u zou de discussie kunnen sluiten door het met mij eens te zijn dat, wanneer we echt dingen willen afdwingen, we akkoorden moeten sluiten waarin milieu en klimaat als een bindend element staan en niet als een soort van vrijblijvend engagement. Dan waren we het eens en was deze discussie gesloten. Het is doordat u onduidelijk blijft over het engagement van de Vlaamse Regering om haar doelstellingen hard te maken, haar verklaringen af te dwingen en alleen maar akkoorden af te sluiten waarin ook echt harde garanties staan, dat u de politieke discussie rekt. Ik vind dat op zich niet erg. Maar wat ik wel erg vind, is dat Vlaanderen blijkbaar nog altijd bereid is om zijn eigen inspanningen inzake klimaat en bosbescherming en zijn eigen producenten inzake landbouw aan oneerlijke concurrentie te onderwerpen, omdat men een aantal andere belangen wil dienen. U bent daar ook niet heel duidelijk in. Maar ik hoop – en voor sp.a is het in elk geval heel duidelijk – dat handelsverdragen waarin klimaat en milieu niet als een bindend element zijn opgenomen, door een Vlaamse Regering en een Vlaamse overheid, nooit zouden mogen worden goedgekeurd, zeker niet wanneer ze ook nog eens zorgen voor oneerlijke concurrentie op onze eigen markt en voor onze eigen producenten.
En ik vind het jammer. Het zou een mooi politiek signaal geweest zijn van de Vlaamse Regering om zich niet bereid te tonen zich daar hard toe te engageren. Maar u biedt mij de gelegenheid om dat te blijven eisen en u daarin keer op keer op uw inconsequentie te wijzen. Op dat vlak doet u mij dus een plezier, maar u zou de wereld een nog veel groter plezier doen door duidelijker te zijn en mee aan onze kant te komen staan.
De vraag om uitleg is afgehandeld.