Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Vraag om uitleg over het smartphonegebruik van (jonge) chauffeurs
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werden deze vragen om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Voorzitter, meer en meer jongeren sterven in het verkeer. Dat is alweer gebleken uit de nieuwe cijfers die Vias institute in augustus 2020 heeft gepubliceerd. Vorig jaar zijn 98 jongeren in de auto gestorven. In 2018 waren dat er nog 64. Elk slachtoffer is er uiteraard eentje te veel, maar het was 64 en nu is het 98. Ik herhaal dit, zodat de cijfers zouden kunnen doordringen. Het gaat niet goed.
Vias institute vermoedt dat het smartphonegebruik een grote rol speelt. Het concludeert dit op basis van de ongevallentypes waar jongeren opvallend vaker bij betrokken zijn. Het gaat om kop-staartaanrijdingen en om kettingbotsingen.
Minister, zult u in de nabije toekomst een sensibiliseringscampagne opzetten om het gsm-gebruik achter het stuur af te raden? Zo ja, wat is de timing? Zo neen, acht u een campagne niet nodig?
De heer Ceyssens heeft het woord.
Voorzitter, de cijfers van Vias institute tonen aan dat er in België opnieuw meer jongeren tussen 18 en 24 jaar in het verkeer sterven. In 2019 waren dat 40 jonge autobestuurders, waarvan 16 in Vlaanderen. In 2018 waren er 25 doden, onder wie 12 Vlamingen.
Alcohol en drugs blijven nog steeds een groot probleem, maar de afleiding door de smartphone kan een belangrijke oorzaak van ongevallen met jonge automobilisten zijn. Ik zie het elke dag als ik mijn kinderen zie. Jongeren zijn het gewoon constant met hun smartphone bezig te zijn. Ook in het verkeer zouden ze sneller afgeleid kunnen zijn wanneer er een melding komt. Als ze dan naar de smartphone grijpen, wordt hun reactietijd korter, en in een noodgeval kunnen ze minder snel ingrijpen.
Minister, welke acties zult u ondernemen om het smartphonegebruik door bestuurders te doen dalen? Plant u een sensibiliseringscampagne die specifiek op jongeren is gericht? Zo ja, wanneer en wat mogen we dan verwachten?
Minister Peeters heeft het woord.
Voorzitter, elk verkeersslachtoffer is er eentje te veel. Dat moeten we blijven herhalen. We moeten ‘Vision Zero’ als doelstelling voor 2050 liefst van al onmiddellijk realiseren, liefst vandaag nog. We weten nu eenmaal dat er door afleiding, maar ook door overdreven snelheid, drugs en alcohol nog altijd te veel slachtoffers vallen.
Ik wil eerst even benadrukken dat we wel degelijk heel wat campagnes en sensibiliseringsacties hebben.
De specifieke vraag hier is welke sensibiliseringsacties we ondernemen ten aanzien van het smartphonegebruik. Dat blijkt ook bij jongeren nog altijd een zeer grote verkeerskiller te zijn.
De Vlaamse overheid heeft de afgelopen jaren campagnes gevoerd rond dit thema waarbij we het advies gaven om in automodus te gaan en zo de aandacht bij het verkeer te houden. We vragen de bestuurders om tijdens het rijden de gsm niet te gebruiken en de functie ‘niet storen’ in te schakelen zodat zij in het verkeer niet kunnen worden afgeleid door hun gsm.
In principe zou ook dit jaar een nieuwe campagne worden gelanceerd rond automodus, maar door het coronavirus is dat allemaal wat stilgevallen. De eerstvolgende campagne is gepland voor februari 2021. Daarbij zullen we opnieuw aandacht vragen voor het gebruik van automodus en vragen om geen gsm of smartphone in de wagen te gebruiken.
Daarnaast wil ik u er ook op wijzen dat het thema afleiding een van de drie pijlers is naast alcohol en snelheid van het verplichte terugkommoment. Ik heb recent een bezoek gebracht aan een dergelijk terugkommoment en heb daar gezien welke enorme impact het gebruik van een smartphone kan hebben wanneer men in de wagen plots wordt geconfronteerd met een tegenligger, een hevige regenbui of een andere onvoorziene hindernis.
Tijdens een gesprek met de deelnemers aan het verplichte terugkommoment bleek heel duidelijk dat zij zich bewust zijn welke impact het gsm-gebruik in de wagen kan hebben, hoe men daardoor is afgeleid en dus niet op de juiste manier kan reageren. Het lijkt me zeer belangrijk dat daar tijdens die verplichte terugkommomenten blijvend op gehamerd wordt.
In de toekomst plannen we nog andere sensibiliseringscampagnes voor jongeren. Jonge autobestuurders vormen altijd, tijdens het terugkommoment maar ook tijdens andere sensibiliseringscampagnes, de prioritaire doelgroep. De secundaire doelgroep zijn bestuurders tussen 30 en 54. Men probeert telkens via alle mogelijke communicatiekanalen zoveel mogelijk te focussen op een zo ruim mogelijke doelgroep, maar altijd met veel aandacht voor de jongeren.
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Bedankt, minister. Ik heb één element van uw antwoord niet helemaal begrepen. Er was een campagne voorzien, maar die is door corona niet kunnen doorgaan. Wanneer was die voorzien? En wanneer zal ze dan wel plaatsvinden?
De heer Ceyssens heeft het woord.
