Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Onderzoek heeft uitgewezen dat naast de Antwerpse en de Brusselse ring de E17 Antwerpen-Kortrijk-Rijsel de meest gevaarlijke autosnelweg is van ons land. Er gebeuren enorm veel ongevallen.
De laatste tijd is dat alleen maar erger geworden. Op 23 april startten er werkzaamheden en sindsdien zijn er al 48 ongevallen gebeurd, waarbij ook dodelijke slachtoffers te betreuren vielen. Dat is een zeer gevaarlijke situatie, dat zijn zeer alarmerende cijfers.
Het Agentschap Wegen en Verkeer heeft niet stilgezeten en heeft beslist om ribbelstroken aan te leggen om de situatie veiliger te maken.
Minister, ik wil u hierover de volgende vragen stellen.
Overweegt u bijkomende maatregelen om die snelweg veiliger te maken?
Op basis van welke overwegingen heeft het agentschap beslist om die ribbelstroken aan te leggen? Hebben die effect gehad? Worden daardoor minder ongevallen veroorzaakt?
Overweegt u om die ribbelstroken ook op andere plaatsen aan te leggen als ze effect zouden hebben als extra preventieve maatregel?
Minister, algemeen wordt aangenomen dat een nog betere signalisatie met slimme borden en dergelijke veel ongevallen zou kunnen voorkomen. Wilt u nog meer maatregelen nemen om de bewustwording en de alertheid, zeker bij wegenwerken, te verhogen?
Minister Peeters heeft het woord.
Dank u wel voor uw vragen, collega Schauvliege. De E17 heeft inderdaad helaas heel wat verkeersongevallen te betreuren. Nog spijtiger is dat daarbij een dodelijk slachtoffer gevallen is.
Zoals u weet, werden er in het verleden al heel wat maatregelen ingevoerd om de veiligheid op de E17 tussen Antwerpen en Rijsel te verhogen. Ik denk dat ik niet alle maatregelen die al genomen werden, moet opnoemen. Alleszins heeft de administratie naar aanleiding van de werken aan het viaduct van Gentbrugge extra maatregelen genomen om de veiligheid te garanderen.
Wat heeft men zoal gedaan? Ten eerste werd de signalisatie al lang voor de start van de werken voorbereid, in overleg met de federale verkeerspolitie en het Verkeerscentrum. Regelmatig, na elk ongeval, werd ook geherevalueerd of er bijkomende maatregelen genomen moesten worden. Keer op keer kwam men tot de conclusie dat de signalisatie zeker voldeed. Die wordt alleszins permanent geëvalueerd en indien nodig bijgestuurd, altijd in overleg met het Verkeerscentrum en de federale wegpolitie.
Wat de werfaankondiging betreft, werden vaste borden ingezet boven en naast de snelweg en digitale borden op de E17 en de R4. Dat gebeurde ruim voor het begin van de werken.
Bij incidenten zien we de file helaas almaar verder aangroeien. Daarom werd er een extra filedetectiesysteem geplaatst met digitale borden die de weggebruikers waarschuwen dat ze de file of de werf naderen. Dit gebeurde vooral richting Kortrijk omdat daar de meeste incidenten gebeurden.
Zoals u zei, werden er onlangs ook nog dwarse ribbelmarkeringen aangebracht op de rechter- en middenrijstrook van het wegdek voor de parking Kalken, na de parking Kalken en ter hoogte van de afrit Beervelde. Het doel is vooral om bestuurders erop attent te maken dat er een gevaarlijke situatie aankomt.
Na analyse van de ongevallen kwam men namelijk telkens tot de conclusie dat er, ondanks alle maatregelen die genomen werden op het vlak van signalisatie, zoals digitale borden, toch ongevallen bleven gebeuren. Meestal gebeurden die in het staart van de file en meestal waren ze te wijten aan onoplettendheid, aan onachtzaamheid. Men had niet voldoende aandacht voor de weg en daarom werden die ribbelstroken aangebracht. Zo kregen chauffeurs een ‘serieuze gewaarwording’ die hen erop attendeerde dat er iets gaande was waardoor ze al hun aandacht aan de weg moesten schenken, wat uiteraard altijd zou moeten gebeuren.
