Verslag vergadering Commissie voor Wonen en Onroerend Erfgoed
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Van Werde heeft het woord.
Volgens de Vlaamse Wooncode moeten alle woningen voldoen aan een aantal minimale kwaliteitsnormen op het vlak van veiligheid, gezondheid en woonkwaliteit. Ook voor beschermde woningen gelden minimale energienormen. Er is de verplichte dakisolatie maar vanaf 1 januari van dit jaar is er ook de dubbelglasnorm, de verplichting om dubbele beglazing aan te brengen.
Het ontbreken daarvan zal geleidelijk aan zwaarder doorwegen in de beoordeling van de woningkwaliteit en kan vanaf 2023 leiden tot een verklaring van ongeschiktheid van de woning. Voor zo’n woning levert de gemeente dan geen conformiteitsattest af met als gevolg dat ze niet verhuurd kan worden. Een woning zonder conformiteitsattest belandt op de Vlaamse inventaris van ongeschikte en onbewoonbare woningen. Beroep daartegen indienen kan bij de minister van Wonen.
Na één jaar op deze inventaris is de woning bovendien onderhevig aan een heffing, een soort boete dus. Maar wat als ik eigenaar ben van een monument of als mijn woning deel uitmaakt van een beschermd stads- of dorpsgezicht en het Agentschap Onroerend Erfgoed geeft mij geen toelating om dubbel glas te plaatsen omdat dat niet te verzoenen is met het behoud van de erfgoedwaarden van het pand? In dat geval kan ik overmacht inroepen om vrijgesteld te worden van die heffing maar het probleem blijft: ik kan mijn woning niet verhuren want ze is niet in overeenstemming met de wooncode. Ik kan ze alleen een andere bestemming geven of er zelf in gaan wonen.
Minister, hebt u er zicht op hoeveel weigeringen er dit jaar geweest zijn voor het aanpassen van het historisch buitenschrijnwerk? Is de vrijstelling van de heffing een voorlopige maatregel? Het probleem blijft namelijk: de woning kan niet verhuurd worden. Wordt er gewerkt aan een meer duurzame oplossing?
Minister Diependaele heeft het woord.
Vooraleer ik concreet inga op uw vragen, wil ik graag de ruimere context van de toepassing van de Vlaamse Wooncode op monumenten schetsen en vooral ook duidelijkheid creëren. Er is daar immers wat verwarring rond en het probleem is niet zo groot als u denkt.
Op 1 januari 2021 introduceren we in de technische verslagen waarmee woningcontroleurs de veiligheid, gezondheid en basiskwaliteit van woningen controleren de maximale energiescore. Die energiescore zal problemen met het behalen van de dakisolatie- en dubbelglasnorm ondervangen. Een woning die niet voldoet aan de dakisolatie- en/of dubbelglasnorm, krijgt immers geen quotatie op het technisch verslag als uit een EPC blijkt dat de woning de door de Vlaamse regering vastgestelde maximale EPC-score wel respecteert.
Het invoeren van de energiescore in de technische verslagen geeft eigenaars de flexibiliteit om zelf te bepalen op welke manier ze hun woning energiezuiniger maken. Ik wil hierbij benadrukken dat het plaatsen van dakisolatie of dubbel glas – eventueel in de vorm van een achter- of voorzetraam – vaak mogelijk is, ook in woningen die beschermd zijn. Slechts in een beperkt aantal gevallen zal het plaatsen van dakisolatie of dubbel glas de erfgoedwaarde van een monument aantasten. In dat geval kan de eigenaar andere energiebesparende investeringen doen om de woning te laten voldoen aan de maximale EPC-score.
Die EPC-vereiste wordt bewust minimaal gehouden, zoals alle andere woningkwaliteitsvereisten. Woningen die zelfs die zeer bescheiden EPC-vereiste niet behalen, kunnen dan inderdaad niet meer verhuurd worden. Dat lijkt mij ook logisch. De woningkwaliteitsvereisten, en dus ook de energetische vereisten, gaan over het grondrecht op menswaardig wonen en dat grondrecht is ook van toepassing op bewoners van beschermde monumenten.
Tussen 1 januari 2020 en 1 januari 2021 valt een woning die niet over dubbele beglazing beschikt in woonlokalen en badkamer in gebrekscategorie 1. Vanaf 1 januari 2023 zal het algemeen ontbreken van dubbel glas een gebrek van categorie 2 zijn. Een woning kan pas ongeschikt verklaard worden vanaf 1 gebrek van categorie 2, of 7 gebreken van categorie 1. Dus kan vanaf 1 januari 2023 een beschermde woning zonder dubbele beglazing in meerdere woonlokalen wel ongeschikt verklaard worden, als de vooropgestelde maximale energiescore niet gerespecteerd is. Het conformiteitsattest wordt in dat geval ook geweigerd.
