Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Het Europees Milieuagentschap (EMA) publiceerde onlangs een rapport dat onderzocht hoe onze omgeving een impact heeft op onze gezondheid en welvaart. Daarbij werd gekeken naar omgevingsfactoren als lawaai, verkeer, hormoonverstorende stoffen in huishoudproducten en andere stoffen. Dat was dus een heel uitgebreid onderzoek naar stoffen die de lucht vervuilen en die voor een hoog aantal vroegtijdige overlijdens zorgen, ook in ons land.
Men onderzocht verschillende vormen van milieu-impact en de manier waarop ze ons lichaam binnenkomen en hoe ze elkaar versterken en uiteindelijk leiden tot vroegtijdige ziekte en sterfte, heel belangrijk voor onze gezondheid dus. In dat rapport benadrukte het Europees agentschap ook dat een slechte binnenlucht onze gezondheid ernstig schaadt. Die binnenlucht kan worden vervuild door polluenten die van buitenaf de gebouwen binnendringen maar ook door polluenten die binnenshuis ontstaan.
We hebben allemaal kennisgenomen van het nieuwe luchtbeleidsplan van de Vlaamse Regering, dat op 25 oktober 2019 goedgekeurd werd. Via de verschillende acties en maatregelen in dit luchtbeleidsplan wil de Vlaamse Regering de luchtkwaliteit buiten verbeteren. Daarbij heeft de regering uiteraard ook aandacht voor de binnenlucht. Door de belangrijke interactie tussen buiten- en binnenlucht dragen de verschillende maatregelen en acties bijvoorbeeld ook bij tot een verbetering van de binnenluchtkwaliteit.
Collega’s, in tijden van corona zijn we als beleidsmakers uiteraard allemaal heel erg bezig met het belang van een goede binnenluchtkwaliteit en een goede ventilatie, vooral in scholen en in woningen. We zijn met zijn allen meer thuisgebleven en het is dus belangrijk dat daar meer aandacht naartoe gaat.
Minister, ik had u daarom graag de volgende vragen gesteld.
Hoe evalueert u het bestaand regelgevend kader wat betreft het streven naar een goede, gezonde binnenluchtkwaliteit in zowel residentiële als niet-residentiële gebouwen in Vlaanderen?
Plant u bijkomende acties of maatregelen die leiden tot een gezonde binnenlucht? Zo ja, welke?
Wat is de stand van zaken van dat regelgevend kader voor de uitfasering van oude en vervuilende kachels en open haarden in uitvoering van de kernactie van de Green Deal? Hoe evalueert u de verschillende voorstellen tot aanpak van die uitfasering?
In 2018 startte een campagne om scholen te informeren en te sensibiliseren over de mogelijkheden om een gezonde binnenlucht te verkrijgen na het bouwen en verbouwen. Op welke manier wilt u blijven garanderen dat scholen in hun dagelijkse werking meer rekening houden met een gezonde binnenlucht? Lopen hierover al gesprekken met uw collega Ben Weyts?
In het goedgekeurde luchtbeleidsplan staat specifiek de doelstelling om meer kennis te verwerven over de relatie tussen binnenlucht en buitenlucht. De afgelopen jaren zijn verschillende onderzoeksprojecten uitgevoerd naar de kwaliteit in scholen en woningen. De manier waarop gebouwen worden geventileerd, is een belangrijke invloedsparameter. Wat is de stand van zaken van de geïntegreerde analyse van de beschikbare resultaten om meer informatie te verkrijgen over ventilatie in relatie met de binnen- en buitenluchtkwaliteit?
Minister Demir heeft het woord.
We hebben heel wat regelgevende kaders voor wat betreft het nastreven van gezonde binnenlucht, zowel residentieel als niet-residentieel.