Daarnaast stelde het Departement Mobiliteit en Openbare Werken (DMOW) een verplaatsbare flitspaal ter beschikking van de federale wegpolitie zodat die nog meer gerichte controles kan uitvoeren. Er wordt wel degelijk geverbaliseerd in de omgeving om mensen te attenderen op de gevaarlijke situatie waarvoor men alert moet zijn.
U vraagt op basis van welke overwegingen het Agentschap Wegen en Verkeer beslist heeft om deze ribbelstroken aan te leggen en of ze effect hebben. De ribbelstroken werden aangelegd op de drie locaties op de E17 die ik al vermeldde. Het gaat om lijnmarkeringen, na elkaar aangelegd, over de rechter- en middenrijstrook. Als iemand daarover rijdt, voelt en hoort hij dat. Dat moet bestuurders ervoor waarschuwen dat ze een werf naderen en dus alert moeten zijn en hun rijgedrag aanpassen.
De ribbelstroken werden een tweetal weken geleden aangelegd. Naast het feit dat deze stroken nog maar zeer recent werden aangelegd, zijn er verschillende redenen waarom het moeilijk is om het loutere effect ervan te analyseren. Het doel van de ribbelstroken is om de aandacht te wekken van de bestuurders. Het is natuurlijk heel moeilijk om aandacht en afleiding objectief vast te stellen. Ik en mijn administratie zijn alleszins van oordeel dat deze ribbelstroken en andere maatregelen bijdragen tot meer veiligheid.
Het is alleszins niet mijn bedoeling om bij alle werven op autosnelwegen in Vlaanderen ribbelstroken aan te leggen. Eigenlijk was het al tien jaar geleden dat men nog werk heeft gemaakt van de methodiek van de ribbelstroken. Vroeger was dat voorgeschreven in het standaardbestek bij wegenwerken maar dat werd om diverse redenen verwijderd, zoals de gladheid van het wegdek voor motorrijders en het lawaai voor omwonenden. Daarnaast ontstaan oneffenheden in het wegdek na verwijdering van de ribbelsporen. Er zijn dus tal van argumenten om die ribbelstroken uit dat bestek te halen. Hier werden ze opnieuw ingevoerd voor extra aandacht. Zoals u zei, gebeurden er al 48 ongevallen op een korte tijdspanne. Daarom werd overwogen om dit als extra element in te voeren, gelet op het feit dat de meeste aanrijdingen gebeuren in de staart van de file.
U vroeg ook of er nog andere infrastructurele maatregelen genomen worden om alertheid te verkrijgen. Enerzijds lopen er tal van campagnes, zoals de roodkruisnegatie, de fluocampagne bij wegenwerken en de getuigenissen van wegenwerkers zelf.
Al die campagnes zijn sowieso belangrijk, naast die mobiele flitspaal die we ter beschikking stellen. Men weze gewaarschuwd: wie zijn snelheid daar niet aanpast, zal wel degelijk geflitst en geverbaliseerd kunnen worden.
Ik hoop dat al die elementen samen iedereen ertoe nopen zijn snelheid en rijstijl aan te passen om zo ongevallen te voorkomen.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Bedankt voor uw antwoorden, minister. Er werden bijkomende maatregelen genomen zoals die ribbelstroken en de mobiele camera. Wat mij echter een beetje verbaast, is het idee dat de signalisatie zou volstaan. Als er op heel korte tijd 48 ongevallen gebeuren in de staart van een file, dan moet er volgens mij toch iets mis zijn met de signalisatie. Misschien is die in theorie in orde maar ik denk dat we toch eens wat experten moeten laten bekijken wat we meer en beter kunnen op dat vlak. Ik denk dat we daarvan kunnen leren om bij andere werkzaamheden extra signalisatie te installeren. Het lijkt me heel raar dat er, als alles perfect in orde is, zoveel ongevallen gebeuren. Uiteraard kan een hoge snelheid zijn de oorzaak zijn, maar men moet dan toch ook onvoldoende gezien hebben dat er werken aankomen. Daar ga ik dan van uit.
Ik denk dus dat we nog wat specialisten moeten laten bekijken wat we extra kunnen doen. Ik maak me namelijk wel zorgen over hoe het verder moet op deze manier. Mijn vraag is dus of u bereid bent om daar verder naar te laten kijken.