Ik heb ook even gemist waarom de campagne tijdens de corona niet is doorgegaan. We hebben het onlangs nog al gehad over een campagne die niet is doorgegaan tijdens corona. Gewoon corona zonder meer aanhalen als reden waarom de campagne niet is doorgegaan, vind ik een beetje kort door de bocht. Maar ik begrijp uit uw betoog alleszins wel dat er aandacht besteed wordt aan die sensibilisering, wat mij uiteraard tevreden stemt.
Kunt u misschien nog wat meer uitleggen waarom die campagne effectief niet is doorgegaan tijdens de coronacrisis?
De heer Keulen heeft het woord.
Minister, sinds kort wordt het gsm-gebruik achter het stuur nu ook gecontroleerd via de ANPR-camera’s (Automatic Number Plate Recognition). In welke mate is Vlaanderen, dus uw diensten, daarbij betrokken?
Ik heb het deze zomer zelf nog meegemaakt dat ik werd aangereden, gelukkig zonder veel erg, door een jonge medeburger, die aan het fietsen was en ook volop gebruik aan het maken was van zijn gsm. Dat schijnt een problematiek te zijn, wist men mij achteraf te vertellen, die breder bestaat dan op het eerste gezicht lijkt. Wordt daar ook op ingezet in de sensibiliseringscampagnes, namelijk het gebruik van de gsm terwijl men aan het fietsen is? Door het één keer te hebben meegemaakt, begin je daarop te letten. En dan zie je dat je dat veel tegenkomt, dat fietsers heel druk bezig zijn met die gsm tijdens het fietsen.
Minister Peeters heeft het woord.
Bedankt voor de bijkomende vragen. We hebben allemaal de campagne langs onze gewestwegen gezien. Zodra de lockdownmaatregelen waren ingevoerd, vanaf half maart, hebben wij samen met de Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV) en Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) een aantal campagnes even on hold gezet, omdat er op dat moment zo weinig weggebruikers waren en ze dan eigenlijk hun doel voorbij zouden schieten. Daarom is er toen, in samenspraak met een heel aantal instanties, enerzijds gekozen voor die ‘Helden’-campagne. U herinnert het zich waarschijnlijk nog allemaal: ‘Aan alle helden: bedankt!’. Dat ging dan over mensen bij De Lijn, mensen in de grootwarenhuizen, in de zorg en dergelijke. Anderzijds is er onze campagne gekomen van ‘Blijven fietsen allemaal!’. Die twee campagnes hebben op dat moment de borden langs onze gewestwegen ingenomen. Het verhaal van de automodus is op dat moment dan niet doorgegaan. Dat is een beslissing die binnen het Vlaams Huis voor de Verkeersveiligheid en in overleg met het VSV genomen is.
De volgende campagne voor automodus is ingepland voor februari 2021. Er gaat dus sowieso nog een grootschalige campagne zijn via de borden langs de gewestwegen over het verhaal van automodus en het verhaal van: gebruik uw gsm niet tijdens het autorijden, en laat u tout court niet afleiden in het verkeer.
Dat zijn de grote campagnes. Los daarvan wordt ook tal van andere keren aandacht daarvoor gevraagd. Alleen al met het naar buiten komen van het Viasrapport is daar ook weer de nadruk op gelegd: probeer tijdens het autorijden zoveel mogelijk uw aandacht erbij te houden. Autorijden is een werkwoord, men moet dan niet bezig zijn met andere facetten, met de gsm of met berichtjes sturen of wat dan ook. Neen, men moet alle aandacht hebben voor de weg, want afleiding is en blijft nog altijd een grote verkeerskiller.
Nu, dat geldt bij het autorijden. Collega Keulen zegt ook dat we vaker mensen al fietsend met de gsm in de weer zien: telefoneren, berichtjes sturen of wat dan ook. Ook dat is vaak een gevaarlijke situatie. Maar daarrond doen we geen heel gerichte campagnes, zeker niet via onze gewestwegen. Maar ook hier is het zaak dat iedereen alert is in het verkeer. Alleen door alert deel te nemen aan het verkeer – en dat is eenieders verantwoordelijkheid – kunnen we het aantal verkeersslachtoffers drastisch verminderen. Dat is het doel waar we allemaal samen de schouders onder moeten zetten. We moeten zorgen dat er zo weinig mogelijk verkeersslachtoffers zijn tout court.
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Minister, als ik goed reken en tel – februari 2021 – gaan we nog zes maanden moeten wachten op een campagne om het gsm-gebruik achter het stuur te vermijden, nadat we in augustus die cijfers hebben gekregen van Vias. Ik vind dat persoonlijk wel lang. Misschien kan ik een suggestie doen. Uw diensten weten wat de problematieken zijn die komende zijn. Het zou wel goed zijn als er een aantal campagnes klaar liggen voor wanneer er cijfers komen. Zo kan dat de week nadien al gelanceerd worden. Ik denk dat dat zeer effectief en efficiënt zou zijn. Uiteraard heeft een campagne over zes maanden zin; een campagne tegen gsm’en in de auto heeft altijd zin. Maar het is toch een beetje maanden achterlopen op feiten en cijfers die worden gepubliceerd.
De heer Ceyssens heeft het woord.
Bedankt, minister, ook voor de verduidelijking van de reden waarom die campagne is weggevallen. Dat lijkt mij een goede reden. Dat is een reden waarmee ik kan leven. Ik vind het alleszins belangrijk om te horen dat hier verder op wordt ingezet.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.