Nieuwbouw en grote verbouwingen moeten sowieso voldoen aan de EPB-wetgeving (energieprestatie en binnenklimaat). In die wetgeving zijn vereisten opgenomen over ventilatie die ervoor moeten zorgen dat de binnenlucht voldoende ververst wordt. Voor bestaande gebouwen is er het Binnenmilieubesluit, dat voor een aantal chemische, fysische en biologische factoren richt- en interventiewaarden oplegt om de binnenluchtkwaliteit te garanderen. Daarnaast is er ook federale wetgeving. Ook in de codex welzijn op het werk zijn maatregelen opgenomen, weliswaar om de binnenluchtkwaliteit voor werknemers op peil te houden. Het regelgevend kader geeft dus al heel wat aanknopingspunten voor gezonde binnenlucht.
Naast de regelgeving is het ook erg belangrijk om iedereen correcte en onderbouwde informatie te bezorgen. Daarom voert het Departement Omgeving heel wat onderzoek uit naar binnenluchtkwaliteit. Het gaat om onderzoeken in scholen, woningen, nieuwbouw, renovatieprojecten, enzovoort. Het Departement Omgeving ontwikkelde, in samenwerking met de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO), ook een aantal elektronische meetboxen die het binnenmilieu kunnen meten. Momenteel wordt de nieuwste versie van die meetboxen afgewerkt en gekalibreerd door VITO.
Naast deze maatregelen zijn nog enkele andere zaken afgewerkt. Er is de checklist binnenmilieu op school: deze checklist geeft scholen na het invullen een reeks van aanbevelingen om werk te maken van gezonde binnenlucht op school. Er zijn ook technische fiches voor scholenbouwers, waarbij men rekening moet houden met de binnenluchtkwaliteit.
Er is ook een pocket voor scholenbouwers en -verbouwers. De pocket werd ontwikkeld door Netwerk Architecten Vlaanderen (NAV), in opdracht van het Departement Omgeving. Ook daarin staat een overzicht van aandachtspunten om te streven naar gezonde binnenlucht op school.
De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) coördineert het Interreg-Project Zuivere Lucht, waar ook het Departement Omgeving actief aan meewerkt. De meetboxen, die ik eerder al heb vermeld, worden daar ingezet bij het ontwikkelen van ventilatiestrategieën voor scholen die langs drukke wegen liggen. Het doel is om voldoende te ventileren en verluchten zonder overlast van verkeersgeluid of vervuilende stoffen die ontstaan door verkeer.
In het voorjaar werden in opdracht van het Departement Omgeving opleidingen georganiseerd door NAV voor architecten en andere bouwprofessionelen. Die opleidingen zijn bedoeld om de kennis te vergroten over hoe rekening te houden met gezonde binnenlucht bij het bouwen of verbouwen van scholen. Op deze opleidingen werd ook de map Bouw Gezond voorgesteld. Deze map bevat thematische fiches over verschillende bouwonderwerpen.
Wat uw derde vraag betreft: zoals ik reeds had aangegeven in mijn antwoord op uw vraag om uitleg van 11 juni 2020 is er in de voorbije periode tussen mijn kabinet en de administratie over dit dossier al overleg geweest. Mijn administratie heeft mij inmiddels concrete voorstellen overgemaakt tot een aanpak van de uitfasering van de oude en vervuilende houtkachels en open haarden. Een overleg met mijn administratie om over dit dossier knopen door te hakken en een beslissing te nemen is gepland voor eind dit jaar.
Het is nog steeds mijn intentie om dit eerst uit te werken en dan voor te stellen aan de Vlaamse Regering. Intussen is het zo dat er ook een tussentijds evaluatierapport van de Green Deal huishoudelijke houtverwarming is. Dat wisten jullie waarschijnlijk al. Dit rapport kan geraadpleegd worden op de website. De tussentijdse evaluatie geeft een uitgebreide stand van zaken van diverse acties maar ook een uitfaseringsactie.
Dan kom ik tot uw vierde vraag. Het Departement Omgeving heeft in het verleden onderzoek uitgevoerd naar de binnenluchtkwaliteit in scholen.