Mevrouw Ryheul heeft het woord.
(Slechte geluidskwaliteit)
Collega Schauvliege verwijst terecht naar het vrachtverkeer als grootste veroorzaker van de vele ongevallen op onze snelwegen. Europa heeft geen binnengrenzen meer. Iedereen weet we als transitland op onze wegen te maken hebben met een overdaad aan buitenlandse bestuurders die de wegcode soms aan hun laars lappen.
Minister, ik weet wel dat de wegcode de Vlaamse bevoegdheden overstijgt. Toch wil ik van deze gelegenheid gebruikmaken om enkele aandachtspunten op te sommen.
Ten eerste moet er komaf gemaakt worden met het ongecontroleerde harmonica-effect dat heel vaak de oorzaak is van kop-staartaanrijdingen door de inhaalverboden. Dat zou gerealiseerd kunnen worden door een langeafstandscontrole op de tussenafstanden tussen voertuigen door middel van camera’s. Op deze manier wordt ook de snelheid verlaagd doordat de bestuurder ertoe aangezet wordt om op een welbepaalde afstand dezelfde snelheid aan te houden. Dit systeem is al in werking in Duitsland en werkt daar perfect. Als er gewerkt wordt met een camerasysteem, kunnen overigens ook de buitenlandse bestuurders beboet worden en wordt er niet langer straffeloos misbruik gemaakt van onze wegen.
Minister, een tweede aandachtspunt is de manier van aankondigen. In plaats van de wegenwerken en de daaraan gekoppelde wegomleidingen aan te kondigen met teksten, moet gewerkt worden met eenvoudige symbolen die in heel Europa gebruikt worden. Vele chauffeurs zijn namelijk onze taal niet machtig en begrijpen niet wat van hen verlangd wordt. Die aankondigingen moeten ook voldoende frequent en ruimschoots op tijd aangebracht worden.
Collega Schauvliege verwijst naar bewustwording en alertheid. Zoals u zelf al aanhaalde, zijn sensibiliseringscampagnes altijd een goed idee. Die zouden echter internationaal gevoerd moeten worden. Via campagnes moet duidelijk worden gemaakt dat autobestuurders en vrachtwagenbestuurders meer respect voor elkaar moeten opbrengen in het verkeer. Ik denk aan ‘geef elkaar een veilige ruimte’, ‘u heeft een korte remafstand, ik niet’ of sensibiliseringsacties gericht op het gebruik van de gsm: ‘ogen op de baan, niet op de gsm’.
Minister, ik pleit dus voor een aanpak die onze Vlaamse bevoegdheid overstijgt. Ik wil u dus vragen om deze punten mee te nemen naar uw federale en Europese collega’s.
Collega Schauvliege had het terecht over alarmerende cijfers: 48 ongevallen gedurende nauwelijks 2 maanden op het stukje E17 ter hoogte van de herstellingswerken in Gentbrugge. Niet enkel de ongevallencijfers zijn echter alarmerend, ook het aantal geflitste bestuurders is er ronduit schrijnend. Maar liefst 3765 bestuurders werden betrapt op overdreven snelheid, en dan glippen er nog vele door de mazen van het net wegens een technische storing bij de flitspaal.
Hetzelfde verhaal zagen we vorig jaar bij de wegenwerken op de E403 ter hoogte van Rumbeke. Ook daar werd een superflitspaal ingezet. Tientallen automobilisten moesten zich daarna bij de politierechtbank verantwoorden voor hun snelheidsovertredingen. Ook na de langdurige wegenwerken aan de E403 in Wevelgem passeerden honderden snelheidsovertreders bij de politierechtbank.
Minister, ik wil hiermee gewoon aantonen dat er nog veel werk op de tafel ligt om de omgeving van wegenwerken veiliger te maken.
Minister Peeters heeft het woord.