Op uw concrete vraag antwoord ik het volgende. In 2020 behandelde het agentschap Onroerend Erfgoed tot op heden 381 aanvragen voor aanpassingen aan het buitenschrijnwerk. Slechts in 7 gevallen kreeg de eigenaar een ongunstig advies voor de vervanging van het schrijnwerk.
Ook is het belangrijk om mee te geven dat in vier van deze gevallen dubbel glas in de vorm van een achterzetraam of dun dubbel glas in het bestaande schrijnwerk als alternatief gesuggereerd werd door de erfgoedconsulent.
Het probleem lijkt mij dus minimaal te zijn maar neemt niet weg dat ik mij ervan bewust ben dat in een beperkt aantal gevallen van beschermd erfgoed met fraai gedecoreerd schrijnwerk, complexe dakstructuren en rijkelijk versierde interieurs en gevels er zich wel degelijk problemen kunnen stellen. Maar ik ga ervan uit dat het respecteren van de maximale energiescore dan een uitweg zal bieden en de ontwikkeling van het EPC voor erfgoed de eigenaar hierin begeleidt. Daarmee zouden we dat ondervangen moeten hebben.
De mogelijkheid tot vrijstelling van heffing is geen voorlopige maatregel en is ook niet nieuw in de Vlaamse Codex Fiscaliteit.
Ook in de toekomst zal een eigenaar van een beschermde woning die op de VIVOO-inventaris (Vlaamse inventaris van ongeschikte en onbewoonbare woningen) terechtkomt en overmacht kan inroepen, omwille van tegenstrijdigheid ten gevolge van regelgevende bepalingen, deze vrijstelling kunnen vragen. Ik vind het echter veel belangrijker om deze tegenstrijdigheden zo maximaal mogelijk te vermijden en te zoeken naar duurzame oplossingen.
Ons beschermde patrimonium is immers het meest waardevolle patrimonium waar Vlaanderen over beschikt. De woningkwaliteit is er net vaak zeer hoog. Het zou jammer zijn als deze woningen wegens niet-voldoen aan de minimale energievereisten niet langer in aanmerking komen voor verhuring.
Dit neemt echter niet weg dat het vervangen van het historisch waardevolle schrijnwerk een onherroepelijke aantasting van de erfgoedwaarde kan betekenen en dat het isoleren van de gevel aan de buitenzijde in de meeste gevallen onmogelijk is. Maar er zijn ook andere mogelijkheden die bijdragen aan het verbeteren van de energiescore en die ervoor kunnen zorgen dat de drempelwaarden zoals vastgesteld in de technische verslagen, gerespecteerd worden. Denk maar aan het plaatsen van een achterzetraam, het vervangen van de technische installaties, werken met hernieuwbare energie enzoverder.
Onze administratie volgt nauw de recente technologische ontwikkelingen op dit vlak op en begeleidt eigenaars bij dergelijke vragen. In de toekomst wens ik hen daarin nog beter te ondersteunen door het beschikbaar stellen van een EPC voor erfgoed. Dit is een energieprestatiecertificaat, maar dan op maat van erfgoed. We breiden hiervoor het huidige certificaat uit met parameters die gerelateerd zijn aan de erfgoedwaarden en met aandacht voor erfgoedgevoelige pathologieën. Hierdoor zullen de aanbevelingen voor energiezuinige verbeteringen verzoenbaar zijn met de erfgoedwaarden en kunnen we de eigenaar ook zicht geven op de realistische langetermijndoelstelling die zijn beschermde woning kan behalen. Dit zal immers niet in alle gevallen een label A kunnen zijn.
Om deze woningen nog lang deel te laten uitmaken van het Vlaamse bebouwde landschap en ze marktconform te houden, is het dan ook een van mijn prioritaire beleidslijnen om de eigenaars te ondersteunen in het energiezuinig maken van hun woningen.
Mevrouw Van Werde heeft het woord.
Minister, dank u wel voor uw antwoord. 381 aanvragen voor aanpassingen aan het buitenschrijnwerk tot nu toe in 2020, noteerde ik, waarvan 7 voor een probleem zorgden, dat is inderdaad goed nieuws. Dat is een zeer klein percentage. Ik hoop dat het zo kan blijven.
Ik wilde nog vragen of er een aangepast EPC voor erfgoed zou komen. Daar hebt u het al over gehad in uw antwoord. Tegen wanneer denkt u dat dat EPC beschikbaar zal zijn?
Minister Diependaele heeft het woord.
Ik wil nog aangeven dat op vier van die zeven problemen ook een oplossing is aangereikt vanuit het agentschap. Dat betekent niet dat er voor de andere geen oplossing is aangereikt maar dat het misschien wat moeilijker was en we dus meer een uitweg zoeken richting EPC. Tegen wanneer dat er zal zijn, daar kan ik niet onmiddellijk op antwoorden. Dat zou ik moeten navragen. Daarvoor volgen we een agenda.
De vraag om uitleg is afgehandeld.