De resultaten van die onderzoeken werden verwerkt in materialen voor scholen, architecten en bouwprofessionelen. Er wordt ook een koppeling gemaakt met Mijn Gezonde School, zodat streven naar gezonde lucht op school opgenomen wordt in het schoolbeleid. Bij alle acties wordt er vanuit het Departement Omgeving ook samengewerkt met het departement Onderwijs, het Agentschap voor Infrastructuur in het Onderwijs (Agion), het onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap (GO!) en het agentschap Zorg en Gezondheid, om alles zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen.
In verband met uw vijfde vraag: de elektronische meetboxen waarvan ik reeds sprak, moeten toelaten de relatie tussen binnen- en buitenlucht beter te onderzoeken. Deze boxen worden al ingezet in het project Zuivere Lucht om onderzoek te doen naar de mogelijke ventilatie- en verluchtingsstrategieën voor scholen die in de buurt van drukke wegen liggen. Dit onderzoek is nog niet afgerond. Dit najaar worden nog metingen uitgevoerd met de boxen.
Daarnaast werd er een dataplatform in gebruik genomen om alle data van de boxen te verzamelen en te combineren met buitenluchtmetingen van de VMM en vragenlijsten die gebruikers van de gebouwen waar de boxen staan, moeten invullen. Deze geïntegreerde analyse moet meer inzicht geven in de mogelijke ventilatiestrategieën in scholen bij drukke wegen. De koppeling met andere gegevens is momenteel nog niet afgewerkt, maar daarvoor wordt nog actie ondernomen dit najaar. Er loopt momenteel ook een onderzoek naar de mogelijkheid om filters in te bouwen in ventilatiesystemen om de hinder van houtrook te verminderen. Dit project is momenteel in de opstartfase.
Mevrouw De Vroe, er ligt dus heel wat werk op de plank. Ik denk wel dat we heel wat handvatten hebben voor scholen. Wat de evaluatie betreft: dat is voor eind dit jaar voor huishoudelijke houtverwarming.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, ik dank u voor het uitgebreide antwoord. Ik vond het heel belangrijk om in deze commissie de binnenlucht toch eens ter sprake te brengen. Het is duidelijk dat er heel hard aan wordt gewerkt, en dat er heel wat in onderzoek is. We gaan dat dus zeer zeker blijven opvolgen.
Maar laat ons eerlijk zijn: we hebben het hier in de commissie vooral altijd over de buitenluchtkwaliteit en de koppeling met gezondheid. Vandaar dat ik het toch belangrijk vond om die vraag te stellen, om eens in detail te weten wat er precies lopende is. Want de binnenluchtkwaliteit is momenteel toch zeer belangrijk, en het is ook gekoppeld aan onze goede gezondheid. We gaan dat dus zeker verder opvolgen. Ik heb persoonlijk geen verdere vragen meer, maar ik ga het dossier uiteraard heel nauwgezet blijven opvolgen.
De heer Danen heeft het woord.
Ik heb een bijkomende vraag. Minister, ik heb gehoord dat u heel wat initiatieven in gang hebt gezet om het probleem voor een stuk aan te pakken. Het zal natuurlijk nooit helemaal opgelost zijn, maar we moeten proberen het zo goed mogelijk op te lossen.
Een element hierin waar ik zelf vaak mee word geconfronteerd, is het feit dat mensen mij contacteren omdat zij last hebben van houtstookrook van de buren. U hebt er in uw antwoord net naar verwezen. Maar ik zou u eigenlijk willen adviseren om ook met de lokale besturen daarover in gesprek te gaan, om hun handvatten aan te reiken om dat probleem aan te pakken. Als mensen binnenshuis last hebben van de buitenhuisrook van de buren, dan is dat een probleem dat zij niet opgelost krijgen. En ook de lokale besturen lopen daar heel fel tegen op.
Ik verwacht van u vandaag geen pasklaar antwoord, maar ik zou u wel willen vragen om met de lokale besturen in contact te treden, misschien met de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG), om dat probleem aan te pakken. Want u hebt het wellicht ook al gemerkt: als je op een koude winterdag buiten rondloopt, is die rook in sommige straten echt niet te harden. Woon er maar eens langs, zeker als je een nieuwbouw hebt met een ventilatiesysteem, dat die rook naar binnen trekt. Dan is dat voor die mensen echt de hel. Mijn vraag is dus om lokale besturen erbij te betrekken om dat probleem mee te helpen oplossen.