Ik begin bij de vragen van mevrouw Schauvliege. Volstaat de huidige signalisatie? Nadat er ongevallen gebeurden, gingen zowel het Agentschap Wegen en Verkeer, het Verkeerscentrum als de federale politie ter plaatse. Soms moest de signalisatie hersteld worden. Men kwam echter keer op keer tot de conclusie dat heel wat verkeersongevallen gebeurden in de staart van file, ver weg van de eigenlijke werken. Daarom werden heel wat extra maatregelen genomen, zoals het filedetectiesysteem. Er werden extra tekstkarren geplaatst met een filewaarschuwing. De camera’s werden aangekondigd. De werven werden aangekondigd via digitale borden. Er werd wel degelijk sterk ingezet op een ruime aankondiging van de werken, omdat zowel het Verkeerscentrum, de federale wegpolitie als het Agentschap Wegen en Verkeer telkens tot de conclusie kwamen dat de hele signalisatie op de eigenlijke werf volstond. Alleszins wordt die continu gecontroleerd en opgevolgd. Dat zal ook in de toekomst zo blijven.
Natuurlijk is elk ongeval er een te veel. Omdat ze zich echter meestal voordoen in de staart van de file, kwam men tot de conclusie dat ze vaak te maken hadden met onaangepaste snelheid of met onoplettendheid. Wat dat betreft kan ik mevrouw Ryheul volgen. Ik denk dat iedereen het erover eens is dat we nog meer moeten inzetten op verkeersveiligheid, ook internationaal, opdat mensen zich opnieuw alert in het verkeer begeven en zich niet laten afleiden door gsm’s of andere apparatuur. Er moet ten volle ingezet worden op aandacht voor het verkeer. Ik denk dat dat het allerbelangrijkste is.
De werken werden gestart op 23 april. Er gebeurden heel wat verkeersongevallen. We hopen dat dat de laatste waren. De laatste ingrepen bestonden uit ribbelmarkeringen en mobiele flitspalen. Ik hoop dat daarmee de ongevallen van de baan zijn, maar die garantie hebben we op dit ogenblik natuurlijk niet.
Mevrouw Ryheul, u vraagt naar het controleren van de tussenafstanden tussen vrachtwagens wegens het harmonica-effect dat vaak waargenomen wordt en naar het plaatsen van verkeersborden met symbolen. We hebben het hier intern ook al gezegd: als men verhalen met een Nederlandse tekst schrijft op campagneborden, worden die in onze logistieke draaischijf niet door iedereen begrepen. Er zijn heel veel buitenlandse vrachtwagenbestuurders. Wat dat betreft kan ik u volledig volgen: we moeten beter gebruikmaken van internationale symbolen die voor iedereen duidelijk en verstaanbaar zijn. Los van de sensibiliseringscampagnes wil ik daarvoor contact opnemen met de federale overheidsdiensten om te bekijken wat er moet gebeuren.
Die tussenafstanden tussen voertuigen worden op dit moment wel al digitaal gecontroleerd op een twaalftal locaties in Vlaanderen, zoals de E17. Daar wordt op dit ogenblik dus al werk van gemaakt. Ik denk echter dat het hier opnieuw gaat om een en-en-enverhaal: én aandacht, én aangepaste snelheid én voldoende signalisatie van de werven, zoals ribbelstroken, flitspalen en digitale borden. Ik hoop dat we daarmee iedereen alert maken en iedereen ertoe aanzetten zich veilig te gedragen in het verkeer. Tijdens de maanden maart en april was het natuurlijk heel rustig op de baan, niet alleen qua aantal auto’s. Ook het vrachtverkeer was met meer dan 20 procent teruggevallen. Nu kennen we weer eerder ‘normale’ toestanden. Klaarblijkelijk is niet iedereen zich daar voldoende van bewust. Maar we blijven alleszins ten volle inzetten op die campagnes en op die signalisatie, evenals op het handhaven, het verbaliseren als dat nodig is. Ik hoop dat er niet nog meer verkeersongevallen bij komen, want zoals gezegd, is elk verkeersongeval er een te veel.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Minister, bedankt voor uw antwoorden. Ik zou de situatie toch goed laten opvolgen door uw diensten en bekijken of de extra maatregelen effect hebben. Meten is weten. Er moet waar nodig bijgestuurd worden.
Ik vind het een goede suggestie om op Europees niveau die bezorgdheden omtrent signalisatie mee te nemen en om ervoor te zorgen dat die signalisatie eenvormiger en gelijker is. Ik denk dat u dat zeker op de Europese agenda kan plaatsen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.