Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Minister, we hebben vandaag in deze commissie nog eens duidelijk gezien dat fietsen een thema is dat de actualiteit en de vragen in het parlement domineert. Dat is een goede zaak en een teken dat er meer gefietst wordt, zeker sinds de coronacrisis. Mensen hebben de fiets herontdekt, niet alleen voor recreatieve verplaatsingen, maar ook voor functionele. Dat is uiteraard een heel goede modal shift. Het is ook goed dat nu de fietscampagne 'Blijven fietsen allemaal' loopt om de fietsers na de lockdown op de fiets te houden.
Dan komen we natuurlijk ook bij de risico’s. In het begin van deze commissie hebben we het al heel duidelijk gehad over fietsongevallen. Een collega bekende zelfs hoe vaak hij op zijn bek is gegaan met de fiets. De impact van zo’n ongeval kan echter groot zijn. Bij een op de drie zware ongevallen heeft de fietser kans op een hoofd- of hersenletsel. Bij kinderen tot 14 jaar is dat zelfs bij een op de twee het geval.
Nu er meer fietsers op de baan zijn, komt ook de vraag terug of het dragen van een fietshelm verplicht moet worden. Aangezien het al dan niet verplichten van een fietshelm een federale bevoegdheid is, wordt het punt daar opnieuw op de agenda gezet. Vorig jaar pleitte Verkeersinstituut Vias voor het verplichten van een helm voor fietsers jonger dan 14 jaar en bespraken we dit in de commissievergadering van 21 februari 2019. Hoewel uit de enquête van Vias bleek dat 82 procent van de Belgen voorstander is van een helmplicht, gaf uw voorganger minister Weyts toen aan dat hij in 2015 een studie liet uitvoeren waaruit bleek dat het nettoresultaat van een helmplicht negatief zou zijn. De Fietsersbond zegt ook geen voorstander te zijn, omdat men vreest dat door een verplichting de fiets minder aantrekkelijk wordt, onder andere voor jongeren.
Desalniettemin, moeten we blijven sensibiliseren, want het dragen van een helm zorgt helaas niet voor minder ongevallen, maar doet wel de impact van zo’n ongeval dalen. We kennen al het verkeersproject van de Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV): Helm Op Fluo Top. Daarmee kunnen basisscholen hun leerlingen stimuleren om ook tijdens de donkere maanden te voet of met de fiets naar school te komen. Deze campagne is erg succesvol en wordt al enkele jaren ingericht. Voor het schooljaar 2020-2021 kunnen scholen nog inschrijven tot en met 30 september 2020.
Hoe staat u tegenover het verplicht dragen van een helm voor jongeren tot 14 jaar?
Hoe worden fietsers, ongeacht hun leeftijd, vandaag in Vlaanderen aangemoedigd om een fietshelm te dragen?
Plant u nog een nieuwe sensibiliseringscampagne over het dragen van een helm?
Hoeveel scholen hebben er reeds ingetekend op het schoolproject Helm Op Fluo Top voor het schooljaar 2020-2021?
Minister Peeters heeft het woord.
Ik sluit mij aan bij de visie zoals die eerder door het Vlaams Forum Verkeersveiligheid en door Fietsberaad Vlaanderen werd geformuleerd. Ik ben dus momenteel geen voorstander van een helmplicht, ook niet specifiek voor jongeren tot 14 jaar.
Het dragen van de fietshelm kan de ernst van de letsels en de gevolgen wel beperken, maar het risico op een ongeval zal daardoor niet verminderen. In plaats van een plicht kunnen we de helmdracht wel stimuleren, maar ik kies, net zoals de VSV en Fietsberaad Vlaanderen, dus eerder om in te zetten op maatregelen die zowel de verkeersveiligheid, de gezondheid en de mobiliteit ten goede komen. Het verplichten van een helm is daarbij ondergeschikt aan een goede en veilige fietsinfrastructuur.
Ik wil ook meegeven dat er tegenstrijdige wetenschappelijke literatuur bestaat over de eventuele negatieve gevolgen die helmplicht zou kunnen hebben: buitenlands onderzoek toont aan dat in de eerste paar jaar na de invoering van de helmplicht de populariteit van het fietsen kan afnemen. Dat willen we voorkomen. We roepen net op om allemaal meer te fietsen, dus we willen de populariteit daarvan zeker niet doen dalen. De wetenschappelijke literatuur is, zoals ik al zei, tegenstrijdig. Daar wil ik me niet op vastpinnen. Ik denk dat het belangrijker is dat we mensen stimuleren om een helm te dragen in plaats van dit te verplichten.
Tegelijkertijd moeten we ook wel vaststellen dat het gebruik van een fietshelm spontaan toeneemt. We zien dat in het straatbeeld, zeker bij mensen op elektrische fietsen of speedpedelecs. Dat kunnen we alleen maar toejuichen.
Zoals reeds aangegeven blijven we dan ook verder inzetten op educatieve en sensibiliserende projecten. We denken dat dat veel belangrijker is dan het verplichten van een helm.
De VSV maakt intussen verder werk van het project Helm Op Fluo Top. De inschrijvingen voor het schooljaar 2020-2021 lopen nog. Door de coronamaatregelen waar de scholen momenteel mee te maken krijgen, is het niet opportuun om nu reeds het aantal inschrijvingen mee te delen. We weten allemaal dat de onderwijsinstellingen nu andere bekommernissen hebben, maar we hopen in de toekomst wel op heel wat nieuwe inschrijvingen. Het is een attractieve en goede campagne.
Plannen we nog nieuwe sensibiliseringscampagnes? Ik bracht vorige week een werkbezoek aan de VSV. De sensibiliseringscampagnes die worden uitgerold, gaan steeds samen met mediacampagnes, affichecampagnes, opleiding en educatie. De VSV doet dus heel veel. Momenteel is rond het dragen van de helm nog geen extra campagne ingepland. Er zijn heel veel campagnes waarop we nu inzetten, dus we moeten een beetje kijken hoe we die allemaal in het tijdsbestek ingepast krijgen.
We willen dus inzetten op een betere en veilige fietsinfrastructuur en op de bewustwording van de eigen rol en verantwoordelijkheid in het verkeer. Campagnes als Helm Op Fluo Top blijven zeker verder lopen.
Een verplichting impliceert tot slot ook dat er moet worden gehandhaafd. Zullen we naast elk fietspad een politieagent zetten om te kijken of iedereen die voorbijrijdt en binnen een bepaalde leeftijdscategorie valt een helm draagt? Ik denk dat de politie wel andere prioriteiten heeft. Dus, sensibilisering heel graag en we zetten daar ten volle op in, maar van verplichten willen we op dit ogenblik minder weten. Ook omdat het risico op een fietsongeval daardoor niet afneemt. Daarvoor moeten we andere prioriteiten leggen.
Dank u, minister, voor uw volledige antwoord. Ik heb geen bijkomende vragen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.