De heer Vandaele heeft het woord.
Ik ben blij, minister, dat u niet alleen wijst op het wetgevend of regelgevend kader dat al bestaat en waarin een aantal aanknopingspunten zitten om werk te maken van die gezonde binnenlucht, maar dat u ook wijst op tal van initiatieven buiten dat wetgevend kader. Die initiatieven lopen op dit ogenblik en ze gaan allemaal de goede richting uit, als u het mij vraagt. U vermeldt de meetboxen van het Departement Omgeving en VITO. Daar verwachten we toch wel iets van, want zo kunnen we de ventilatiestrategieën beter ontwikkelen.
Daarnaast is er de uitfasering van de oude en vervuilende kachels. Ik zou bijna zeggen dat dat een oud zeer is, want die lag ook al op de tafel van de vorige Vlaamse Regering. Ik ben dus blij om te horen, minister, dat u het mogelijk acht om nog voor het einde van het jaar daarrond een concreet voorstel te brengen.
Wat toch ook belangrijk is, is de binnenluchtkwaliteit in de scholen. Omdat uw partijgenoot, minister Weyts, daarvoor verantwoordelijk is, is daar ook wel winst te halen. Dat geldt dan voor de scholen, maar kan ook voor andere gebouwen gelden waar veel mensen lange tijd samenzitten. Dat zijn dan gebouwen die ook niet altijd aan de meest performante normen beantwoorden.
Wat ons betreft, hebben wij het gevoel dat hier wel degelijk werk van wordt gemaakt.
De heer Pieters heeft het woord.
Minister, het Vlaamse Gewest heeft zaken opgelegd in verband met verluchting. Het is goed dat we proberen om het comfort binnenshuis zo optimaal mogelijk te maken. Dat is niet alleen goed voor het welzijn, maar ook voor de gezondheid. We leggen voor de verluchting vier systemen op die moeten worden toegepast. Er zijn misschien ook wel systemen bij waarvoor er hier en daar een subsidie wordt verleend. Welke controle is er echter achteraf? Voor woningen hebben we wel een as-builtattest, maar dat is alleen voor de woning en heeft niets te maken met het comfort in de woning. In welke mate voorziet u dat bij die verplichting van verluchting ook een handhaving komt kijken?
U hebt het over houtverbranding. Indertijd werd houtverbranding als biologisch of als hernieuwbare energie naar voren geschoven, maar nu wordt die aan de kant gezet net door die verluchtingssystemen. Men moet wel zien dat men daarin rechtlijnig is.
Minister Demir heeft het woord.
Dank u voor de verschillende tussenkomsten over de partijgrenzen heen. Iedereen is het eens dat we hier werk van moeten maken en dat we al met heel veel dingen bezig zijn. Voor de open haarden en de vervuilende kachels zal ik op het einde van dit jaar hopelijk een voorstel kunnen uitwerken.
Mijnheer Danen, het klopt dat lokale besturen op dit ogenblik heel weinig of eigenlijk geen instrumenten in handen hebben, buiten dan het concept van abnormale burenhinder. Verder hebben zij geen handvatten of leidraden. Ook dat probleem heb ik meegenomen in die grote oefening zodat lokale besturen toch handvatten krijgen. Ik merk inderdaad ook dat het kabinet hierover regelmatig berichten krijgt. Dat is dus ook opgenomen in het onderdeel houtverwarming van de Green Deal.
Handhaving bij ventilatiesystemen is er niet. Het is de verantwoordelijkheid van de burger om achteraf te checken of die nog voldoende comfort opleveren, maar de burger kan dit wel meenemen in zijn onderhoud van de ketel. We mogen ook wel verantwoordelijkheid leggen bij diegene die het systeem gebruikt.
De vraag om uitleg is afgehandeld.